رنسانس المپیک در پاریس/ فرصت سازی فرانسه از تهدید؛ ورزش به کمک اقتصاد آمد

به گزارش اقتصادنیوز، این روزها همه نگاه ها به بازی های المپیک تابستانی 2024 پاریس دوخته شده است؛ یکی از مشهورترین رقابت‌های جهان که بیش از 10 هزار ورزشکار از 204 کشور در 300 مسابقه از 28 رشته ورزشی با هم رقابت می‌کنند تا پرچم کشور خود را به اهتزاز دربیاورند. اما این همه داستان المپیک نیست و در پشت صحنه این رقابت ورزشی پرهیجان، پای میلیون ها یورو پول در میان است که بر خلاف تصور بسیاری از افراد همه آن در جیب کشور برگزار کننده یعنی فرانسه نخواهد رفت و فارغ از سودآوری این مسابقات برای میزبان،‌ هزینه ها و تبعات اقتصادی سنگینی را هم در پی خواهد داشت.

بودجه المپیک پاریس چگونه تامین می‌شود

تقریباً تمام (96 درصد) بودجه بازی‌های المپیک و پارالمپیک پاریس 2024 از بخش خصوصی، IOC (کمیته بین المللی المپیک) شرکت‌های شریک، دفتر فروش بلیط بازی‌ها و صدور مجوز تأمین می‌شود. براساس آنچه سایت استورک اعلام کرده است؛  امسال 4.38 میلیارد یورو برای کمیته سازماندهی پاریس 2024 در نظر گرفته شد و IOC 400 میلیون یورو از هزینه های پخش میزبان را پوشش داد. به گفته وب سایت المپیک، این بدان معناست که بازی های پاریس باید کمتر از حد معمول هزینه داشته باشد.

بودجه سازمان بازی ها از جمله سازمان مسابقات، محل برگزاری، نیروی کار، فناوری و حمل و نقل، تقریباً به طور کامل به صورت خصوصی همراه با مشارکت قابل توجه IOC تأمین می شود.

میزبان‌های قبلی ورشکستگی را تجربه کردند

اما رقابت بین شهرهایی که برای میزبانی بازی ها رقابت می کنند، حداقل به اندازه مسابقات ورزشی شدید است و شهرها به دلایل مختلف به دنبال افتخار میزبانی هستند؛ پتانسیل برای دستاوردهای اقتصادی قابل توجه همچنان یک انگیزه غالب است. شهرها انگیزه میزبانی بازی‌های المپیک را دارند تا اقتصاد خود را از طریق گردشگری و سرمایه‌گذاری تقویت کنند، زیرساخت‌های بلندمدت را توسعه دهند، به رسمیت شناخته شوند، شغل ایجاد کنند و با به گزدش درآمدن اقتصاد شهری،  پروژه‌های قدیمی را اجرا کنند که می‌تواند مدت‌ها پس از این رویداد به کار آیند و به نفع جامعه باشند.

با این همه میزبانی المپیک همواره برای کشورهایی که قرعه به نامشان خورده است، خوش یمن نبوده و نیست و تجربه نشان داده با پایان این رویداد ورزشی پرمخاطب و جذاب بسیاری از میزبانان با تبعات مالی سنگین دست و پنجه نرم کرده اند و برخی از شهرهای میزبان ده‌ها سال برای بازیابی بدهی‌ها زمان صرف کرده‌اند. این در حالیست که برخی دیگر از میزبانان همچنان گرفتار حل مشکلات مالی ناشی از برگزاری المپیک هستند و در گیر و دار این فرآیند قرار دارند.

به عنوان مثال مونترال کانادا در سال 1976 میزبان بازی های تابستانی بود و در نهایت با میلیاردها دلار بدهی رو به رو شد و پس از سه دهه توانست از پس پرداخت این بدهی بربیاید و در سال 2006 به ثبات نسبی اقتصادی دست پیدا کند.

آتن یونان نیز برای حل این معضل کار آسانی نداشت و بحران بدهی یونان در سال 2009 اتفاق افتاد و برخی استدلال می کنند که بازی های تابستانی 2004 کشور را به سمت ورشکستگی سوق داد. به گفته جیمز مک براید و ملیسا مانو از شورای روابط خارجی (CFR) «تقریباً تمام تأسیسات ساخته شده برای المپیک 2004 آتن، که هزینه‌های آن به بحران بدهی یونان کمک کرد، اکنون متروک شده است.»

