منتظر پایان غافلگیر کننده سریال احضار باشید
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، همه‌چیز با یک لوگوی پرماجرا شروع شد؛ اگرچه تیزر منتشر شده احضار هم حرف و حدیث‌هایی به دنبال داشت. سریالی که با موضوع توجه به عرفان‌های کاذب و جلسات احضار روح که با خود جز نابودی خانواده‌ها و مشکلات روحی و روانی برای افراد شرکت‌کننده در این جلسات چیزی دیگری ندارد حرف و حدیث‌هایی را به وجود آورده است.
علیرضا افخمی کارگردان این مجموعه رمضانی اعتقاد دارد که بنابر فتوای اکثر علما، برپایی یا شرکت در مجالس احضار ارواح، حرام اعلام شده، زیرا عمدتاً چنین مجالسی برپایه دروغ و فریب‌کاری است. به تعبیر محمودرضا تخشید تهیه‌کننده این مجموعه تلویزیزیونی، هدف از ساخت سریال احضار را مقابله با همین تفکر و انذار به مخاطب بوده تا در چنین مجالسی شرکت نکرده و در این مکان‌ها حاضر نشوند تا هم مرتکب گناه نشوند و هم تبعات و عوارضِ حضور در این محافل دامن آن‌ها و خانواده‌هایشان را نگیرد.
اثر کارگردانی که بعد از سال‌ها غیبت برگشته، اما این بازگشت با سر و صدا‌هایی همراه بوده که طرح این دست موضوعات همیشه چالش‌برانگیز و دارای حواشی است. اوج‌گیری ساخت سریال‌های ماورایی در میانه دهه ۱۳۸۰ بود و سردمدار ساخت این سریال‌ها "علیرضا افخمی" بود که با ساخت سریال‌های "او یک فرشته بود" و "پنج کیلومتر تا بهشت" جدال میان باورهای دینی و نیروهای شیطانی را ایجاد کرد و همچنین با نگارش فیلمنامه "روز حسرت" و "اغما" شکل دیگری از این سریال‌های معرفتی و دینی را در معرض نگاهِ مخاطب قرار داد.
همیشه هم طرح این دست موضوعات چالش‌هایی را به همراه داشته، هرچند که در میان دین‌داران، تردیدی در واقعی بودن روح و وجود شیطان وجود نداشته و ندارد، اما دوری از ساخت این دست آثار باعث رشد قارچ‌گونه عرفان‌های کاذب شده و عواقب غیرقابل جبرانی را در خانواده‌ها و به تبع آن در جامعه ایجاد می‌کند و ضرورت پرداخت درستِ به این باورهای اعتقادی را در رسانه ملی دوچندان می‌کند. نبود آگاهی‌بخشی به مخاطبان در رسانه ملّی باعث ایجاد حلقه عرفان‌های کاذب شد که منجر به انحرافات وحشتناکی در بخشی از جامعه شد.
کارگردانی متبحر در ساخت کارهای ماورایی
علیرضا افخمی کارگردان سریال‌های مختلفی است. او پیش از این تبحر خود را در روایت جدال باورهای دینی با نیروهای شیطانی به اثبات رسانده، هرچند که بسیاری اعتقاد دارند هنوز "احضار" نتوانسته آن موفقیت‌ها را تداوم ببخشد؛ تهیه‌کننده سریال اعتقاد دارد باید مخاطبان و منتقدین سعه صدر داشته باشند هرچه جلوتر برویم داستان‌ها و اتفاقات عمیق‌تر می‌شوند.
اتفاقاً افخمی امسال با ساخت مجموعه تلویزیونی "احضار" نگاه دیگری به مسائل روز جامعه و جدال باورهای دینی و نیروهای شیطانی دارد. "احضار" ساخته شده تا دستِ شیادان کاسب‌کار این محافل و مجالس را رو کند و تأثیرات این باورهای غلط بر زندگی افراد خانواده و در نهایت جامعه را نمایش دهد.
