عجایب بودجه ۱۴۰۲ شهرداری تهران / خرج شهر تهران از کجا تامین می شود؟

گزارش فصلی شورای شهر تهران از دخل و خرج بودجه پایتخت حاکی از تکیه شهرداری تهران به دخل فرعی و غیرپایدار در بهار 1402 برای تامین هزینه‌‌‌های جاری و نگهداشت شهر است. در سه‌ماه نخست امسال عمده هزینه‌‌‌های شهر تهران از محل منابع ناپایدار با تمرکز بر درآمد ساخت‌وساز حاصل شده و به نظر می‌رسد اگر این سرفصل درآمدی وجود نداشته باشد یا سهم آن در وصولی‌‌‌ها کاهش پیدا کند، مدیریت شهری با تکیه بر درآمدهای سالم و پایدار حتی از عهده پرداخت حقوق و دستمزد پرسنل خود نیز بر نمی‌‌‌آید.

درآمدهای حاصل از صدور مجوزهای مرتبط با ساخت‌وساز یکی از منابع درآمدی شهرداری‌‌‌هاست که جایی در فهرست منابع سالم کسب درآمد مبتنی بر اصول اقتصاد شهری پایدار ندارد. تکیه شهرداری‌‌‌ها بر این نوع از درآمدها از آنجا که ارتباط مستقیم با مسائلی مثل رفاه شهری، دسترسی به سرانه‌‌‌ها، رعایت سقف جمعیت‌‌‌پذیری و ظرفیت سکونتی و مواردی از این دست دارد، همواره مورد انتقاد کارشناسان شهری بوده است. اما مهم‌ترین منبع درآمدی که مدیریت شهری پایتخت روی آن حساب می‌‌‌کند، همین درآمدهاست و به همین خاطر میزان تحقق ردیف‌‌‌های مربوطه در برش سه‌ماه اول امسال، به جای اینکه حول و حوش یک‌‌‌چهارم کل ارقام این ردیف‌‌‌ها در بودجه مصوب 1402 باشد، به مراتب بیشتر است.

عوارض ارزش افزوده ناشی از اجرای طرح‌‌‌های توسعه شهری یکی از این ردیف‌‌‌هاست که رقم آن در کل بودجه 1402 هفت‌‌‌هزار و 145 میلیارد تومان است و در برش سه‌ماهه باید یک‌هزار و 786 میلیارد تومان از آن محقق می‌‌‌شد اما میزان تحقق در این بازه زمانی معادل 2‌هزار و 428میلیارد تومان بوده است.

به عبارت دیگر شهرداری تهران 35‌درصد بیشتر از هدفگذاری بودجه در این بخش درآمد کسب کرده است. اگرچه عنوان این ردیف گنگ به نظر می‌رسد اما به طور کلی عوارض ارزش افزوده ناشی از اجرای طرح‌‌‌های توسعه شهری و دیگر سرفصل‌‌‌های وابسته مثل «تعیین کاربری» اشاره مستقیم به درآمدهای مربوط به تصمیمات پول‌‌‌ساز برای عرصه شهر دارد که در ساختارهایی مثل کمیسیون ماده پنج شهرداری تهران درباره آنها تصمیم‌گیری می‌شود.

همچنین عوارض زیربنا که اشاره‌‌‌ای به درآمد حاصل از صدور پروانه ساختمانی دارد در بخش مسکونی یک‌هزار و 200 میلیارد تومان و در بخش غیرمسکونی 2هزار و 628 میلیارد تومان برای سال‌جاری پیش‌بینی شده که در سه‌ماهه اول امسال در هر دو بخش درآمد شهرداری به مراتب بیشتر از 25‌درصد هدف‌گذاری برش فصلی بوده است.

شهرداری تهران به جای 302 میلیارد تومان بابت عوارض زیربنای مسکونی در بهار امسال، معادل 1412 میلیارد تومان درآمد کسب کرده و این یعنی چیزی بیشتر از 1100 میلیارد تومان اضافه درآمد نسبت به بودجه پیش‌بینی شده در این بخش. در ردیف درآمدی مربوط به عوارض زیربنای غیرمسکونی نیز میزان درآمد محقق شده شهرداری تهران به جای 657 میلیارد تومان در برش فصلی، عملا نزدیک 2هزار میلیارد تومان درآمد کسب شده است. این ارقام به روشنی تکیه درآمدی شهرداری به منابع ناپایدار را منعکس می‌‌‌کند و نشان می‌‌‌دهد خرج پایتخت در سه ماه گذشته نه از منابع اصلی و پایدار بلکه از دخل فرعی حاصل شده است.

یکی دیگر از مصادیق دخل فرعی تهران به جای تکیه بر درآمدهای اصلی مربوط به عوارض قطع اشجار است که تقریبا در تمام گزارش‌‌‌های سه‌ماهه درآمد - هزینه که توسط کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تولید می‌شود، جلوتر از رقم پیش‌بینی شده است. در بهار امسال نیز شهرداری به جای 87 میلیارد تومان معادل 181 میلیارد تومان یعنی دقیقا دو برابر آنچه باید در 3ماه درآمد از این محل حاصل می‌‌‌شد، کسب درآمد کرده است.