افزایش 42.5 درصدی هزینه بهبودی معتادان خانه‌نشین در کلینیک‌های خصوصی

البته در این مصوبه، تعرفه درمان اعتیاد در مراکز درمانی وابسته به بخش دولتی هم افزایش 28.5 درصدی دارد اما باید توجه داشت که فقط 16 درصد بار درمان اعتیاد بر دوش دولت و باقی، بر عهده بخش خصوصی است و بنابراین، داوطلبان درمان اعتیاد، اگر بخواهند هم، چاره‌ای جز نوبت گرفتن برای مراجعه به مراکز خصوصی ندارند آن هم در حالی که افزایش 42.5 درصدی هزینه درمان دارویی و مداخلات روانشناختی برای مراجعان این مراکز که مانند تمام اقشار جامعه، طی 14 ماه گذشته، گرفتار نابسامانی‌های معیشتی ناشی از شیوع «کرونا» و تعدیل و اخراج و بیکاری و کاهش پس‌اندازها و گرانی هزینه زندگی و تبعات تورم مهار ناشدنی بوده‌اند، تهدید بالقوه‌ای به جهت صرف‌نظر کردن از ادامه درمان خواهد بود. 

اجبار به گران‌خری 

 به استناد جزییات مصوبه شورای عالی بیمه، همچون سال‌های گذشته، جز درمان نگهدارنده با متادون، تعرفه باقی روش‌های درمانی (درمان نگهدارنده یا سم‌زدایی با بوپرونورفین، کلونیدین، نالتروکسان، شربت تریاک- تنتور اپیوم) به دلیل افزایش متناوب قیمت داروهای مورد نیاز، صرفا رقم خام و بدون احتساب هزینه داروست به این معنا که بیمار مراجعه‌کننده، برای بهره‌مندی از هر روش درمانی (غیر از درمان نگهدارنده با متادون) باید علاوه بر هزینه درمان، مبلغ جداگانه‌ای برای دریافت دارو پرداخت کند. در حال حاضر، قیمت هر قرص بوپرونورفین در کلینیک‌های ترک اعتیاد، 1080 تومان، قیمت هر شیشه 250 سی‌سی شربت تریاک در این مراکز، حدود 33 هزار تومان و قیمت هر عدد قرص متادون، 255 تومان است. 

علی غلامی، دبیر کانون سراسری انجمن‌های صنفی مراکز سرپایی درمان اعتیاد کشور به «اعتماد» توضیح می‌دهد که بنا به ‌شدت اعتیاد و نوع مصرف یک بیمار، برای یک دوره درمان نگهدارنده، حداقل 60 عدد قرص بوپرونورفین یا 540 سی‌سی شربت تریاک تجویز می‌شود. با محاسبه ریالی همین حداقل‌ها، یک بیمار مراجعه‌کننده به کلینیک‌های ترک اعتیاد وابسته به بخش خصوصی، باید برای هر دوره 30 روزه درمان نگهدارنده با بوپرونورفین، حداقل 200 هزار و 600 تومان و برای هر دوره 30 روزه درمان نگهدارنده با شربت تریاک، بیش از 358 هزار تومان پرداخت کند. 

