توضیح کدخدایی درباره مکانیزم عمل شورای نگهبان/ زنان می‌توانند برای انتخابات ریاست جمهوری نامزد شوند

به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از فارس، «عباسعلی کدخدایی» سخنگونی شورای نگهبان قانون اساسی، در فاصله کمتر از دو ماه تا انتخابات ریاست جمهوری، در گفت‌وگویی با شبکه خبری المیادین لبنان، توضیحاتی در خصوص نحوه عملکرد این شورا و انتخابات پیش‌رو و برگزاری آن در شرایط کرونایی داد و گفت، «این دوره از اهمیت بیشتری برخوردار است».

کدخدایی در پاسخ به سوالی درباره اهمیت انتخابات پیش رو در خردادماه آینده گفت، «به هر حال انتخابات در همه جوامع به عنوان یک تحول عظیم تلقی می‌شود، فرقی نمی‌کند که جامعه ایران باشد یا یک کشور همسایه در کنار ما یا کشورهای غربی؛ به هر حال انتخابات چون اعمال حق تعیین سرنوشت هست از سوی مردم، همه مردم به آن حساس هستند و طبیعتا عوامل مختلفی می‌تواند بر آن تاثیرگذار باشد. عوامل اقتصادی، معیشتی، تحولات سیاسی، گاهی اوقات تحولات بیرونی و من فکر می‌کنم انتخابات ۱۴۰۰ با توجه به دوره‌های مختلفی که ما انتخابات داشتیم و افراد و رؤسای جمهوری انتخاب شده بودند در این دوره از اهمیت بیشتری برخوردار هست. مردم به دنبال این هستند که تحول بهتر و بیشتری را در حوزه‌های اقتصادی و معیشتی شاهد باشند، بنابراین امر مهمی تلقی می‌شود. به‌علاوه این که جایگاه منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران در منطقه یک جایگاه برتر و عالی هست و از این جهت من فکر می‌کنم حساسیت‌هایی در خارج از کشور به این انتخابات وجود دارد».

ملح ریا مجری المیادین پرسید، در سایه چالش‌های کنونی و شرایط استثنایی که ایران اکنون دارد، چه در سطح اقتصادی چه در سطح خارجی، آیا شورای نگهبان ممکن است که رویکرد متفاوتی در بررسی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری داشته باشد که با گذشته فرق داشته باشد.

کدخدایی پاسخ داد: اگر بخواهم دقیق پاسخ دهم باید بگویم، ببینید وظیفه شورای نگهبان در حوزه انتخابات چیست؟ شورای نگهبان وظیفه‌اش اجرای قانون است، چه در حوزه ریاست جمهوری که قانون اساسی اصولی را برای وظایف شورای نگهبان در نظر گرفته مثل اصل ۱۱۵ و ۱۱۰ یا در قوانین عادی شرایطی هست و چه در حوزه‌های دیگر. به نظر می‌رسد شورای نگهبان یک نهاد حقوقی است که مکلف است وظایف خودش را بر اساس نص صریح قوانین انجام بدهد. آنچه انتظار هست از شورای نگهبان اجرای صحیح این وظیفه قانونی‌اش هست.

کدخدایی تأکید کرد: شورای نگهبان یک نهاد سیاسی به مفهومی که در کشورهای دیگر هست، مثلا احزاب، طبیعتاً یک حزب سیاسی نیست که بخواهد با ملاحظات سیاسی با انتخابات برخورد کند، بلکه یک نهاد حقوقی است؛ وظایف قانونی برای آن در نظر گرفته شده... و طبیعتا انتظار این هست که شورای نگهبان براساس وظایف قانونی خودش عمل بکند.

