چگونه شورای حکام از صدور قطعنامه ضد ایرانی عقب‌نشینی کرد؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، نشست ۳۵ عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه ۱۵ اسفند پس از یک هفته گفت و گو در مورد مسائل مرتبط با انرژی هسته‌ای به پایان رسید و ایران و برجام یکی از محورهای این گفت و گوها بود. در این نشست تلاش‌ها برای صدور قطعنامه علیه ایران به جایی نرسید و سه کشور اروپایی از ارائه قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی انصراف دادند.
کاظم غریب‌آبادی، سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین با اعلام خبری کوتاه در این باره گفت: در اثر تلاش‌های گسترده دیپلماتیک، فرایند صدور قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام متوقف شد. غریب آبادی ضمن انتقاد از اقدامات با انگیزه‌های سیاسی و سوءاستفاده از آژانس برای مقاصد چانه زنی، از هوشیاری و تدابیر اعضای آژانس، بویژه شورای حکام و مدیرکل برای جلوگیری از ایجاد تنش‌های غیرضروری و حفظ فرصت‌های موجود برای دیپلماسی، استقبال کرد.
مروری بر اتفاقات چند هفته اخیر فضای روشنتری درباره این اقدام ارائه می کند. در حالی که انتظار می رفت با تغییر دولت در آمریکا و به قدرت رسیدن جو بایدن این کشور به تعهدات برجامی خود بازگردد برخی اظهار نظرها از سوی مقامات این کشور از میزان خوش بینی ها به این اتفاق کم کرد. تهران انتظار داشت بعد از چهار سال مماشات با خیره‌سری ترامپ دولت‌های عضو برجام به تعهدات خود بازگردند.البته ایران کشور متکثری است و دیدگاههای مختلفی در قبال مسائل مختلف مانند برجام و نحوه تعامل با قدرت‌های جهانی وجود دارد.
طی هفته های اخیر مجلس شورای اسلامی قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریمها را به تصویب رساند.دولت هم علیرغم ملاحظاتی که داشت آیین نامه این قانون را تدوین و شروع به اجرای مفاد آن کرد. یکی از مهمترین بندهای این قانون اقدام به خروج از پروتکل الحاقی و کاستن از میزان بازرسیهای آژانس از تاسیسات ایران بود. موضوعی که از تاریخ پنج اسفند عملیاتی شد.
با این حال در پی سفر رافائل گروسی به تهران دو طرف توافق کردند ایران اطلاعات دوربینهای موجود در تاسیسات را به مدت سه ماه حفظ کند در صورتی که شرکای برجامی اقدام به رفع تحریمها کردند اطلاعات دوربینها در اختیار آژانس قرار گیرد در غیر این صورت این اطلاعات در اختیار آژانس قرار نخواهد گرفت.
همین فرصت سه ماهه به دیپلماسی امیدها به بازگشت طرف‌های مقابل به مسیر عقلانیت و پرهیز از تنش افرینی را احیا کرد با این حال اخبار رسیده از آژانس و نشست شورای حکام از تلاش برخی کشورهای اروپایی برای صدور قطعنامه توبیخی علیه ایران خبر می داد. محمدجواد ظریف، هشدار داد که پیگیری قطعنامه علیه ایران در شورای حکام باعث به هم ریختگی شرایط کنونی می‌شود و علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، گفت در صورتی که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره توقف پروتکل الحاقی توسط ایران قطعنامه‌ای صادر کند، جمهوری اسلامی واکنش مناسب از خود نشان خواهد داد.