اما این، پایان داستان نیست. در تعاریف علمی درمان اعتیاد به مواد، درمان نگهدارنده، به معنای جایگزینی علمی یک داروی مخدر به جای مصرف مهار گسیخته یک ماده اعتیادآور با هدف کاهش تدریجی نیاز جسمی به این ماده مخدر یا محرک است اما به سبب آنکه نیاز جسمی به ماده اعتیادآور، به سرعت کاهش نمی‌یابد، بیماری که تحت درمان نگهدارنده قرار می‌گیرد، باید به مدت طولانی- چند ماه تا چند سال- با همان داروی با دوزهای مشخص و تعیین شده توسط درمانگر اعتیاد، تحت مداوا باشد. نقطه مقابل درمان نگهدارنده، سم‌زدایی و پاک شدن یک‌باره بدن از ماده اعتیادآور است که به دلیل تاثیرگذاری سریع‌تر و حصول بهبودی جسمی در کوتاه‌مدت، مطلوب‌تر است اما در صورت نیاز به تجویز دارو، ، هزینه گران‌تری هم دارد. چنانکه در مصوبه شورای عالی بیمه، سم‌زدایی با بوپرونورفین برای دوره 8 تا 21 روزه و بدون محاسبه هزینه دارو، به 331 هزار و 200 تومان افزایش یافته که با محاسبه حداقل 60 قرص برای همین دوره 8 الی 21 روزه، هزینه نهایی درمان دارویی به بیش از 400 هزار تومان افزایش خواهد یافت. 

هزینه درمان، هنوز از مصرف مواد

 ارزان‌تر است 

فروشنده مواد مخدر در میدان شوش، به من می‌گوید که در حال حاضر، هر گرم هرویین در بازار خرده‌فروشی جنوب تهران، 60 هزار تومان و هر گرم شیشه، 50 هزار تومان عرضه می‌شود. فروشنده مواد مخدر در محدوده «اوین» هم به من می‌گوید که در بازار خرده‌فروشی شمال پایتخت، قیمت هر گرم هرویین، بسته به میزان خلوص، 60 الی 70 هزار تومان و قیمت هر گرم شیشه، 80 هزار تومان است. اگر هر مصرف‌کننده هرویین در شهر تهران، روزانه حداقل 2 گرم، مصرف داشته باشد و فقط هم هرویین مصرف کند و سراغ مصرف شیشه هم نرود، در طول 30 روز باید برای خرید هرویین، یک میلیون و 800 هزار الی دو میلیون و 100 هزار تومان هزینه کند. 

بنابراین، هنوز، هزینه سم‌زدایی دارویی (قطع یک‌باره مصرف) و درمان نگهدارنده (کاهش تدریجی مصرف) در کلینیک‌های وابسته به بخش خصوصی، بسیار ارزان‌تر از هزینه مصرف هرویین یا شیشه است. 

داروفروش خیابان ناصرخسرو، به من می‌گوید که قیمت بسته 100 عددی قرص متادون 5 میلی‌گرمی در بازار قاچاق، 400 هزار تومان، بسته 100 عددی قرص متادون 40 میلی‌گرمی، یک میلیون و 300 هزار تومان و بسته 100 عددی قرص بوپرونورفین، 500 هزار تومان است. بنابراین، هنوز، هزینه سم‌زدایی دارویی (قطع یک‌باره مصرف) و درمان نگهدارنده (کاهش تدریجی مصرف) در کلینیک‌های وابسته به بخش خصوصی، بسیار ارزان‌تر از هزینه درمان‌های خانگی با داروهای مخدر تجویز شده توسط دلالان داروست. 

اما خطر جدی، این است که از نیمه دوم سال گذشته، صاحبان 8200 کلینیک خصوصی درمان اعتیاد، اعلام کردند که به دنبال تاکید مصوبات کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر، هیچ مراجعه جدیدی برای درمان نگهدارنده با متادون را قبول نمی‌کنند و موظف شده‌اند که به شرط ارزان‌تر شدن قیمت تمام‌شده بوپرونورفین و ایجاد پوشش بیمه‌ای برای این داروی گران‌قیمت درمان اعتیاد، سالانه 10 درصد پذیرش مراجعات داوطلب درمان نگهدارنده با متادون را کاهش داده و در عوض، 10 درصد پذیرش بیشتر برای درمان نگهدارنده با بوپرونورفین داشته باشند. اعضای کمیته درمان اعتیاد ستاد مبارزه با مواد مخدر هم، طی همین مصوبه، قول داده‌اند که تا سقف تجویز روزانه 6 میلی‌گرم بوپرونورفین برای هر بیمار، تحت پوشش بیمه درمان اعتیاد قرار بگیرد. تیر ماه سال گذشته، مدیرکل وقت درمان و حمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر، از احتمال کاهش قیمت بوپرونورفین خبر داد و شنیده‌های «اعتماد» حکایت از آن دارد که نهادهای متولی درمان اعتیاد، در تلاش هستند که با دریافت مجوز قانونی کشت محدود شقایق الی فرا، ماده موثره این گیاه مخدر، به کارخانه‌های تولید داروهای مخدر همچون «تماد» فروخته شود و همزمان، نهادهای بخش مقابله با قاچاق مواد مخدر هم، ملزم شوند که کشفیات تریاک خالص را، با قیمت ارزان‌تر، در اختیار تولید‌کنندگان داروهای مخدر قرار دهند تا مجموع این اقدامات، قیمت تمام شده بوپرونورفین را کاهش دهد. 

