5 ریسک بزرگ اقتصاد جهانی در سال 2021

برخی تحلیلگران معتقدند که بزرگترین ریسک برای اقتصاد جهانی در سال جدید، آشفتگی و اختلافات سیاسی در آمریکا خواهد بود. گروه اوراسیا –که در زمینه مشاوره و تحلیل ریسک‌های سیاسی فعالیت می‌کند- در گزارشی که اخیراً منتشر کرده است از 10 ریسک عمده‌ای که می‌توانند اقتصاد جهانی را از مسیر بهبود خارج کنند، نام برده است و در این میان از چالش‌های داخلی پیش روی دولت آینده آمریکا به‌عنوان مهم‌ترین ریسک سال 2021 نام برده است.

ایان برمر و کلیف کوپچان، رؤسای گروه اوراسیا، طی یادداشتی در حاشیه گزارش این گروه در خصوص آشفتگی سیاسی در آمریکا اظهار داشته‌اند: «در دهه‌ها گذشته چشم جهان به آمریکا بود تا در مواقع بحران، پیش‌بینی پذیری را به اقتصاد جهانی بازگرداند. اما این ابرقدرت جهانی اکنون درگیر چالش‌های داخلی است.»

جو بایدن، رئیس‌جمهور آینده آمریکا، برای مدیریت کردن و فائق آمدن بر چالش‌های داخلی از جمله بحران بیکاری، کار بسیاری دشواری خواهد داشت؛ خصوصاً در شرایطی که بخش قابل‌توجهی از جامعه آمریکا پیروزی وی بر رئیس‌جمهور ترامپ در انتخابات ماه نوامبر را نامشروع می‌دانند. در گزارش گروه اوراسیا تأکید شده است که تا زمانی که جمهوری‌خواهان به ترامپ وفادار باشند و آشکارا نتیجه انتخابات را زیر سؤال ببرند، تردیدهای زیادی درباره دوام و کارآیی سیاسی بایدن، آینده حزب جمهوری‌خواه و مشروعیت الگوی سیاسی آمریکا وجود خواهد داشت.

در بخش دیگری از این گزارش تصریح شده است: «اعتبار سیاست خارجی آمریکا و پایداری سیاست داخلی این کشور امسال به نحوی که از زمان پایان جنگ جهانی دوم تاکنون دیده نشده است، تحت آزمون قرار خواهد گرفت. یک ابرقدرت به‌شدت دچار چنددستگی شده و نمی‌تواند به کسب‌وکار معمول خود بازگردد. وقتی چنین کشور قدرتمندی تا این حد دچار اختلافات داخلی باشد، جهان نیز دچار یک چالش خواهد بود.»

گروه اوراسیا در ادامه گزارش خود از چالش‌های دیگری نیز نام برده است که از مهم‌ترین آنها می‌تواند به موارد زیر اشاره کرد:

کشیده شدن بحران کووید-19 به سال 2021

ویروس کرونا با آغاز واکسیناسیون گسترده از بین نخواهد رفت، زیرا هنوز هم کشورهایی هستند که طبق زمان‌بندی خود برای دستیابی به هدف ایمنی گله‌ای تلاش می‌کنند. در چنین شرایطی، بهبود Kشکل که در آن برخی اقشار نجات می‌یابند و برخی دیگر فشار روزافزونی را تحمل می‌کنند، می‌تواند بسیاری از کشورها را فلج کند.

تحلیلگران گروه اوراسیا در این خصوص خاطرنشان کرده‌اند: «اختلاف شدید در نرخ بهبود، هم در داخل کشورها و هم در سطح بین‌المللی، باعث خشم شدید و ناآرامی‌های عمومی علیه ساختار حاکم خواهد شد. علاوه بر این، ممکن است اقتصادهای نوظهور دچار بحران مالی شوند.»

تلاش برای به صفر رساندن انتشار گازهای گلخانه‌ای

سال گذشته گرم‌ترین سال کره زمین (از زمان ثبت آمارهای آب‌وهوایی) بود و این باعث شد که دولت‌ها و شرکت‌ها سیاست‌های جدید و بلندپروازانه‌ای را برای مقابله با تغییرات نامطلوب آب‌وهوایی پی‌ریزی کنند.