در پشت صحنه سریال "احضار" چه می‌گذرد؟
سریال "احضار" در عینِ تحسین عده‌ای، با نقد و واکنش‌های متعدد در فضای‌مجازی مواجه است. گروهی به عدم استفاده درست از ژانر وحشت و ناتوانی در نمایش موقعیت‌های ترسناک، بازی‌های بازیگران جوان و عده‌ای هم به ریتم کُند و تعلیق‌های کمِ این سریال گلایه دارند و البته برخی هم خیلی زودتر از موعد، "احضار" را نسبت به کارهای قبلی علیرضا افخمی کم‌فروغ‌تر و ناموفق‌تر می‌دانند.
همه این جذابیت‌ها، ترس‌ها و علاقه به سریال‌های ماورایی ما را به پشت صحنه این سریال پرماجرا کشاند. اثری که مثلِ بقیه کارهای علیرضا افخمی عنوان پربیننده‌ترین سریال تلویزیون را به خودش اختصاص داد. آن‌قدر بازتاب داشت که میلاد میرزایی در گفت‌وگو با تسنیم گفته بود مردم از طریق فضای مجازی و کوچه و خیابان درخواست‌های قابل توجهی از او داشته‌اند که این صحبت‌ها بسیار مورد توجه مخاطبین قرار گرفت.
همه‌چیز سند دارند
از طرفی دیگر گفت‌وگوی صریحی با محمودرضا تخشید درباره تحقیق و پژوهش، شبهات و حتی هجمه‌های هدفمند برخی از گروه‌ها داشتیم. جالب است اگر به مشروح این گفت‌وگو، نگاهی بیندازیم او به سرو صدا و هیاهوی انتشار لوگو و تیزر سریال اشاره کرد که "می‌گفتند احضار می‌خواهد جنّ و ارواح خبیثه نشان دهد!"- همچنین درباره فرآیند تحقیق و نگارش فیلمنامه و مکتوباتی که به عنوان سند معتبر از آن‌ها برای نگارش "احضار" استفاده کردند، توضیحاتی داد.
سریال "احضار" جزو مجموعه‌هایی بود که به دلیل ابتلای عوامل و بازیگرانش نتوانست قسمت آخر را بلافاصله روی آنتن ببرد و امشب و فردا شب قرار است در قالب دو قسمت به پایان راه برسد. برای نمایشِ این سختی‌ها و گفت‌وگو با علیرضا افخمی نویسنده و کارگردان سریال، بازیگران و عوامل این مجموعه، به خانه‌ای در محدوده پلِ صدر رسیدیم. جایی که کاراکتر رها (غزال نظر) و پرستو (روژین رحیمی- دوست رها) سکانس‌های پایانی مربوط به ماجراهای فرهاد و رها را فیلمبرداری می‌کردند.
ضیقِ وقت هم جلوی وسواسِ افخمی را نمی‌گیرد
وسواس‌ها همان وسواس‌های همیشگی علیرضا افخمی بود؛ ضیقِ وقت هم نمی‌توانست جلوی این همه جزئی‌نگری را بگیرد؛ از هیچ پلان و سکانسی نمی‌گذشت و در جریانِ صحبت‌هایش جلوی دوربین تسنیم هم به این نکته اشاره کرد احترام به مخاطب از هرچیزی برایم مهم‌تر است. بارها صحنه‌ای فیلمبرداری می‌شد و کارگردان کات می‌داد تا کار بهتر و با کیفیت‌تر بشود. استرس و دلهره تصویربرداری قسمت آخر سریال، نمی‌گذاشت خیلی راحت با کارگردان، بازیگران و عوامل گفت‌وگو کنیم اما تواضع و فروتنی افخمی این اتفاق را مهیا کرد.
هدف "احضار"/ می‌خواهد بترساند!
