تیری که در نشست شورای حکام به سنگ خورد

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، نشست ۳۵ عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز پس از یک هفته بحث و بررسی درباره تحولات مختلف مربوط به مسائل هسته‌ای پایان یافت. ایران و برجام یکی از اصلی‌ترین محورهای این نشست بود که رافائل گروسی مدیر کل آژانس را دو بار به تریبون نشست خبری با رسانه‌ها کشاند.

او دوشنبه گذشته (۱۱ اسفند) با بیان اینکه صدور هرگونه قطعنامه در حوزه تصمیم‌گیری اعضای شورای حکام است، به طور غیر مستقیم هشدار داد که هیچ اقدامی نباید کار بازرسان آژانس را تحت تاثیر قرار دهد و پرونده هسته‌ای ایران نباید قربانی بده‌بستان‌های سیاسی شود.

او درباره اخبار منتشر شده پیرامون احتمال صدور قطعنامه ضد ایرانی توضیح داد که این مساله در حوزه کاری اعضای شورا است و مدیر کل آژانس بی طرف است.  اعضا به گفته گروسی درباره گزارش‌هایی که آژانس منتشر می‌کند با صدور بیانیه اعلام نظر می‌کنند، اما «من از تمام اعضا می‌خواهم گفت‌وگوهای سازنده‌ای را داشته و کار آژانس را حفظ کنند. برای من این مساله مهم است.»

وی با بیان اینکه پرونده ایران پیچیده و دارای جنبه‌های متفاوتی است، ابراز امیدواری کرد که به رغم دیدگاه‌های مختلف اعضای شورای حکام، کار بازرسی آژانس لطمه‌ای نبیند.

گروسی در ادامه گفت‌وگو با خبرنگاران تصریح کرد که پرونده هسته‌ای ایران نباید قربانی بده‌بستان‌های سیاسی شود. وی افزود:‌ همه می دانیم که در شرایط جدی قرار داریم و هر گام به جلو نباید به کار آژانس لطمه بزند. به همین خاطر است که به اعضای شورای حکام اعلام کردم فعالیت‌های نظارتی آژانس باید حفظ شود.

مدیرکل آژانس تصریح کرد: فعالیت‌های نظارتی آژانس نباید به عنوان اهرم فشار مورد مذاکره قرار گیرد. دیگران می‌توانند درباره مواضع خودشان بحث و بررسی کنند اما چیزی که ما می‌گوییم این است که بازرسی های آژانس نه پاداش و نه جریمه است و هرگونه تدابیر سیاسی که صورت می‌گیرد نباید به فعالیت‌های آژانس لطمه ای وارد کند.

وی در بخش دیگری از این نشست خبری گفت که در پی تصمیم ایران در خصوص توقف اقدامات داوطلبانه تحت برجام، «اجرای پروتکل الحاقی را از دست دادیم و این یک خسارت بزرگی است». گروسی درباره اهمیت پروتکل الحاقی هم توضیح داد که از ابتدای برجام ۱۷۰ دسترسی تکمیلی در چارچوب این پروتکل صورت گرفته است.

ایران ۲ سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تعلل طرف‌های اروپایی در عمل به تعهداتشان در این توافق، گام‌هایی را تحت نظارت آژانس برای کاهش تعهداتش آغاز و اعلام کرد که در صورت لغو تحریم‌ها و اجرای تعهدات برجامی از سوی دیگر طرف های این توافق، تدابیر جبرانی در برجام برگشت پذیر خواهد بود.

پنجم اسفند ماه گذشته ایران در راستای اجرای ماده ششم قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» نظارت‌های فراپادمانی و اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کرد.

برخی رسانه‌ها از هفته گذشته گزارش دادند که آمریکا و سه کشور اروپایی باقی‌مانده در برجام قصد دارند تا پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کنند که در آن از ایران به دلیل توقف اقدامات داوطلبانه تحت برجام انتقاد شده است.

با این حال دیروز (پنجشنبه) اعلام شد که طرف‌ها از موضع خود عقب نشینی کرده و به گفته کاظم غریب ابادی سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین «عقلانیت» در نشست شورا حاکم شد. وی به خبرنگاران گفت که به لطف تلاش های گسترده دیپلماتیک، فرایند صدور قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام متوقف شد.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه هم ابراز امیدواری کرد که این تحول بتواند مسیر دیپلماسی را که ایران و آژانس باز کرده اند، حفظ نموده و زمینه را برای اجرای کامل تعهدات از سوی تمامی طرف های برجامی فراهم آورد.

هم زمان مدیر کل آژانس نیز در نشست با خبرنگاران از کنار گذاشتن قطعنامه علیه ایران استقبال کرد و گفت که در نتیجه مذاکرات فشرده با ایران مقرر شد که برای حل و فصل برخی اختلافات پادمانی از ماه آوریل نشست فنی در ایران برگزار شود.

وی ابراز امیدواری کرد که نتیجه این مذاکرات فنی رضایت بخش باشد و تا پیش از برگزاری نشست آتی شورای حکام مسائل باقی‌مانده حل و فصل شود. گروسی افزود که اعضای شورای حکام از توافق به دست آمده در این زمینه حمایت کرده‌اند.