توضیح کدخدایی درباره مکانیزم عمل شورای نگهبان

کدخدایی در پاسخ به سوال المیادین مبنی بر اینکه مکانیزم‌های شورا برای احراز صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری یا انتخابات‌های دیگر چیست و آیا این مکانیزم‌ها روشن است یا آنطور که برخی انتقاد می‌کنند، چندوجهی است، گفت:  در همه انتخابات دو ابزار داریم که در بررسی صلاحیت‌ها به کار گرفته می‌شود و یک روش نهایی که تمام کننده هست در شورای نگهبان اگر اختلاف نظری باشد. ابزار اول‌مان پرونده‌هایی هست که از افراد به دست ما می‌رسد. ممکن هست کسی در انتخابات مجلس مدارک تحصیلی نداشته باشد یا سابقه اجرایی لازم نداشته باشد یا از طرف دیگر مانعی مثل یک محکومیت کیفری داشته باشد که اینها باید بررسی بشود و اینها ابزاری هست که قانونگذار برای شورای نگهبان در نظر گفته است. دوم که بیشتر در انتخابات ریاست جمهوری هست، شرایطی که در اصل ۱۱۵ هست، گفته شده کسانی که قصد داوطلبی در انتخابات ریاست جمهوری را دارند باید رجل سیاسی مذهبی باشند. رجل سیاسی مذهبی اگر هم معیارهای دقیقی برای آن نتوانیم در نظر بگیریم در عرف یک جامعه سیاسی و در اجتماع یک استاندارد و معیارهایی دارد. یا در اصل ۱۱۵ مثل گفته شده مدیر و مدبر، کسی که مدیریتی داشته باشد شما می‌توانید مدیر بودن او را از بررسی سوابقش احراز کنید یا مدبر بودن او را از سوابق کاریش احراز کنید. این دو به عنوان شرط و مانع معمولا در ابتدای کار برای ما مطرح می‌شود. همه اینها در شورای نگهبان بحث می‌شود در جلسه عمومی.

المیادین پرسید، شما به دو نکته بحث‌برانگیز اصلی در مکانیزم عمل شورا اشاره کردید؛ رجل سیاسی بودن و التزام دینی... برخی می‌گویند که شورا این دو را بر اساس آنچه خودش میخواهد تفسیر می‌کند و مکانیزم روشنی برای این دو نیست، خصوصا درباره رجل سیاسی بودن.

کدخدایی توضیح داد «دوستانی که احتمالا حسن نیت هم دارند ولی چون اطلاع کافی از روند اجرایی بررسی صلاحیت‌ها ندارند، ممکن هست همین سخن جناب‌عالی را مطرح کنند. اما من عرض کردم به هر حال وقتی کسی می‌گوید من رجل سیاسی هستم وقتی می‌رود ثبت نام می‌کند، خود را در معرض این شرایط قرار می‌دهد و خودش قبول دارد که رجل سیاسی و مذهبی هست، خودش قبول کرده که مدیر و مدبر هست. برای شورای نگهبان احراز این مسئله مهم هست، طبیعتا می‌فرمایید از چه طریق. من عرض کردم به نوعی که سوابق فرد باید ارزیابی بشود، مثلا اگر وزیری بوده، یا در جایی مدیر عالی بوده، سوابق کاری او باید بررسی شود. ببینیم واقعا چنین وضعیتی داشته یا نه، این که در تلقی عمومی مردم یک فرد به عنوان رجل سیاسی یا مذهبی باشد، یعنی در حوزه سیاسی به هر حال باید یک نمودی داشته باشد، یک بروز و ظهوری داشته باشد که ما بتوانیم احراز کنیم که فرد رجل سیاسی یا مذهبی هست. گاهی اوقات این از طریق سوابق اجرایی فرد مشخص می‌شود. یعنی یک مدیر عالی بوده، وزیری بوده، در جایی سمتی داشته و اینها در آنجا بررسی و ارزیابی می‌شود و نهایتا به آن روشی که می‌خواهند برسند به آن روش تعیین کننده نهایی که رای اعضای شورای نگهبان هست. گاهی اوقات ما افراد را دعوت می‌کنیم و با آنها صحبت می‌کنیم، یا همه اعضا یا برخی از اعضا. از اطلاعات آنها، از سوابق‌شان، از کارهایی که انجام کردند سوال می‌کنیم. در سال‌های ۹۲ و بعدا در سال ۹۶ که رهبر معظم انقلاب سیاست کلی انتخابات را ابلاغ فرمودند، شورای نگهبان به مدت یک سال یک آئین‌نامه داخلی را تصویب کرد که معیارهای جزئی‌تری را برای تشخیص رجل سیاسی و مذهبی ارائه می‌کرد. از جمله این که مثلا اگر کسی دنبال ثبت‌نام و برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری اعلام آمادگی کرده ایشان باید یک برنامه داشته باشد و بتوانیم برنامه اولیه اش را ببینیم، گو این که معلوم نیست بعدا بتواند این برنامه‌اش را به اجرا در آورد، ولی حداقل این که چنین توانی را داشته باشد بتواند برنامه‌ای ارائه کند. از جمله مسائلی بود که این در مصوبه شورای نگهبان بود».

