دولت، بورس را سرکار گذاشت؟ /اختلافات جدی تر شد

به گزارش اقتصادنیوز، دولت به وعده‌های خود درباره بورس عمل نکرده ، روند کلی شاخص در 6 ماه ابتدایی فعالیت دولت سیزدهم نزولی بوده و موج خروج سهامداران ادامه دارد. دولت رئیسی مصوبه ستاد اقتصادی را به مجلس ارائه نکرد و به جای آن مصوبه جدیدی رو کرد، مصوبه جدید فرقی با مصوبه قبل دارد؟

وعده های حمایت از بورس فراموش شد؟

بنا به گزارش اکوایران، دولت ابراهیم رئیسی با وعده حمایت از بازار سرمایه و جبران زیان سهامداران خُرد بر سر کار آمد. با آن که در ماه‌های ابتدایی فعالیت دولت سیزدهم روند کلی شاخص بورس تهران نزولی بود، لایحه بودجه 1401 موجب ریزش بازار سهام شد. 

پس از ارائه لایحه بودجه 1401 توسط دولت، شاخص بورس تهران در یک هفته بیش از 50 هزار واحد ریزش کرد و از کانال 1.3 میلیونی به کانال 1.2 میلیون واحدی سقوط کرد. در چنین شرایطی بسیاری از سهامداران تصمیم به خروج از بازار گرفتند و صف‌های فروش طویل‌تر از قبل شد. در پایان هفته رکورد 15 روز پیاپی خروج پول حقیقی ثبت شد که در این 15 روز کاری بیش از 5 هزار میلیارد تومان از بازار سهام خارج شد. 

انتقاد فعالان بازار سرمایه از اولین بودجه دولت رئیسی

لایحه بودجه مورد انتقاد شدید فعالان بازار سرمایه قرار گفت. افزایش نرخ انرژی صنایع بزرگ، افزایش مالیات ستانی (خصوصا تصمیم دولت برای اعمال مالیات بر صادرات) و پیش بینی دولت برای افزایش حق انتفاع از بخش معدن از جمله موارد لایحه بودجه بود که به بورس شوک منفی داد.تمامی بخش‌های بودجه که برای بورسی‌ها مهم است برای معامله‌گران سیگنال منفی داشت، به طوری که می‌توان گفت به شکل ناباورانه‌ای دولت به بازار سهام بی‌توجه بوده است.

مصوبه 10 بندی ستاد اقتصادی دولت

پس از واکنش منفی بورس و بالا گرفتن اعتراضات ستاد اقتصادی دولت در 28 آذر ماه، طرحی 10 بندی را به تصویب رساند که مطابق اعلام احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، این طرح با پیشنهاد وزارت اقتصاد، سازمان بورس و وزارت صنعت، معدن و تجارت بوده و با همراهی کامل رئیس جمهور و آرای اکثریت مطلق اعضای ستاد اقتصادی دولت به تصویب رسیده است. 

10 بند این مصوبه عبارت بود از: 

1- سال‌ آینده سقف قیمت خوراک گاز پتروشیمی‌ها 5 هزار تومان برای هر متر مکعب یعنی به نرخ صادراتی خواهد بود. همچنین سوخت گاز کارخانه‌های فولادی 40 درصد قیمت خوراک پتروشیمی (یعنی 2 هزار تومان) خواهد بود. 

2- مالیات شرکت‌های تولیدی در سال آینده 5 واحد درصد کاهش می‌یابد.

3- سال آینده فرمول حقوق دولتی معادن تغییر نمی‌کند.

4- معادل مالیات نقل و انتقال سهام در بازار سرمایه جهت تقویت صندوق توسعه و تثبیت بازار اختصاص می‌یابد.

5- علاوه بر اوراق قبلی 30 هزار میلیارد تومان برای صندوق تثبیت بازار اختصاص می‌یابد به شرط اینکه اوضاع بازار مناسب باشد.

6- 10 درصد وجوه سهام دولتی که در بازار عرضه اولیه می‌شود برای بازارگردانی همان سهام اختصاص می‌یابد.

7- انتشار اوراق دولتی در بازار با رعایت 50 درصد جریان ورودی منابع به بازار سرمایه انجام می‌شود. یعنی در ماه‌هایی که جریان ورودی نقدینگی بیشتر است، اوراق دولتی منتشر می‌شود.

8- بانک مرکزی موظف شد نرخ تسعیر دارایی‌‌های دولتی را معادل 90 درصد نرخ سامانه نیما در 6 ماه گذشته اعلام کند. 

9- رئیس سازمان بورس برای جلسات ستاد اقتصادی و کمیته «و» بند 5 دعوت می‌‌شود.