اما به گفته تحلیلگران گروه اوراسیا، این سیاست‌های بلندپروازانه و ریسک‌های مربوط به بیش از حد برآورد کردن هماهنگی جهانی برای اجرای برنامه‌های مقابله با تغییرات آب‌وهوایی، هزینه‌هایی را به شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران تحمیل خواهد کرد.

در گزارش گروه اوراسیا، در خصوص این مورد خاص که گنجاندن آن در فهرست چالش‌های سال 2021 در نگاه اول عجیب به نظر می‌رسید، تأکید شده است: «اشتباه نکنید! تلاش برای به صفر رساندن انتشار گازهای گلخانه‌ای فرصت‌های عظیمی را برای سرمایه‌گذاران بخش خصوص فراهم خواهد کرد؛ به‌ویژه با حجم عظیمی از دلارها و یوروهای دولتی که به مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی تخصیص داده می‌شود. اما در این زمینه سیاست عامل غالب خواهد بود و عواملی جز نیروهای بازار (عرضه و تقاضا) بازنده و برنده را تعیین خواهند کرد.»

تنش‌ها میان آمریکا و چین

به محض اینکه ترامپ کاخ سفید را ترک کند، اختلافات شدید میان دو اقتصاد بزرگ جهان در ظاهر کمی فروکش خواهد کرد. اما با توجه به درگیر شدن متحدان آمریکا در این تنش‌ها، شکل‌گیری رقابت برای نجات جهان از بحران کرونا و رقابت بر سر انرژی‌های سبز، این اختلافات دوجانبه می‌تواند خیلی زود به سطح سال گذشته بازگردد.

تحلیلگران گروه اوراسیا در خصوص روابط آمریکا و چین در دولت بایدن خاطرنشان کرده‌اند: «بله! پس از برگزاری مراسم تحلیف در روز 20 ژانویه، دو کشور در صدد آرام کردن اوضاع و فراهم کردن فضایی برای تنفس برخواهند آمد. بایدن روی مسائل داخلی تمرکز خواهد کرد و رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ نیز تلاش خواهد کرد که پیش از برگزار انتخابات کنگره حزب کمونیست در سال 2022 قدرت خود را در سطح بالاتری تثبیت کند. اما آشتی و تنش‌زدایی واقعی در کار نخواهد بود.»

تلاش‌های جهانی برای کنترل داده‌ها

انتظار می‌رود که در ادامه جنگ سرد فناوری میان آمریکا و چین، «دیتا» امسال به یک میدان جنگ جدید میان دو کشور تبدیل شود.

دولت چین به تلاش‌های خود برای «حاکمیت بر داده‌ها» به عنوان تلاشی برای کاهش وابستگی خود به فناوری‌های آمریکایی ادامه خواهد داد و در برابر باز کردن بازارهای خود به روی شرکت‌های آمریکایی فعال در حوزه‌هایی مانند محاسبات ابری و رسانه‌های اجتماعی مقاومت خواهد کرد. هم‌زمان دولت آمریکا نیز تلاش خواهد کرد که از اطلاعات شخصی شهروندان خود محافظت کند و اجازه ندهد که داده‌های تولید شده از سوی آمریکایی‌ها از شرکت‌های تحت کنترل دولت چین عبور کنند.

در گزارش گروه اوراسیا، در خصوص تلاش کشورها برای حفاظت از داده‌ها تصریح شده است: «دولت‌ها در سراسر جهان هرروز بیشتر از گذشته در خصوص احتمال افتادن داده‌های شخصی شهروندان خود به دست دشمنانی که می‌توانند از این داده‌ها برای بهبود الگوریتم‌های هوش مصنوعی، تأثیرگذاری بر افکار عمومی و یا اخاذی از آنها سوءاستفاده کنند، احساس نگرانی می‌کنند. وقتی این نگرانی باعث می‌شود که بزرگترین اقتصاد جهان و بزرگترین کشور لیبرال جهان برای ممنوع کردن اپلیکیشن‌های چینی تلاش کند، دیگر کشورهای جهان نیز برای انجام چنین کاری ترغیب خواهند شد.»