دوربرگردان 26 همتی بانک مرکزی

در این بازارها بانک مرکزی به دو طریق می‌تواند با تزریق پول، کسری نقدینگی در حساب بانک‌ها و در ادامه وضعیت نرخ بهره را بهبود ببخشد. بررسی‌های آماری نشان از بروز یک تغییر دارد و خبرها از یک تغییر سیاست در بانک مرکزی حکایت دارد.

تغییر معنادار ارقام در بازار شبانه

بازار باز، معاملاتی است که در آن بانک مرکزی می‌تواند نیازهای نقدینگی در بانک‌ها را با سررسیدهای میان‌مدت برطرف کند. در این بازار بانک‌ها اوراق به بانک مرکزی می‌دهند و این نهاد نیز متناسب با سیاست‌های خود با هر میزان که صلاح بداند موافقت می‌کند؛ صلاحدیدی که در هفته‌های زمستانی سال گذشته به مرز 130 همت رسیده بود.

رشد معاملات در این بازار از عواملی بود که مستقیما در  پایه پولی  می‌توانست تورم‌زایی به همراه داشته باشد. در همین خصوص بانک مرکزی در همان مقطع کریدور نرخ سود را بالا برد تا به نوعی از استقراض بالاتر در این بازار جلوگیری کند. این موضوع توانست استقراض بانک‌ها در بازار باز را کمی تقلیل دهد و با افت 50 همتی در هر هفته به 80 هزار میلیارد تومان برساند، اما این کاهش تداومی نداشت.

در سال جاری با وجود آنکه نرخ سود در بازار باز از کانال 21 درصد به 23 درصد رسیده بود، افت تزریق پول اما در آخر فروردین امسال دوام نیاورده و بسط نقدینگی بانک مرکزی در بانک‌ها صعودی شد. این در حالی است که البته در تمام این مدت روند پول‌پاشی در بازار شبانه مسیر صعودی را پشت سر گذاشته است.

در بازار شبانه بانک مرکزی تزریق پول در بانک‌ها را در بازه کوتاه‌مدت انجام می‌دهد. این معاملات در تاریخ سررسید کوتاه‌مدت بوده و نرخ سود آن در سقف کریدور قرار دارد. با توجه به سرسید کوتاه‌مدت در این بازار تورم‌زایی در این معاملات به نوعی کمتر از بازار باز ارزیابی می‌شود.

اعتبارات قاعده‌مند تا پیش از بهمن سال گذشته نهایتا سطح تزریق 40 همتی را پشت سر گذاشته بود. این در حالی است که در شروع سال جدید تا مرز 90 همت نیز بالا رفت. 

در همین رابطه در هفته اخیر، اعطای اعتبارات قاعده‌مند بانک مرکزی در بازار شبانه برابر با 70 هزار و 820 میلیارد تومان ثبت شده و در کنار آن بازار باز نیز رشد قابل تأملی را تجربه کرده است. طبق این داده‌ها مجموع بسط پول در بانک‌ها برابر با 190 هزار و 820 میلیارد تومان بوده که در تاریخ برگزاری این بازارها سطح بالایی به شمار می‌آید. پیگیری‌های اکوایران این اتفاق را ناشی از یک تغییر سیاست در بانک مرکزی می‌داند.

تغییر سیاست بانک مرکزی در بازار بین بانکی

تا پیش از این، در سال گذشته بانک‌ها می‌توانستند 52 بار در بازار شبانه از بانک مرکزی اعتبارات قاعده‌مند دریافت کنند. رقم استقراض‌شده در این بازار به نوعی 15 درصد سرمایه پرداخت‌شده بانک‌ها بود.

در سال جاری اما این سیاست تغییر کرده و سطح تزریق پول از سوی بانک مرکزی در این معاملات ارتقا پیدا کرده است. در این بازار اکنون بانک‌ها می‌توانند 75 بار در سال از بانک مرکزی پول استقراض کنند که حجم ریالی آن حدودا 30 درصد سرمایه پرداخت شده بانک‌ها محسوب می‌شود. این اتفاق به نوعی بانک‌ها را بیشتر به سمت استقراض پول در بازار شبانه کشانده اما عطش بانک‌ها در استقراض پول از بانک مرکزی هنوز بالاست.

در همین رابطه شنیده‌های اکوایران حاکی از آن است که نیاز بانک‌ها به قرض پول در بازار باز نیز همچنان بالاست. آمارها نیز مؤید همین نکته است. طبق این داده‌ها هر هفته نیاز بانک‌ها به پول در بالاتر از مرز 155 همت قرار دارد اما پولی که بانک مرکزی در بانک‌ها تزریق می‌کند حدودا 60 درصد این رقم است. در هفته گذشته اما این نهاد با وجود بسط بالای پول در بازار شبانه، مجوز تزریق 120 همتی را صادر کرده و رقم بسط پول را در مرز بالاتری قرار داد.

از عمده دلایل این اتفاق می‌توان به بالا بودن وضعیت کسری نقدینگی در بانک‌ها اشاره کرد. باز هم طبق شنیده‌های اکوایران، اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی در هفته قبل در سطح 327 همت قرار داشته که با این اتفاق نیاز بانک‌ها به 301 همت رسیده و 26 همت کاهش داشته است.

در نهایت، طبق داده‌های آماری و اطلاعات رسیده به اکوایران، میزان کسری بانک‌ها بسیار بالاست. طبق داده‌ها اضافه برداشت‌ها اکنون در مرز 300 هزار میلیارد تومان قرار دارد که سطح بی‌سابقه و به مراتب بالایی به شمار می‌آید. اضافه برداشت‌ها همواره یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بانکی به شمار می‌رود. افزایش این شاخص نشان‌دهنده رشد مهم‌ترین شاخص پولی یعنی  پایه پولی  در اقتصاد بوده و می‌تواند از مسیر رشد این شاخص وضعیت تورم در کشور را بحرانی‌تر کند.