رکورد شکنی رشد چاپ پول در مهر 99+ نمودار

به گزارش اقتصاد نیوز، عبدالناصر همتی رئیس‌کل بانک مرکزی در مطلب نوشت: در پایان هفته سوم مهرماه ۹۹ رشد پایه پولی و نقدینگی، نسبت به پایان سال قبل، به ترتیب ۹.۵ و ۱۸ درصد ثبت‌شده است.

اگر این میزان رشد به مقادیر پایان سال اضافه شود رقم نهایی برای پایه پولی عدد در حدود 386.4 هزار میلیارد تومان خواهد بود. 18 درصد اضافه‌شده به نقدینگی نیز حکایت از رسیدن حجم نقدینگی به 2930 هزار میلیارد تومان دارد.

پایه پولی و نقدینگی چیست؟

پایه پولی مقدار پولی است که بانک مرکزی منتشر کرده است این منابع یا به شکل اسکناس و مسکوک منتشرشده در دست اشخاص یا بانک‌ها و مؤسسات اعتباری است یا به شکل مانده‌حساب بانک‌ها و مؤسسات اعتباری نزد بانک مرکزی است.

پایه پولی را حاصل جمع دارایی‌های خارجی و داخلی بانک مرکزی نیز بیان می‌کنند. انتشار پول (پایه پولی) محصول وضعیتی است که در آن بانک مرکزی به‌طور خالص ارز و طلا خریداری کرده و به ذخایر خارجی خود می‌افزاید یا به‌طور خالص به دولت و بانک‌ها قرض می‌دهد.

حجم نقدینگی هم مجموع اسکناس و مسکوک در دست اشخاص (خارج از نظام بانکی) و سپرده‌های اشخاص نزد بانک‌ها و مؤسسات اعتباری است. درواقع بخشی از نقدینگی براثر انتشار پول توسط بانک مرکزی ایجاد می‌شود و بخش غالب آن نیز براثر اعطای وام از سوی بانک‌ها خلق می‌شود. این دو متغیر به دلیل نقشی که می‌توانند در رشد قیمت کالاها و خدمات داشته باشند همواره مورد توجه سیاست‌گذاران و کارشناسان قرار دارند. در اقتصادی مانند اقتصاد ایران بسیاری از صاحب‌نظران عقیده دارند این متغیرها نقش مسلط را در ثبات یا بی‌ثباتی بازارهای دارایی همانند ارز، مسکن و سکه دارند.

تغییرات سالانه پایه پولی و نقدینگی

آمار اعلام‌شده از سوی رئیس‌کل بانک مرکزی برای دوره هفت‌ماهه است؛ اما پژوهشگران و تحلیل گران برای ارزیابی این دو متغیر معمولاً بازه سالانه رصد می‌کنند. در بازه سالانه رشد دو متغیر می‌تواند نشان دهد که اقتصاد در مسیر بسط پول است یا به سمت قبض حرکت کرده است.

مقایسه مقدار حاصل‌شده از نقدینگی در پایان هفته سوم مهر با رقم پایانی در مهر سال قبل نشان می‌دهد رشد نقدینگی به سطح 36 درصد رسیده است. پایه پولی نیز در پایان هفته سوم مهر سال 99 در مقایسه با رقم مهر 98 رشد 31 درصدی نشان می‌دهد.

رکورد پایه پولی در دهه 90

روند پایه پولی در دهه 90 نشان می‌دهد رشد حاصل‌شده در هفته سوم مهر امسال بالاترین میزان رشد در مقایسه با ادوار مشابه در این دهه است.

در تمام دوره‌های مقایسه منتهی به مهر در دهه 90 همواره رشد پایه پولی کمتر از سطح 31 درصد برآورد شده است. تنها رکورد نزدیک به مهر امسال سال 91 بوده، در آن مقطع پایه پولی در مقایسه با مهر 90 حدود 30 درصد رشد داشته است. در واقع چاپ پول بر اساس آمار موجود در پایان هفته سوم مهر رکورد شکسته است.

رشد بالای پایه پولی در اقتصاد ایران همواره به دلیل تامین منابع دولت و بانک ها از طریق بانک مرکزی بوده است. اما به نظر می رسد در مقطع کنونی علاوه بر عوامل تکراری یک عامل دیگر نیز دخیل بوده است؛ کرونا.

شیوع کرونا موجب شد بانک مرکزی ناچار شود برای مقابله با پیامدهای آن رو به خلق اعتبار آورد.

در کنار رشد پایه پولی رشد نقدینگی نیز در ابتدای پاییز با توجه به روند تاریخی عدد بالایی به نظر می رسد. رشد نقدینگی 36 درصد گرچه در نگاه اول بالاترین رکورد در ماه‌های منتهی به مهر در دهه 90 نیست و پیش‌ازاین در سال 93 هم نقدینگی رشد 40 درصدی را تجربه کرده بود اما در سر جمع این دهه دومین رکورد تاریخی در دهه 90 با تمرکز بر پایان مهر به حساب می آید.

البته رشد نقدینگی 40 درصدی در سال 93 نیز یک تفاوت با رشد کنونی دارد. در آن مقطع بانک مرکزی برای اولین بار اقدام به پوشش آمار برخی بانک‌های تازه تأسیس‌شده و مؤسسات غیرمجاز کرد این سیاست موجب شد که آن بخش از نقدینگی که قبلاً زیرپوشش آماری بانک مرکزی قرار نداشت وارد محاسبات این نهاد شود. اما رشد نقدینگی کنونی در یک مسیر همگن اتفاق افتاده است.

اگر این ملاحظه در نظر گرفته شود می‌توان گفت در یک سال منتهی به مهر امسال روند نقدینگی نیز بیش از هر سال دیگری بالا بوده روندی که احتمالاً علاوه بر رشد پایه پولی متأثر از افزایش ضریب فزاینده نیز است.

 در سال جاری بانک مرکزی باهدف تسهیل مقابله پیامدهای اقتصادی کرونا بخشی از سپرده قانونی بانک‌ها را آزاد کرد. با این آزادسازی قدرت بانک‌ها در تسهیلات دهی افزایش یافت و بانک‌های هرچه بیشتر بتوانند وام بدهند ضریب فزاینده بالاتر می‌رود. درنتیجه از این ناحیه نیز نقدینگی منبسط می‌شود.