یکی از بزرگترین شهرهایی که بهای برگزاری المپیک را پرداخت کرده است، سوچی است. این شهر که میزبان بازی های المپیک زمستانی 2014 بود، با صرف هزینه حدود 47 میلیارد یورویی،‌ عنوان برگزارکننده گران ترین بازی های المپیک تاکنون را به خود اختصاص داد. این درحالی‌است که بودجه اولیه برگزاری این مسابقات 9،5 میلیارد یورو بوده است.

با این حال، تعداد بسیاری از اقتصاددانان استدلال می کنند که مزایای میزبانی بازی ها اغراق آمیز است و در بهترین حالت نتایج مطلوبی وجود ندارد، زیرا بسیاری از کشورهای میزبان را با بدهی های بزرگ و تعهدات تعمیر و نگهداری مواجه خواهد کرد. این تحلیلگران پیشنهاد می‌کنند که کمیته‌های المپیک فرآیند مناقصه و انتخاب را اصلاح کنند تا برنامه‌ریزی بودجه واقع‌بینانه را تشویق کنند، شفافیت را افزایش دهند و سرمایه‌گذاری‌های پایداری را که در خدمت منافع عمومی هستند، ارتقا دهند.

بحران‌های مالی ناشی از میزبانی المپیک است؟

این در حالی‌است که بسیاری از اصرار دارند که بحران های مالی کشورهای میزبان المپیک ناشی از برگزاری این رویداد ورزشی نیست. در مقاله ای که توسط IOC در مورد تحلیل قرار گرفته در این باره آمده است: «هزینه بازی های المپیک کمتر از 0.28 درصد تولید ناخالص داخلی است؛ بنابراین، واضح است که بازی‌ها نمی‌توانند یک بحران شدید اقتصادی ملی ایجاد کنند.»

کمیته بین‌المللی المپیک به یورونیوز گفت: «بهبود برنامه‌ریزی شهری، همراه با دید جهانی که در طول بازی‌ها به شهر داده شد، منجر به رشد قابل‌توجه گردشگری پس از بازی‌ها شد: در سال 2003، یونان 12 میلیون بازدید گردشگر را ثبت کرد؛ در حالی که در سال 2015، بانک یونان حدود 23.5 میلیون بازدید کننده از این کشور گزارش کرده است. هیچ مدرک محکمی وجود ندارد که نشان دهد المپیک 2004 بحران بدهی یونان را آغاز کرد، اما هزینه های متحمل شده توسط این شهر و کشور ممکن است به وضعیت مالی آن کمک نکرده باشد.»

کمیته المپیک معتقد است بخش عمده ای از افزایش هزینه های برگزاری المپیک به ولخرجی میزبانان بازم می گردد. این کمیته رسمی توضیح می دهد که پروژه هایی احداث شده برای بازی ها مورد نیاز نبودند و میزبانان با رویاپردازی های خود در تدارک طراحی مجدد سیستم حمل و نقل و زیرساخت های شهری به امید ایجاد یک مقصد تفریحی جدید بودند و همین موضوع عامل شکل گیری بحران های اقتصادی در این شهرها شده است.

آغاز یک تحول برگزاری در برگزاری المپیک

نکته جالب توجه اینجاست که کمیته بین المللی المپیک در پی تداوم ثمرات ناخوشایند المپیک تصمیم به تغییر رویکرد میزبانی این مسابقات گرفت. در گذشته، بخش عظیمی از بودجه المپیک برای ساخت زیرساخت‌های لازم مانند دهکده المپیک، مکان‌های بزرگ برای مراسم افتتاحیه و اختتامیه، امکانات ورزشی و مسکن اختصاص داده شده است اما این کمیته به تازگی تلاش کرده است تا بازی های امسال را برای محیط زیست و اقتصاد دوستانه کند.

