عطش بانک ها برای استقراض شبانه

به گزارش اقتصادنیوز، با راه اندازی بازار باز و کرویدور نرخ سود در بازار بین بانکی تزریق نقدینگی به بازار پول از سوی بانک مرکزی قابل رصد شد. اطلاعیه های صادر شده در باره عملکرد بانک مرکزی نشان می دهد خالص مداخله این بانک در بازار باز در هفته چهارم دی ماه به قبض 10 میلیارد تومانی منجر شده است. این رقم بیانگر آن است که بانک مرکزی توانسته در این هفته بیش از آنچه اعتبار به بانک ها تزریق کرده، پول جمع کند. این اتفاق در بازار باز می تواند علامتی خوبی برای تعدیل سیاست تسهیل اعتباری بانک مرکزی باشد. اما با وجود این اتفاق مثبت هفتگی در جریان عملیات باز روندطی شده در دی به نفع بسط پول بوده است.

قبض و بسط پول در دو کانال

جریان اعتباری بازار پول در بازار بین بانکی کلید می خورد. در این بازار بانک هایی که در طول روز به واسطه عملیات های مختلف بانکی با مازاد یا کسری منابع روبرو شده اقدام به بده و بستان اعتباری می کنند. بانک مرکزی نیز به عنوان بازارساز تلاش کرده با طراحی یک کرویدور نرخ وام دهی در این بازار را مدیریت کند. بانک ها در صورت مازاد منابع و نبود درخواست می توانند ایم مازاد را با نرخ 14 درصد نزد بانک مرکزی سپرده گذاری کنند. در مقابل در صورت کسری و نداشتن امکان استقراض از بانک های دیگر از بانک مرکزی با نرخ 22 درصد می توانند تامین اعتبار کنند. این استقراض به دلیل ماهیت بسیار کوتاه مدتی که دارد به وام دهی شبانه معروف است و پیش شرط استفاده از منابع بانک مرکزی به وثیقه گذاشتن اوراق مالی است به همین دلیل به اعتبارگیری قاعده مند معروف است.در واقع استقراض از این بازار به دلیل آنکه برای نهایتا چند شب انجام می شود به استقراض شبانه معروف است و این استقراض بازتاب دهنده نیازهای اضطراری در بازار پول است.

بانک مرکزی برای مدیریت نرخ سود در بازار بین بانکی،عملیات بازار باز را انجام می دهد تا نرخ سود هدف خود در بازار بین بانکی در تله بیفتد. یعنی بانک هایی که کسری منابع کوتاه مدت دارند در بازار تامین اعتبار می شوند تا نرخ سود بازار بین بانکی از دامنه هدف بانک مرکزی بالاتر نرود. در مقابل با فروش اوراق در نرخ هایی بالاتر از کف کرویدور بازار بین بانکی تلاش می کند نرخ سود در این بازار از کف مورد نظر پایین تر نرود. در یک کلام در این دو بازار با مدیریت قیمت پول تلاش دارد نرخ تورم را که شاخصی برای قدرت خرید مردم است مدیریت کند.

مرور وضعیت تزریق نقدینگی از سوی بانک مرکزی به بانکها در جریان عملیات بازار در چهار هفته سپری شده از دی ماه نشان می دهد که در این هفته به نسبت هفته قبل کاهش انبساط صورت گرفته و حجم تزریق نقدینگی با 630 میلیارد تومان کاهش نسبت به هفته قبل به 4 هزار و 550 میلیارد تومان تنزل پیدا کرده است.

این در حالی است که پیشنهاد فروش اوراق از طرف بانک‌ها در هفته اخیر 12 هزار و 580 میلیارد تومان بوده است. یعنی تنها از پیشنهادهای ارسالی 36 درصد آنها از طرف بانک مرکزی پذیرفته شده است. این کمترین درصد پذیرش بانک مرکزی در تزریق نقدینگی بین بانک‌ها بوده است.

از سوی دیگر باتوجه به آن که اوراق فروخته شده به بانک مرکزی به صورت ریپو بوده و بانکها باید تا سررسید 14 روزه و نرخ سود معین مبلغ در یافت شده را به بانک مرکزی باز پس دهند در هر هفته شاهد قبض پول در این بازار هستیم.