برایمان جالب بود که همه دست‌اندرکاران، می‌گفتند قصد ترساندن بیننده را نداشتیم و بیشتر این اثر، سریالی ماورایی و معرفتی بود که برای مردم تلنگری ایجاد کند چه گروه‌هایی در حال شیادی و کلاهبرداری‌اند. همان‌طور که تهیه‌کننده سریال پیش از این گفته بود: "اصلاً هدف این سریال، ژانر ترسناک نیست. همان‌طور که اول سریال می‌نویسد "احضار" ژانر معرفتی و ماورایی است. وقتی "اغما" و "5 کیلومتر تا بهشت" پخش می‌شد مخاطب با همین روح و شیطان و ماجراهایی از این دست روبرو می‌شد اما آنجا +14 درج نمی‌شد. به نظرمان می‌آید اینجا بیشتر هدف بحث ماورایی و معرفتی است تا بحث دلهره ایجاد کردن و بیننده را ترساندن! "
چیزهایی را می‌دانند که از غیب شنیده‌اند
در پشت صحنه سریال به دنبال هدف ساخت سریال "احضار" بودیم که آیا نقد عرفان‌های کاذب بوده است؟ تهیه‌کننده تأکید می‌کند که طبق بررسی‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی درصد بالا و قابل توجهی از مردم متأسفانه در این فضاها افتادند؛ از فال بینی و کتاب باز کردن، طلسم و احضار روح خیلی در جامعه به وفور پیدا می‌شود و طوری عمل می‌کنند مراجعه‌کننده به این باور می‌رسد چیزهایی را می‌دانند که از غیب شنیده‌اند. در کنار این، هدف اصلی‌تری که در سریال دنبال می‌کنیم بحث هشدار دادن به مردم باید روی فکر، اخلاق و رفتار خودشان کنترل بیشتری داشته باشند. یعنی یک هشدار و انذار دادن در مورد نفسانیات‌شان، روابط‌‌شان و سطح تفکرشان؛ بیشتر هشدارها در لایه‌های زیرین درباره مسائل اخلاقی و رفتاری وجود خواهد داشت.
یکی از نکاتی که در پشت صحنه سریال بیشتر دیده می‌شد تولید سریال در هر شرایطی است. وقتی "احضار" با ابتلای بازیگران نقش اصلی و حتی عوامل مؤثرش هم متوقف نشد و فقط قسمت آخر برای رسیدن به آن شرایط آرمانی و درستِ خود به تأخیر افتاد چون سریال نمی‌توانست بدونِ شخصیت‌های اصلی‌اش به پایان برسد. چرا که در جریانِ کار هم بارها این اتفاق افتاده که لوکیشن‌های مربوط به آن بازیگر را تغییر دادند، صحنه‌های دیگر تصویربرداری شوند تا قرنطینه آن فرد تمام شود.
دلیل موفقیت احضار
سؤالی که پیش می‌آید چرا "احضار" از دیگر رقبا پیش‌تر افتاد؟ اول ژانر آن ماورایی که حرف‌های بسیاری داشت، خصوصاً در ایده‌پردازی که از همه جلوتر بود. و در وهله بعدی، سابقه علیرضا افخمی و کارنامه ارزشمند این سریا‌ل‌ساز خوشنام، هر مخاطبی را کنجکاو می‌کند حداقل یک قسمت همراه با این سریال تلویزیونی باشد. کارگردانی که اگر سریالی مثل "تب سرد" را هم می‌ساخت مخاطب را با جعبه جادو آشتی می‌داد.
اما می‌توان نام علیرضا افخمی را جزو رکورداران ساخت سریال رمضانی ثبت کرد. کارگردانی که هم رگِ مخاطب را می‌شناسد و هم به زبان و حال و هوای ماورا و معنویت‌هایش آگاهی دارد. وقتی اغما را می‌نوشت، می‌دانست که مخاطب تشنه شناخت شیطان و ابلیس است؛ همان فضایی که پیش از آن در "او یک فرشته بود" در معرضِ نگاهش قرار گرفته بود. سرآخر هم به سراغ "پنج کیلومتر تا بهشت" رفت که حاشیه‌ها و اتفاقات فراوانی داشت.