در سال 2014، کمیته بین المللی المپیک مجموعه ای از اصلاحات را برای دستور کار المپیک 2020 ارائه کرد. اولین توصیه این بود که تا حد امکان از امکانات موجود و از مکان های موقت و قابل نصب استفاده شود؛ موضوعی که در المپیک 2024 هم اتفاق افتاد و پاریس به عنوان نخستین تجلی چگونگی اجرای کامل این توصیه‌ها در کانون توجه قرا گرفت تا ضمن کاهش احتمالی بدهی و با اهداف پایداری محیط زیست همگام شود.

پاریس در نخستین گام از برخی مکان‌های دیدنی برای میزبانی مسابقات استفاده خواهد کرد که از آن جمله می توان به برگزاری والیبال زیر برج ایفل، سوارکاری و پنج‌گانه در کاخ ورسای، و استادیوم‌های موجود، رولان گاروس برای تنیس و استادیوم ملی فوتبال استادو فرانس برای مسابقات دوومیدانی.

فرانسه تنها یک سایت هدفمند برای بازی های المپیک ساخت و آن هم مرکز آبی بود که پس از بازی ها به یک مرکز ورزشی اجتماعی در سن-سن-دنیس تبدیل خواهد شد. آدیداس آرنا یکی دیگر از امکانات جدید ساخته شده است که به طور خاص برای المپیک ساخته نشده است اما برای المپیک و پارالمپیک استفاده خواهد شد.

المپیک 2024 پاریس یک مطالعه موردی منحصر به فرد را برای ارزیابی اینکه آیا اصلاحات اخیر میزبانی را مزیت بیشتری داده است ارائه می دهد.

چشم اندازها و چالش های اقتصادی

از لحاظ تاریخی، کشورهای صنعتی و شهرهای میزبان هزینه های سازمانی را با کمک مالی کمیته بین المللی المپیک (IOC) بر عهده دارند. آخرین برآوردها بودجه المپیک و پارالمپیک پاریس را برای تأسیسات و عملیات 8.9 میلیارد یورو یا حدود 9.7 میلیارد دلار نشان می دهد. این امر باعث می‌شود این المپیک ارزان‌تر از لندن (16.8 میلیارد دلار)، ریو (23.6 میلیارد دلار) و توکیو (بیش از 13.7 میلیارد دلار) باشد. گفتمان اخیر میان اقتصاددانان به طور فزاینده ای ماهیت مشکوک عواید اقتصادی ناشی از میزبانی بازی ها را برجسته کرده است.

تعهدات مالی و سرمایه گذاری های زیربنایی

کمیته بین المللی المپیک دستور می دهد که شهرهای میزبان باید حداقل 40 هزار اتاق هتل در دسترس داشته باشند، که اغلب نیاز به پروژه های ساختمانی گسترده ای دارد. هزینه‌های زیرساختی برای بازی‌های المپیک می‌تواند به طور چشمگیری متفاوت باشد، از 5 میلیارد دلار تا 50 میلیارد دلار. بودجه المپیک 2024 پاریس 4.7 میلیارد دلار تعیین شده است و 4.7 میلیارد دلار اضافی برای زیرساخت ها اختصاص داده شده است که عمدتاً توسط بخش خصوصی تأمین می شود.

تقویت اقتصادی کوتاه مدت

بر اساس گزارش INSEE، موسسه ملی آمار فرانسه، انتظار می رود بازی های المپیک در کوتاه مدت بر اقتصاد فرانسه تأثیر مثبت بگذارد. این موسسه پیش بینی می کند که بازی های المپیک رشد اقتصادی فرانسه را در سال 2024 افزایش می دهد و به دلیل فروش بلیط، حق پخش تلویزیونی و افزایش گردشگری، 0.3 درصد به رشد سه ماهه در سه ماهه سوم کمک می کند. با این حال، INSEE همچنین هشدار می دهد که وضعیت سیاسی بی ثبات در فرانسه می تواند خطراتی را برای این پیش بینی ها ایجاد کند.

انتظار می رود صنعت مهمان نوازی در پاریس مزایای قابل توجهی از هجوم گردشگران داشته باشد. طبق گزارش Oxford Economics، انتظار می‌رود قیمت هتل‌ها در طول این رویداد افزایش یابد و گردشگران با افزایش تقریباً 200 درصدی مالیات توریستی در هر شب روبرو شوند. میانگین قیمت هتل برای اقامتگاه های سه تا پنج ستاره 41 تا 64 درصد بالاتر از میانگین سالانه افزایش یافته است. نرخ اشغال هتل‌های مورد انتظار در ابتدای سال جاری به کندی افزایش یافت که احتمالاً به دلیل افزایش قیمت‌ها بود. با این حال، آخرین داده های STR نشان می دهد که نرخ اشغال در پاریس و در سراسر منطقه ایل دو فرانس تا پایان ژوئن افزایش یافته است.