«علاوه بر بررسی پرونده‌ها و بررسی شرایط داوطلبان که باید انجام بشود، نهایتا همه اینها در جلسه عمومی شورای نگهبان بحث می‌شود و برای احراز صلاحیت افراد ما باید ۷ رأی مثبت داشته باشیم. اگر ۶ رأی باشد در واقع به مفهوم این هست که فرد صلاحیتش احراز نشده است و آن رأی نهایی اعضای محترم شورای نگهبان هست که تعیین کننده است. در خصوص سوالی که اشاره کردید، قوانین انتخاباتی ما چه قانون انتخابات ریاست جمهوری و چه انتخابات مجلس، یک مقداری مربوط هست به دهه‌های قبل و اساس و پایه آنها برای زمانی است که رقابت‌های سیاسی مثل امروز خیلی جدی نبوده است. الان ما رقابت سیاسی داریم، خیلی جدی گروه‌ها و افراد مختلف وارد می‌شوند، خوشبختانه مشارکت عمده‌ای داریم در بحث مخصوصا ثبت‌نام داوطلبان و طبیعتاً باید براساس وضعیت امروز قوانین هم اصلاح بشود. در دو نوبت مجلس، چه در مجلس گذشته مجلس دهم، تلاش کرد که قانون انتخابات مجلس را اصلاح بکند که با توجه به اختلاف نظر که وجود داشت کنار گذاشته شد. این بار هم قرار شد قانون انتخابات ریاست جمهوری اصلاح بشود که آن هم با ایرادات شورای نگهبان و هیأت نظارت مجمع تشخیص مصلحت مواجه شد و الان در اختیار مجلس هست. اگر مجلس بتواند ایرادات مجمع تشخیص مصلحت را اصلاح بکند طبیعتا می‌آید به عنوان قانون لازم الاجرا تلقی می‌شود... قانون انتخابات ما چه در حوزه مجلس و چه در حوزه ریاست جمهوری باید تبدیل بشود به یک قانون جامع که همه موضوعات و فروعات مورد بحث در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری در اون لحاظ بشود تا بتواند یک چشم انداز روشنی را برای مجریان، ناظرین و مردم ایجاد بکند».

زنان هم می‌توانند برای انتخابات ریاست جمهوری نامزد شوند

کدخدایی درباره موضوع رجل سیاسی بودن نیز توضیح داد:  بحث رجال که در قانون اساسی آمده شورای نگهبان تاکنون مانع ثبت نام خانم‌ها نشده است، اما این که بررسی صلاحیت بانوان گرامی در شورای نگهبان انجام می‌شود مثل بقیه آقایان بررسی می‌شود، البته تاکنون ما چنین وضعیتی را نداشتیم که خانم‌ها صلاحیت‌شان برای این مسئله احراز بشود. اما شورای نگهبان هم هیچگاه مانع ایجاد نکرده برای ثبت‌نام آنها کما این که در ادوار گذشته ثبت‌نام می‌کنند مثل بقیه آقایان اسامی و سوابق‌شان برای شورای نگهبان ارسال می‌شود و ما بررسی می‌کنیم و اعلام نظر می‌کنیم.