احضار روح، فالگیری، کف‌بینی و پیش‌گویی‌های دروغین
نامی که اگر "دعوت نحس" باقی می‌ماند شاید جذاب‌تر هم بود و با "احضار" نمایش‌خانگی که تنها به هدفِ ترساندنِ مخاطب ساخته شده بود، مقایسه نمی‌شد. در حالی که سریال‌سازِ با اندیشه و ایده‌پردازی مثلِ علیرضا افخمی که خودش دست به قلم است و سریال‌های زیادی هم برای تلویزیون نوشته، با هدفِ مقابله با رفتار کاسب‌کارانه با دین و اندیشه و عرفانِ مردم به میدان آمد. احضار روح، فالگیری، کف‌بینی و حتی پیش‌گویی‌های دروغینی که زندگی‌های بسیاری را به هم ریخته است.
انتقاد به شخصیت‌پردازی در سریال "احضار" وارد است اما شاید کرونا، کُند پیش رفتن تصویربرداری و آشفتگی برای رسیدن یا نرسیدنِ سریال به پخش باعث شد تا ناظر کیفی با سابقه تلویزیون که اینجا سریال را کارگردانی می‌کرد بتواند بهتر از بازیگرهای جدید خود بازی بگیرد و یا شخصیت‌پردازی‌ها بهتر اتفاق بیفتند. با اینکه بسیاری در این شرایط باز هم نمره خوبی به بازی بازیگران کاربلد و جدیدِ سریال "احضار" دادند. همان اتفاقی که در پشت صحنه سریال افتاد و با چشمِ‌خودمان دیدیم که توجه افخمی به نظارت کیفی و عقبه خودش نمی‌گذارد باری به هر جهت سریال را به پایان برساند و قرار است اتفاقات غافلگیر‌کننده و غیرمنتظره‌ای در راه باشد.
آنچه در بخش اول از پشت صحنه سریال احضار می‌بینید و بخش‌هایی از آن را می‌خوانید گوشه‌ای از تلاش‌های علیرضا افخمی و بازیگرانش در خانه رها است که آخرین سکانس‌های این سریال را جلوی دوربین برده‌اند. پایانی که به اعتقاد آن‌ها غیرمنتظره است:
- غزال نظر: امروز در خانه رها هستیم کاراکتر سریال ماه رمضانی احضار.
در واپسین لحظات قسمت آخر سریال احضار را با این همه وسواس و ظرافت که مخاطب سرانجامِ جذابی را ببیند و لذت ببرد؛ از این سختی‌ها بگویید.
- علیرضا افخمی نویسنده و کارگردان: همان‌طور که اشاره کردید احضار بین کارهایم یکی از سخت‌ترین کارها به شمار می‌رود و علل مختلفی داشت؛ دو علت اصلی آن به تعداد زیاد کاراکتر و لوکیشن برمی‌گشت که در میان کارهای حرفه‌ای‌ام، اتفاق بی‌نظیری بود. دومین مطلب دیر شروع شدن کار بود و زمان کمی که در اختیار داشتیم برای اینکه کار را به ماه رمضان برسانیم. و این مشکل دوم گریبان ما را گرفت و همین طور می‌دانید متأسفانه قسمت آخر به پخش نرسید و من مجبور شدم از مردم عذرخواهی کنم.
- محسن شریفی طراح صحنه: یکی از مشکلات، لوکیشن در سریال‌های تلویزیونی است؛ چه ماه رمضانی و چه غیررمضانی. جالب است بدانید در جریان پخش سریال احضار که به قسمت دوازدهم رسیده بود سر صحنه بودیم؛ یکی از بچه‌ها سر صحنه در گوشی تلفن همراه خودش تصویری به من نشان داد که مربوط به پلانی از سریال ما می‌شد که مائده (آدرینا صادقی) از پله‌های خانه خودش بالا می‌رفت و سریال دیگری که "یاور" بود هم همان شکل لوکیشن وجود دارد. زیرِ این تصویر هم نوشته شده بود: "صداوسیما دچار کمبود لوکیشن است."