صرف‌نظر از اینکه بد حسابی سازمان‌های بیمه‌گر در تسویه تعهدات به مراکز طرف قرارداد، یکی از دلایل فرار کلینیک‌های ترک اعتیاد از پذیرش تقاضای بیمه درمان اعتیاد است، اجبار بیماران به هزینه‌کرد برای درمان گران‌قیمت، آن هم در این اوضاع اسفبار و درآمیختگی گرانی‌ها و تورم و بی‌پولی‌ها و سقوط تدریجی طبقه متوسط به زیر‌ترین لایه‌های اقتصادی جامعه، تدبیری غیرقابل توجیه است با وجود آنکه علی غلامی به «اعتماد» می‌گوید سال گذشته، مراجعات به کلینیک‌های درمان اعتیاد، به دلیل گرانی قیمت مخدرها و محرک‌ها در بازار خرده‌فروشی و ناتوانی معتادان خانه‌نشین و بیکار از خرید مواد، افزایش داشته اما باید توجه داشت که درمان اعتیاد، در دریافت دارو، خلاصه نمی‌شود و لازمه جدایی‌ناپذیر مداوای این بیماری رفتاری، دریافت مادام‌العمر درمان‌های روانشناختی است که همواره هم، از گران‌ترین‌های خدمات سلامت بوده و هست. در مصوبه شورای عالی بیمه، هزینه هر جلسه 45 دقیقه‌ای مداخله روانشناختی فردی، در سال 1400، به رقم 58 هزار و 300 تومان، و هزینه هر جلسه یک ساعته مداخلات روانشناختی گروهی، به 17 هزار و 700 تومان افزایش یافته و اگر فرض بر این باشد که هر بیمار دریافت‌کننده درمان نگهدارنده با بوپرونورفین، باید برای 11 ماه باقیمانده تا پایان سال 1400، هر ماه حداقل 200 هزار تومان بابت دریافت ویزیت و دارو پرداخت کند و در طول هفته هم دو یا سه نوبت، بابت درمان روانی و مشاوره، هزینه کند، نتیجه به دست آمده چندان خوشایند نخواهد بود. اینجاست که طرد شدن بیمار معتاد خانه‌نشین که حالا بی‌پول‌تر از قبل هم شده، به اولین اولویت اعضای خانواده تبدیل می‌شود، اینجاست که معتاد خانه‌نشین، به کف خیابان پرتاب می‌شود، اینجاست که دستور به «جمع‌آوری معتادان ولگرد و پاکسازی شهرها از لوث وجود متجاهرهای سارق و جیب‌بر» در اولویت کار دستگاه‌های حافظ امنیت قرار می‌گیرد و اینجاست که جیب افراد خاص، بابت انتقال «فله‌ای» معتادان بی‌خانمانی که تا دیروز، با درمان ارزان، در حصار امن خانه، آبرومند بودند و حالا به دلیلی گرانی سرسام‌آور درمان، به کنج خرابه‌ها پناه برده‌اند، از یارانه معروف به «درمان اجباری» پر می‌شود.