پیامدهای اقتصادی بلند مدت

در حالی که سرمایه‌گذاری در بخش هتلداری از نظر تئوری می‌تواند مزایای بلندمدت داشته باشد، هزینه‌های قابل توجهی که برای برآورده کردن نیازهای اوج بازی‌ها مورد نیاز است ممکن است منجر به مازاد ظرفیت پس از رویداد شود. یک مثال قابل توجه بازی های المپیک زمستانی 1994 در لیلهامر نروژ است که در آن 40 درصد از هتل های شهر با خدمات کامل پس از بازی ها ورشکست شدند. به طور مشابه، بازی‌های المپیک تابستانی 2004 آتن شاهد سرمایه‌گذاری‌های گسترده در هتلداری و زیرساخت‌ها بود، اما این سرمایه‌گذاری‌ها به منافع اقتصادی پایدار تبدیل نشد. بسیاری از هتل‌ها و مکان‌هایی که برای بازی‌ها ساخته شده‌اند، پس از آن برای یافتن کاربری با مشکل مواجه شدند که به فشار مالی بر شهر و تشدید بحران اقتصادی یونان کمک کرد. مازاد ظرفیت و هزینه های نگهداری این تاسیسات بر بار بدهی بلندمدت آتن افزود. به عنوان مثال، استادیوم المپیک سیدنی سالانه 30 میلیون دلار هزینه برای این شهر دارد. استادیوم معروف «آشیانه پرنده» پکن برای ساخت 460 میلیون دلار هزینه داشت و برای نگهداری به 10 میلیون دلار در سال بودجه نیازمند بود و عمدتاً پس از بازی‌های سال 2008 بدون استفاده ماند تا اینکه شهر دوباره از آن برای میزبانی بازی‌های زمستانی 2022 استفاده کرد. تقریباً تمام تأسیسات ساخته شده برای المپیک 2004 آتن، که هزینه های آن به بحران بدهی یونان کمک کرد، اکنون متروک شده است.

اقتصاددانان استدلال می کنند پرداخت بدهی‌های باقی‌مانده پس از میزبانی بازی‌ها می‌تواند برای چندین دهه بودجه عمومی را تحت فشار قرار دهد.

استراتژی توسعه ترکیبی پاریس

دهکده المپیک که توسط 40 معمار بر اساس طرح اصلی توسط دومینیک پررو طراحی شده است، پس از بازی ها به 2800 آپارتمان تبدیل می شود. بیش از یک سوم از آنها به ساکنان و دانشجویان کم درآمد اجاره داده می شود؛ در حالی که مابقی در بازار خصوصی در دسترس خواهد بود. این رویکرد انتظارات مالیات دهندگان برای مسکن مقرون به صرفه را با تقاضاهای سودآوری سرمایه گذاران خصوصی متعادل می کند.

مناطق کلیدی مانند سنت دنیس و لو بورژه از بازسازی شهری و حمل و نقل عمومی پیشرفته بهره مند خواهند شد. این پروژه‌ها برای ارائه مزایای بلندمدت طراحی شده‌اند و تضمین می‌کنند که سرمایه‌گذاری‌های انجام شده برای المپیک پس از پایان بازی‌ها همچنان به جامعه خدمت می‌کند.

پیامدهای اقتصادی میزبانی بازی های المپیک پیچیده و چندوجهی است. در حالی که مزایای بالقوه از نظر دید جهانی و توسعه زیرساخت وجود دارد، خطرات مالی و بار اقتصادی بلندمدت قابل توجه است. بازی‌های المپیک 2024 پاریس به عنوان یک مورد آزمایشی حیاتی برای تعیین اینکه آیا اصلاحات اخیر می‌تواند منجر به نتیجه مالی متعادل‌تر و پایدارتر برای شهرهای میزبان شود یا خیر، عمل خواهد کرد.