10- بانک مرکزی برای مداخله در بازار ثانویه اوراق نرخ سود بین بانکی را در سقف 20 درصد در نظر می‌گیرد.

مصوبه به مجلس نرفت

مصوبه ستاد اقتصادی دولت  قرار بود به صورت اصلاحیه بودجه به مجلس ارائه شود و طی چند روز تأثیر مثبتی بر بازار سهام داشت، اما با گذشت 3 هفته از تصویب آن همچنان خبری از ارائه اصلاحیه نبود. در 21 دی ماه محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس،  در نامه‌ای به رئیس جمهور خواستار ارسال اصلاحیه به مجلس شد.

پورابراهیمی در این نامه با تأکید بر حساسیت بالای بازار سرمایه به مؤلفه‌های مندرج در قوانین بودجه سنواتی نوشت: «با عنایت به مصوبات جلسه مورخ 28 آذر 1400 ستاد اقتصادی دولت که توسط وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی با عنوان «بسته حمایتی از بازار سرمایه» اطلاع رسانی شد، به استحضار می‌رساند بررسی‌های این کمیسیون نشان می‌دهد که تصمیمات متخذه در این نشست و همچنین سایر موارد مهم حمایتی از بازار سرمایه در مفاد و محتوای احکام لایحه بودجه 1400 کل کشور پیش بینی نشده و ضرورت دارد این مقوله در قالب گزارش تکمیلی لایحه بودجه با تسریع زمانی تدوین و به مجلس شورای اسلامی ارائه شود.» 

در پیوست این نامه که به رئیس مجلس و رئیس سازمان برنامه و بودجه رونوشت شده است، پیشنهادات کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران آمده است. این پیشنهادات در 9 بند به «اصلاح فرمول نرخ گاز خوراک شرکت‌های پتروشیمی»، «نرخ بهره مالکانه»، «تهاتر مطالبات شرکت‌ها از دولت»، «خام فروشی»، «حذف ارز ترجیحی»، «صندوق تثبیت»، «اخذ مالیات از سود سپرده اشخاص حقوقی»، «انتشار اوراق» و «مصوبات 10 بندی ستاد اقتصادی دولت» پرداخته شده است. 

سقوط دوباره بورس 

سوم بهمن ماه عضو کمیسیون تلفیق بودجه 1401 اعلام کرد که طبق تبصره 6 لایحه بودجه 1401، دولت ملزم شده است که از درآمدهای حاصل از صادرات مواد خام و نیمه‌خام معدنی و شیمیایی مالیات اخذ کند. بیگی نژاد گفته بود که در آیین‌نامه دولت که شامل فهرستی از مواد خام و نیمه‌خام بود، مواد نیمه‌خامی همچون متانول، اوره و پلی‌اتیلن ذکر نشده بود و کمیسیون درآمد حاصل از صادرات این محصولات را نیز مشمول مالیات کرده است. 

اعلام این خبر موجب ریزش قیمت سهام صنایع شیمیایی و پتروشیمی‌ها شد و شاخص کل بیش از 25 هزار واحد ریزش کرد. در روزهای بعدی نیز روند نزولی قیمت سهام گروه‌های «محصولات شیمیایی» و «فراورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای» ادامه یافت و شاخص کل بورس طی سه روز بیش از 73 هزار واحد ریزش کرد. 

مصوبه دوم ستاد اقتصادی؛ ابلاغیه 5 بندی 

سه‌شنبه شب هفته گذشته، ابراهیم رئیسی در گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد که فردا وزیر اقتصاد خبرهای خوبی برای بورسی‌ها خواهد داشت. روز چهارشنبه وزیر اقتصاد اعلام کرد که مطابق تصویب هیئت دولت نرخ خوراک پتروشیمی‌ها 5 هزار تومان و نرخ سوخت گاز 2 هزار تومانی خواهد بود. تصمیمی که پیش از این در بند اول مصوبه 10 بندی ستاد اقتصادی هم آمده بود. 

اما پس از آن، محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهوری، در نامه‌ای به وزیر اقتصاد، وزیر صنعت، معدن و تجارت، وزیر نفت، سازمان برنامه و بودجه کشور و رئیس کل بانک مرکزی سیاست‌های حمایتی دولت از بورس را ابلاغ کرد. در این ابلاغیه آمده است: «تصمیمات جلسه چهل و دوم ستاد هماهنگی اقتصادی دولت مـورخ 1400/11/5 درخصـوص حمایت از بازار سرمایه به شرح ذیل جهت اجرا ابلاغ می گردد: