قرارداد ایران و چین فاکتورهای استراتژی آمریکا و اروپا را به هم ریخت/ بایدن در خاورمیانه دنبال دردسر می گردد؟
به گزارش اقتصادنیوز ، عبدالرضا فرجیراد تحلیلگر ارشد مسائل ژئوپلتیک در گفتوگو با ایلنا، درباره حضور آمریکا در نشست مذاکرات برجامی و همچنین شکسته شدن بنبست برجام اظهار داشت: از ابتدای حضور بایدن در کاخ سفید فضایی در حال باز شدن بود و شاهد بودیم که مقدار محدودی از پول‌های ایران نیز آزاد شد که بعد از رسانه‌ای شدن این مساله، جلوی آن را گرفتند. از سویی، دیگر سخت‌گیری‌هایی برای افزایش فروش نفت ایران به ویژه نسبت به چین صورت نمی‌گیرد و در دو ماه گذشته نیز، آقای بلینکن وزیر امور خارجه ایالات متحده و آقای رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران صحبت‌هایی کردند که به تدریج آمریکا را از موضع اولیه که تاکید داشت «ابتدا ایران به تعهدات خودش بازگردد و بعد ایالات متحده بازمی‌گردد و مسئله برجام بیس و پایه است و مسائل دیگری هم باید مورد گفتوگو قرار بگیرد»، خارج کرد.
وی افزود: اما از یک ماه گذشته رفته رفته این موضوع در سخنان آمریکایی‌ها کمتر دیده شده و در دو هفته اخیر هم اصلا دیده نشده است. صحبت اخیر رابرت مالی مبنی بر اینکه ایران کاملاً باید از مزایای برجام استفاده کند و در ضمن هیچ شرط دیگری هم نگذاشته، نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها در حال راضی شدن برای بازگشت کامل به برجام هستند و می‌خواهند تحریم‌ها را بردارند. اما اینکه تحریم‌ها را چگونه بردارند و چه کاری باید انجام دهند، را در مذاکرات به گفتوگو خواهند گذاشت.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه از سویی طرف ایرانی گفته که با آمریکایی‌ها مذاکره مستقیم نمی‌کنیم اما در عین حال مذاکره غیر مستقیم را پذیرفتند که اروپایی‌ها و روس‌ها صحبت‌کننده هستند. این مذاکرات در وین در حال انجام است. آمریکایی‌ها به این موضوع تن داده‌اند و اطلاعیه خوبی نیز صادر کردند. مسیری که در حال طی شدن است، مسیر گشایش است و در پایان مذاکرات وین وضعیت بهتر از امروز می‌شود.
وی اضافه کرد: البته این موضوع به گونه‌ای نیست که ظرف یک هفته و با یک دوره مذاکرات حل شود اما روند رو به گشایش و مثبت است. همچنین بر اساس دیدگاه استراتژیک و ژئوپلیتیک، توافق ۲۵ ساله ایران و چین روی این مسئله تاثیر داشته است.
وی درباره اینکه آیا به همین سرعت امضای سند همکاری ایران و چین روی روابط تهران و واشنگتن تاثیر داشته است، خاطرنشان کرد: بله انقدر سرعت آن زیاد بود که آقای بایدن رئیس‌جمهور آمریکا همان روز نخست اعلام کرد که ما نگران هستیم و یک سال است که نسبت به این مسئله نگرانی داشته است؛ چرا آمریکایی‌ها نگران‌اند؟ چون در استراتژی ژئوپولتیک خودشان و بیانیه‌هایی که منتشر کرده‌اند، چین را محور اصلی برخورد قرار دادند. آنها می‌دانند که اگر با چین برخوردهای اقتصادی، فشارهای سیاسی و حقوق بشری و حتی در رابطه با انرژی نداشته باشند، پکن برای آینده در منطقه فکر دارد.
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی تصریح کرد: ایران با این قرارداد تفکر غرب را به هم ریخت؛ اگر توافق ایران و چین به قراردادهای عملیاتی و اجرایی منجر شود، فاکتورهای استراتژی آمریکا و اروپا به هم می‌ریزد. این سند راهبردی میان تهران و پکن، به نوعی به ایالات متحده می‌گویند عجله نکنید که از خاورمیانه به سمت شرق حرکت کنید و به چین فشار بیاورید با این توافق بهتر است که فعلا همین جا بمانید.
وی گفت: هرچند که خروج از برجام را ترامپ انجام داده است اما، اروپایی‌ها در مجالس و گفت‌وگوهای خصوصی خود، آمریکایی‌ها را سرزنش می‌کنند، چرا که بازار ایران را با این توافق از دست می‌دهند. همچنین نیاز دارند که از لحاظ ژئوپلتیکی با ایران تعامل داشته باشند اما وقتی تعامل ایران و چین وجود داشته باشد، تهران تمایل کمتری به غرب نشان می‌دهد. بنابراین اروپایی‌ها از این موضوع نگران‌اند و دیگر حرفی از شروط برای بازگشت به برجام مطرح نمی‌کنند. آقای هایکو ماس که پیشتر برای ایران شرط گذاشته بود، چند روز پیش اعلام کرد که هر چه سریع‌تر و با عجله باید به برجام بازگردیم.
فرجیراد درباره برجام پلاس و پیش کشیدن موضوعات غیر هسته‌ای ایران از جمله مسائل منطقه‌ای و موشکی توسط طرف غربی تاکید داشت: وقتی که مسائل حاشیه‌ای را مطرح نکرده‌اند یا اینکه نگفته‌اند که برجام بیس و پایه است و باید به دیگر موضع‌ها نیز پرداخته شود و همچنی آقای بلینکن وزیر خارجه ایالات متحده پیشتر هر موقع صحبت می‌کرد، اذعان داشت که «آماده بازگشت به برجام هستیم اما برجام پایه است و مسائل دیگر باید مطرح شود»؛ و اکنون چنین سخنانی مطرح نمی‌شود.، این به این معنی نیست که آنها نخواهند در این زمینه‌ها گفتوگو کنند بلکه در حال امتیاز دادن به ایران هستند.
وی اضافه کرد: آنها می‌خواهند بخشی از تحریم‌ها را بردارند و ایران با آمریکا وارد مذاکره شود. ایالات متحده نیاز دارد در مورد چند مسئله از جمله عراق و یمن با ایران مذاکره کند، اما آمریکایی‌ها خیلی نمی‌خواهند درباره مسائل خاورمیانه و مسئله فلسطین و اسرائیل با ایران صحبت کنند؛ چراکه در حال حاضر در وضعیتی هستند که می‌دانند اولاً ایران در این مسئله کوتاه نمی‌آید و دوماً می‌خواهند مسائل خودشان را در منطقه حل کند و به طور نسبی به ثبات برسند و از این وضعیت خارج شوند.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل یادآورشد: ایالات متحده نیروهای خود را از عربستان و عراق خارج کرده است و حتی سیستم دفاعی خود را که در روزهای آخر ترامپ به آنجا برده بود، خارج کرد. بنابراین مسائل جدیدی که می‌خواهند با ایران مطرح کنند، مسئله رابطه چین با ایران است و این امتیازات مطرح شده را می‌دهند تا بتوانند در این‌باره صحبت کنند.
وی ادامه داد: ایالات متحده، می‌گوید پکن و تهران کار تجاری و اقتصادی خود را داشته باشند اما می‌دانند در این توافق بخش محرمانه و مسائل استراتژیک نیز وجود دارد که آشکار نشده است، در واقع این مسائل استراتژیک برای آنها مهم است و ایران را بسیار قدرتمند می‌کند. از سوی دیگر فشارهایی هم هست که متحدان منطقه‌ای آمریکا به آن وارد می‌کنند و همچنین اروپایی‌ها نگرانی‌های خودشان را نیز در این مورد اعلام کرده‌اند.
این تحلیلگر ارشد مسائل ژئوپلتیک تصریح کرد: آمریکایی‌ها نمی‌خواهند در حوزه خلیج فارس و تا حدود زیادی خاورمیانه دنبال دردسر بگردند و احساس‌شان این است که پای آنها گیر می‌کند، بنابراین تلاش می‌کنند از افغانستان و عراق خارج شوند و همچنین نیروهای خودشان را از کشورهای حوزه خلیج فارس کم کنند. از سویی ایران باید با درایت و دقت، مسائل را زیر نظر بگیرد و در یک تعامل با ۴+۱ و در صورتی که تحریم‌ها برداشته شد، با ایالات متحده، منافع خودمان را حفظ کنیم.