انصراف سه کشور اروپایی از ارائه قطعنامه توبیخی علیه ایران در شورای حکام در واقع عقب نشینی اروپا و آمریکا در مقابل مواضع منطقی و دیپلماتیک دولتمردان کشورمان بود. این گام اروپایی‌ها و آمریکا می‌توانست موانع بالقوه‌ای در دیپلماسی و بازگشت به برجام ایجاد کند. در همین زمینه، یک منبع دیپلماتیک نیز گفته است که ابتکار رافائل گروسی و همچنین نشانه های حسن نیت از سوی ایران باعث شد تا این قطعنامه ارائه نشود.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در توضیح تحول در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اظهار داشت: با تلاش‌های فشرده دیپلماتیک در تهران، وین و پایتخت‌های همه اعضای شورای حکام و به ویژه سه کشور اروپایی و همچنین همراهی چین و روسیه، طرح قطعنامه منتفی شد. تحول امروز می‌تواند مسیر دیپلماسی را که ایران و آژانس باز کرده اند، حفظ نموده و زمینه را برای اجرای کامل تعهدات از سوی تمامی طرف‌های برجامی فراهم آورد.
رافائل گروسی مدیر کل آژانس هم با سخنانی مبنی براینکه پرونده هسته‌ای ایران نباید قربانی بده‌بستان‌های سیاسی شود، گفت: همه می دانیم که در شرایط جدی قرار داریم و هر گام به جلو نباید به کار آژانس لطمه بزند. به همین خاطر است که به اعضای شورای حکام اعلام کردم فعالیت‌های نظارتی آژانس باید حفظ شود.
مدیرکل آژانس با تاکید براینکه فعالیت‌های نظارتی آژانس نباید به عنوان اهرم فشار مورد مذاکره قرار گیرد، گفت:دیگران می‌توانند درباره مواضع خودشان بحث و بررسی کنند اما چیزی که ما می‌گوییم این است که بازرسی های آژانس نه پاداش و نه جریمه است و هرگونه تدابیر سیاسی که صورت می‌گیرد نباید به فعالیت‌های آژانس لطمه ای وارد کند.
در این میان استقبال سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا از انصراف سه کشور اروپایی از قطعنامه جالب توجه بود این موضوع نشان می دهد که آمریکا به عنوان آغاز کننده این ماجرا تنها قصد تهدید ایران را داشته است اما مواضع مقامات کشور ما باعث شد آمریکا و اروپا در موضع عقب نشینی قرار بگیرند.
ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز پنجشنبه ۱۴ اسفند ابراز امیدواری کرده است که ایران وارد تعامل دیپلماتیک شود. پرایس گفت، ایالات متحد خوشحال است که کشورهای اروپایی از ارائه قطعنامه خود در نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی صرف نظر کردند. سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا تصریح کرد، ما با علاقه شدید، تمایل ایران را برای تعامل در راهی که منجر به پیشرفت ملموس و معتبری برای حل این مسائل شود، دنبال می‌کنیم.
فرانسه، آلمان و بریتانیا در بیانیه مشترکی اعلام کردند با توجه به جدی بودن رویکرد ایران در قبال تعهدات برجامی خود در نظر داشته‌اند که قطعنامه‌ای را به شورای حکام ارائه کنند. اما به رغم حمایت روشن شورای حکام، تصمیم گرفتیم این اقدام را متوقف کنیم، تا به مدیر کل آژانس فرصت بدهیم تلاش مجدد خود را برای خروج از بن بست و حل و فصل مسائل که اوایل هفته به این شورا اعلام کرده بود، به نتیجه برساند.
سخنان مقامات آمریکایی و بیانیه سه کشور اروپایی نشان می دهد که امید به برجام و تلاش برای احیای عامل اصلی انصراف از قطعنامه بوده است. اما واضح است که تمامی کشورهای مشارکت کننده در برجام باید با همکاری یگدیگر اجرای کامل آن را محقق کنند.
در جریان صدور این قطعنامه همانگونه که پیشتر وزیر امور خارجه کشورمان اظهار امیدواری کرده بود عقلانیت غلبه کرد. آمریکا و کشورهای اروپایی اکنون باید دریافته باشند که در مقابل ایران تهدید جوابگو نیست و انجام تعهدات بهترین مسیر برای حل این بحران است. چرا که بازیگران در عرصه دیپلماسی و روابط بین الملل، تابع عقلانیت مبتنی بر محاسبه سود و زیان هستند و می‌خواهند با کمترین هزینه، بالاترین امتیاز را بگیرند.