وی عنوان کرد که در صدد است تا گزارش خود درباره ایران را در نشست بعدی در ماه ژوئن به شورای حکام آژانس ارائه دهد. این امکان به گفته او وجود دارد که با گفت‌وگو درباره موضوعات مورد نظر یا تحولات سیاسی به وضعیت بهتری با ایران برسیم.

ساعاتی بعد سه کشور اروپایی عضو برجام (انگلیس، آلمان و فرانسه) با اشاره به تفاهم ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کردند که بر این اساس تصمیم گرفتند صدور قطعنامه علیه ایران را متوقف کنند. آن‌ها با صدور بیانیه‌ای ضمن اعلام پایبندی خود به برجام اعلام کردند که اجرای این توافق به سود منافع امنیتی همه خواهد بود. سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز بدون در نظر گرفتن ادامه نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت از سوی کشورش از تحولات نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حمایت کرد.

در واقع ایران در نشست شورای حکام موفق شد تا با اقدامات هوشمندانه مانع اثربخشی نگرانی های ساختگی و بزرگ نمایی غیر ضروری و نامتناسب چند موضوع ادعایی که با فعالیت های جاری هسته ای ایران ارتباطی ندارند و از هیچ فوریتی نیز برخوردار نیستند، شود و پنجره جدیدی از فرصت را برای اجرای تعهدات برجامی طرف های مقابل بگشاید.

غریب آبادی می‌گوید که در نتیجه همکاری ایران، تمامی فعالیت های مربوط به نظارت و راستی آزمایی آژانس بدون مانع، حتی در اوج همه گیری کرونا، به طور مستمر انجام شده و در همین رابطه، گزارش مدیرکل گویای این حقیقت است.

وی در گفت‌وگو با خبرنگاران بیان داشت که ایران به منظور رسیدگی به موضوعات ادعایی ذکر شده در گزارش آژانس هم حسن نیت و شفافیت خود را از طریق تعامل فعالانه با آژانس نشان داده است. علاوه بر مکاتبات و پاسخ های متعدد که توسط ایران در این زمینه ارائه شده است، طی شش ماه گذشته نیز چندین بازدید سطح بالا توسط مقامات آژانس با هدف تبادل نظرات فنی انجام شده است.

سفیر کشورمان با بیان اینکه «ما هم اکنون در مقطعی حساسی در رابطه با برجام قرار داریم» عنوان کرد: طی پنج سال گذشته، جمهوری اسلامی ایران با حفظ برجام ثابت کرده است که با وجود همه مشکلات به علت خروج آمریکا از توافق، یک بازیگر مسئول است. در چنین شرایطی، اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی فارغ از صدور بیانیه های سیاسی متعدد در حمایت از برجام، نتوانستند به تعهدات خود تحت برجام پایبند باشند و اقدامی نکردند. در این فضا، ایران برای بازگرداندن توازن از دست رفته به توافق، یک سری تدابیر جبرانی را اتخاذ کرده است، و البته همواره به برگشت پذیری تمامی این اقدامات به هنگام بازگشت تمامی اعضاء به اجرای کامل تعهدات خود ذیل برجام نیز تأکید کرده است.

غریب آبادی اظهار داشت: در حالی که دولت قبلی آمریکا در پیگیری سیاست فشار حداکثری خود ناکام ماند، دولت جدید ایالات متحده نیز هنوز اقدامات عملی برای تغییر مسیر انجام نداده است. همانطور که مقام معظم رهبری اعلام فرمودند، ما به عمل سایر شرکت کنندگان نگاه خواهیم کرد، نه به سخنان آنان، و پس از تأیید اقدامات آنها، ما نیز متعاقبا و به طور متناسب عمل خواهیم کرد. اگر همه تحریم ها به یکباره برداشته شود، ما نیز آماده هستیم که یک باره به اجرای کامل برگردیم.

وی یادآور شد: این ایران نبود که میز مذاکره کمیسیون مشترک را ترک کرد و بار مسئولیت برعهده آنانی است که می خواهند دوباره به میز مذاکره بپیوندند و باید اقدامات عملی مناسبی را برای بدست آوردن آن انجام دهند.

غریب آبادی با اشاره به همکاری های سازنده و جاری ایران و آژانس هشدار داد که هرگونه اقدام با انگیزه های سیاسی و سوء استفاده از آژانس برای مقاصد چانه زنی و ایجاد انحراف در آژانس، کاملاً مخرب می باشد.

وی تصریح کرد: این رویکرد همچنین گامی کاملاً غیرسازنده در رابطه با اعتماد متقابل و حسن نیت موجود میان آژانس و ایران تلقی می شود. در این چارچوب، ما از هشیاری و تدبیر اعضای آژانس، بویژه شورای حکام و مدیرکل، در تلاش های خود برای جلوگیری از ایجاد تنش های غیر ضروری و حفظ فرصت های موجود برای دیپلماسی، استقبال می کنیم.