- علیرضا افخمی: من خیلی دوست دارم با کارهایم بگویم آن خرافه‌ها را باید از دین زدود و به هیچ وجه نباید آن‌ها را به رسمیت شناخت؛ و در عین حال مراقب بود که یک اصول دینی مسلم و مورد قبول متدینین آن‌ها نباید ذیل خرافه انکار شود. آقای جوادی آملی یک جایی در تفسیر موضوعی‌شان فرمودند این موضوع قطعاً امکان‌پذیر است، اما اینکه کسی بتواند این کار را بکند معلوم و قابل اثبات نیست؛ و این موضوع را در کار داشتم احضار روح در عین حال غیرممکن نیست و کار بسیار صعب، سخت و بزرگی است که احتیاج به آدم‌های خاص و استثنایی دارد و در جامعه ما بین افراد خرافه‌پرور و خرافه‌دوست آنچنان به موضوع احضار روح، دم‌دستی و بسیار سطحی، نگاه می‌شود که آدم‌هایی که معلوم است سرشان به تن‌شان نمی‌ارزد یک همچنین ادعا‌هایی می‌کنند که کاملاً گزاف است. اصل احضار ارواح غیرممکن نیست، اما اینکه کسی بتواند این کار را بکند چه کسانی می‌توانند این کار را بکنند الان می‌توان گفت بیش از ۹۹ درصد آن‌ها دروغ‌گو هستند.
- غزال نظر بازیگر نقش رها: یک سریال ماورایی داریم می‌بینیم که تجاربی که مردم در زندگی روزمره‌شان می‌توانند داشته باشند را به تصویر می‌کشد و سرانجامی که می‌تواند حضور در برخی از محافل داشته باشد و حضور در جاهای خاص و با یکسری چیزها سروکار دارید که خیلی نمی‌دانم چرا مردم دنبال ترسناک بودن آن هستند. در یک جاهایی هم این حالت را برایشان ایجاد کرده است. چون کامنت‌ها را می‌خواندیم برخی از شب‌ها می‌نوشتند ترسیدیم. رسالت این کار از منظر من این بود که تلنگری باشد برای اشخاصی که به هر حال کار احضار روح و کارهایی به این شکل می‌کنند.
علیرضا افخمی: برایم عجیب بود که عده‌ای واکنش نشان دادند که نه فراماسون بودند و نه اهل این‌طور محافل احضار روح؛ برایم عجیب بود که با این عکس‌العمل‌های منفی همراه شدند. شاید یک مقداری همان اول راه فریب خوردند و با این جوّ همراه شدند و متوجه نشدند که به چیزی اعتراض می‌کنند. ممکن است اتفاقاً چیزی باشد که در راستای نظرات و اعتقادات آن‌هاست.
محسن شریفی: به نظرمن احضار یک مسئله‌ای را در جامعه جا بیندازد و تا حدودی به جریانِ خرافه‌گری و خرافاتی بودن و ندانم‌کاری آدم‌ها را تلنگری بزند و با توجه به این چیزهایی که در فضای مجازی و کامنت‌هایی که برای احضار به انتشار رسیده و بازتاب‌هایی که در دور و اطرافِ خودمان می‌بینیم می‌توان فهمید نگاه ملت و مردم ایران به سریالی مثل "احضار" چگونه بوده است.
علیرضا افخمی: قسمت آخر کار هم پرحادثه است؛ اینکه این حوادث غیرقابل پیش‌بینی است برای تماشاچی، بخشی از آن قابل پیش‌بینی است و نمی‌توان از آن فرار کرد حتماً یک تماشاچی‌هایی حدس زدند و بخش دیگری هم هست که به گمانم قابل پیش‌بینی نیست و مخاطب را غافلگیر خواهد کرد.
قسمت آخر سریال "احضار" در قالب دو قسمت پایانی امشب و فردا شب ساعت ۲۲:۱۵ از شبکه یک سیما پخش خواهد شد.