نگرانی اصلاح‌طلبان

المیادین با اشاره به جریان اصلاح‌طلبی پرسید، جریان اصلاح‌طلب نگرانی‌هایی در خصوص رد صلاحیت شخصیت‌های بارز خود در انتخابات آتی دارد. آیا شما اطمینان‌خاطری برای این جریان دارید؟» و کدخدایی پاسخ داد: البته این یک تهمت ناروایی هست که معمولا برخی افراد یا گروه‌های سیاسی به شورای نگهبان متوجه می‌کنند. ما بهترین پاسخ‌مان عملکرد شورای نگهبان هست که خدمت همه مردم عرض می‌کنیم، که در انتخابات ریاست جمهوری شما ملاحظه کنید افرادی که تایید صلاحیت شدند از چه قشرهایی بودند و چه کسانی رأی آوردند، در انتخابات مجلس به همین صورت. گاهی اوقات مثل انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی مردم اقبال شان به یک گروه دیگری هست، در اینجا دیگر شورای نگهبان مقصر نیست. در همین انتخابات مجلس اگر شما مرور کنید، برای شورای نگهبان تفاوتی نمی‌کرد که چه کسی متخلف هست از بین نمایندگان وقت که صلاحیت آنها مورد تایید واقع نشد؛ تعداد افرادی که در آن گروه بودند هم منتسب بودند به جناح اصلاح‌طلب و هم منتسب بودند به جناح اصولگرا، اتفاقا افراد خیلی اصطلاحا در حوزه سیاسی مهمی از حوزه اصولگرایی بودند، به هر حال شورای نگهبان با توجه به سوابقی که داشت نتوانست آنها را تایید بکند. اما اگر می‌فرمایید چرا مردم رأی نمی‌دهند، این دیگر شورای نگهبان مسئولش نیست. مثلا در همین انتخابات مجلس ما ۷۵ نفر از نمایندگان وقت را نتوانستیم صلاحیت‌شان را تایید کنیم، اما ۱۱۷ نفرشان را هم مردم به آنها رأی ندادند».

کرونا و برگزاری انتخابات

المیادین از برگزاری انتخابات در سایه انتشار ویروس کرونا پرسید و کدخدایی پاسخ داد: «ما و دوستان ما چه در وزارت کشور که در حوزه اجرا انجام وظیفه می‌کنند و چه ما در حوزه نظارت، تلاش می‌کنیم که انتخابات به نحو سلامت و با ساده‌ترین روش‌ها برگزار بشود. این دور هم چون مواجه با این ویروس منحوس و بیماری کرونا هستیم در واقع تلاش شده است که صندوق‌های بیشتری در اختیار مردم قرار بگیرد، تعداد شعب اضافه بشود، در فضای باز باشد و کمتر از مواردی باشد که ما تماس افراد را داشته باشیم با سطوح مختلف. این پیش‌بینی‌ها انجام شده و تدابیری دیگری اگر لازم باشد در نظر می‌گیرند چون ما امسال معتقدیم که در کنار سلامت انتخابات، سلامت مردم هم برای ما مهم هست و باید روی این تاکید کنیم. امیدواریم انتخابات خوب و پرشوری را در ۲۸ خرداد شاهد باشیم و شما هم بتوانید گزارش‌های مهمی را از این انتخابات، منعکس کنید به سراسر دنیا».

ملحم ریا مجری المیادین گفت، بله ما نیز پوشش ویژه‌ای از انتخابات ریاست جمهوری امسال ایران خواهیم داشت و در پایان با اشاره به مذاکرات جاری در وین پرسید، آیا احتمال حصول توافق بین ایران و آمریکا وجود دارد یا خیر و اینکه آیا آمریکا حسن‌نیت دارد؟ و کدخدایی پاسخ داد: البته من فکر می‌کنم موضع صریح و شفاف جمهوری اسلامی ایران راجع به تحولاتی که در خصوص هسته‌ای بود از سوی مقام معظم رهبری اتخاذ شد و صراحتاً هم اعلام شد، طبیعتاً به مقامات مسئول هم ابلاغ شده است و مقامات مسئول هم در همین چارچوب حرکت می‌کنند. ولی اگر بخواهیم به عنوان یک شهروند صحبت کنیم به هر حال یک توافقی که خیلی از کشورهای دنیا آمدند و با ایران منعقد کردند انتظار این بود که آن توافق پا برجا بماند، مخصوصا این که جمهوری اسلامی ایران به خاطر تعهدی که داده بود، تعهداتش را انجام داد، اما متاسفانه شاهد بودیم که دولت آمریکا از توافق خارج شد؛ خلاف اصول برجام بود، خلاف اصول عمومی توافق و موافقتنامه‌های بین‌المللی بود و الان هم اگر قرار هست برگشتی وجود داشته باشد، همانطور که رهبر معظم انقلاب فرمودند، لازم هست که اولا تحریم‌ها برداشته شود به طور کامل، راستی آزمایی دقیقی انجام بگیرد. طبیعتا اگر جمهوری اسلامی این شرایط حادث شد می‌تواند به برجام برگردد و تعهدات خودش را انجام بدهد.