در همین راستا قبض 4 هزار و 560 میلیارد تومان نقدینگی از بانکها سبب شد تا خالص نقدینگی تزریق شده در این هفته منفی 10 میلیارد تومان برآورد شود. یعنی دراین بازار نه تنها به صورت خالص بسطی شکل نگرفته بلکه 10 میلیارد تومان نیز توسط بانک مرکزی از بانکها جمع آوری شده است.

این اتفاق می تواند سه دلیل داشته باشد: نخست: بانک مرکزی به نرخ بهره هدف نزدیک شده و اصراری بر اعتبار دهی شدید در قالب عملیات بازار باز ندارد.

دوم: در بازار باز در قالب عقد توافق بازخرید تامین مالی انجام می شوند یعنی اکر بانک ها از بانک مرکزی قصد استقراض داشته باشند اوراق مالی خود را یک قیمت مشخص به بانک مرکزی پیشنهاد می دهند و اگر قیمت پیشنهادی از سوی بانک مرکزی مورد موافقت قرار گیرد تامین مالی صورت می گیرد وقتی بانک مرکزی به هفتاد درصد پیشنهاد نه می گوید یعنی قیمت بانک ها بالا بوده است. این نشان می دهد بانک ها در کوتاه مدت با کمبود نقدینگی شدیدی روبرو نیستند. 

سوم: بانک مرکزی با رصد مقداری پول تلاش می کند سرعت و میزان بسط پول را مدیریت کند.

مجموع مداخله بانک مرکزی در دو بازار

در هفته اخیر بانک مرکزی با تزریق 4 هزار و 550 میلیارد تومان نقدینگی در قالب توافق بازخرید با سررسید 14 روزه با حداقل نرخ 20.0 درصد به بانک‌های متقاضی موافقت کرده است. از سوی دیگر بازخرید دوهفته قبل نیز به ارزش 10 هزار و 460 میلیارد تومان در این بازار انجام شد که به نوعی انقباض نقدینگی در این بازار محسوب می شود.

همچنین ببینید:

علاوه بر آن در هفته اخیر بانکها در دو نوبت از اعتبارگیری قاعده مند استفاده کرده و در این فرآیند اعتبار اضطراری به آنها پرداخت شد. قیمت باز پرداختی در این بازار نیز براساس سقف نرخ سود دالان محاسبه می شود .یعنی 22 درصد. بانک مرکزی در بازار بین بانکی نیز حدود 13 هزار میلیارد تومان اعتبار در اختیار بانک ها قرار داده است.اگر مداخله بانک مرکزی در وضعیت نقدینگی بانکها را به صورت مجموع دوبازار درنظر بگیریم بسط پول صورت گرفته در حالت کلی 17 هزار و 730 میلیارد تومان محاسبه می شود.نرخ سود مداخله دولت را نیز اگر به صورت نرخ سود موزون در این دو بازار در نظر بگیریم رقمی معادل با 21 درصد را ثبت خواهد کرد.

یک علامت از دو بازار

در بازار باز گرچه تلاش شده روند تزریق نقدینگی تعدیل شود اما در مقابل در بازار بین بانکی بسط پول شدید بوده است. این اتفاق نشان می دهد که کسری منابع در بازار بین بانکی حاد است یعنی بانک های در مدیریت جریان نقد روزانه خود دچار معضل هستند. زیرا روند انبساط نقدینگی از مسیر اعتبارات قاعده مند نشان می دهد که در هفته اخیر نسبت به هفته قبل نزدیک به 50 درصد این متغیر رشد پیدا کرده و بالاترین مبلغی است که در تمام دی ماه بانکها حاضر شده اند بانرخ 22 درصد از بانک مرکزی قرض بگیرند.این عمل نشان می دهد که مشکل کمبود نقدینگی روزانه در بانکها هنوز مرتفع نشده و حتی جدی تر نیز شده است.

اطلاعات و آمار عملیات بازار باز و بازار بین بانکی نشان می دهد: بانک ها در هفته ای که گذشته گرچه با معضل نقدینگی در کوتاه مدت روبرو نبوده اند اما در روند روزانه عطش نقدینگی بالا است. یعنی جریان نقد بانک ها با معضل روبرو است زیرا اشتهای استقراض شبانه از بانک مرکزی در سقف کریدور بازار بین بانکی بالا است. این نشانه ها گویای آن است که مدیریت نقدینگی روزانه در بانک ها نیازمند بازنگری است زیرا در این بخش وضعیت قرمز است اما در تامین نقدینگی کوتاه مدت حداقل در هفته گذشته روند چندان نگران کننده نبوده است.