پیشنهاد اروپایی‌ها برای برچیدن زیرساخت‌های الکترونیکی سانتریفیوژهای ایران
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از فارس، یک روزنامه آمریکایی گزارش داده مقام‌های اروپایی یک طرح سه محوری برای طولانی کردن آنچه «زمان گریز هستهای ایران» خوانده شده ارائه کرده‌اند.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی که لحظاتی پیش منتشر شد به نگرانی‌های طرف‌های غربی از پیشرفت‌های اخیر در برنامه هستهای ایران و تأثیرات ادعایی آن بر مذاکرات وین برای احیای برجام پرداخته است.
وال‌استریت‌ژورنال می‌نویسد پیشرفت‌های محسوسی که ایران اخیراً در زمینه توانایی انباشت اورانیوم غنی‌شده به دست آورده تلاش‌های دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا برای احیای برجام را دچار پیچیدگی کرده است.
مطابق ادعای این روزنامه، برآورد مقام‌های آمریکایی و اروپایی در حال حاضر این است که آنچه «زمان گریز هستهای ایران» خوانده می‌شود اکنون به ۲ تا ۳ ماه رسیده است.
زمان گریز، مفهوم ابداعی غربی‌ها برای اشاره به بازه زمان لازم جهت انباشت مواد هستهای مورد نیاز برای ساخت یک بمب هستهای است. آمریکایی‌ها می‌گویند، با محدودیت‌های اعمال‌شده در توافق هستهای برجام، این زمان به یک سال رسیده بود.
این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران همواره ادعاهای کشورهای غربی درباره تلاش برای دستیابی به سلاح‌های هستهای را رد کرده است. تهران ایران تأکید می‌کند به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هستهای را برای مقاصد صلح آمیز دارد.
علاوه بر این، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هستهای ایران بازدید کرده‌اند اما هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح آمیز انرژی هستهای این کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند.
ایران علاوه بر این در سال ۲۰۱۵ به توافقی با کشورهای موسوم به گروه ۱+۵ برای حل و فصل تنش‌ها بر سر برنامه هستهای خود دست پیدا کرد.
علی‌رغم اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایبندی ایران به تمامی تعهداتش، دولت آمریکا در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد.
مقام‌های آمریکایی به روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گفته‌اند دست‌کم فعلاً اطمینان دارند که بازگشت به توافق هستهای سال ۲۰۱۵ می‌تواند زمان گریز را به حدود یک سال افزایش دهد.
«رابرت مالی»، نماینده آمریکا در امور ایران روز چهارشنبه به شبکه خبری سی‌ان‌ان گفت: «اگر ایران همچنان برنامه هستهای خودش را گسترش دهد و توافقی هم در کار نباشد، ممکن است زمانی برسد که دیگر توافق اصلی برای ما منافع منع‌اشاعه‌ای در بر نداشته باشد. البته هنوز به آن نقطه نرسیده‌ایم.»
وال‌استریت‌ژورنال نوشته نگرانی اصلی مقام‌های کشورهای غربی این است که ایران در فناوری مورد نیاز برای استفاده بهینه از سانتریفیوژها تبحر پیدا کرده است. به طور خاص، ایران مهارت خود در استفاده از سانتریفیوژهای نسل دوم هم بهبود بخشیده است.
ایران در سال ۲۰۱۶ بیش از ۱۰۰۰ دستگاه سانتریفیوژ در اختیار داشت، اما استفاده از این دستگاه‌ها به موجب توافق هستهای برجام محدود شد. مقام‌های کشورهای غربی در آن زمان معتقدند بودند ایران از دانش کافی جهت استفاده از این دستگاه‌ها برخوردار نیست. چندین مقام ارشد غربی به وال‌استریت‌ژورنال می‌گویند این ارزیابی اکنون تغییر کرده است.
جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هستهای برجام صورت می‌گرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نوشته ایران طی یک سال گذشته اکثر سانتریفیوژهای نسل دوم خود را به کار گرفته است. سرعت این دستگاه‌ها سه تا چهار برابر بیشتر از سانتریفیوژ‌هایی است که ایران ذیل توافق هستهای برجام مجاز به استفاده از آن است.
وال‌استریت‌ژورنال نوشته، سرعت و میزان موفقیت ایران در استفاده از این دستگاه‌ها به مراتب بیشتر از آن چیزی بوده که بسیاری از ناظران انتظار داشته‌اند.
توافق هستهای برجام که در سال ۲۰۱۵ حاصل شد، علاوه بر ایجاد محدودیت‌هایی در نوع سانتریفیوژهای مورد استفاده ایران، دوم سوم از سانتریفیوژهای ایران را نیز برچید.
این توافق، علاوه بر این، برای مقادیر اورانیوم غنی‌شده‌ای که ایران مجاز به نگهداری آن بود نیز سقف تعیین کرد. ایران ذیل این توافق مجاز به نگهداری حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده شد. سطح غنی‌سازی مجاز برای ایران نیز به ۳.۶۷ درصد محدود شد.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نوشته مقام‌های اروپایی با توجه به پیشرفت‌های اخیر ایران در زمینه سانتریفیوژها طرحی در سه محور برای افزایش زمان گریز هستهای ایران پیشنهاد کرده‌اند.
مطابق این طرح اروپایی‌ها از ایران می‌خواهند علاوه بر انبار کردن سانتریفیوژهای پیشرفته و موم کردن آنها، زیرساخت‌های الکترونیکی مورد استفاده برای این دستگاه‌ها نیز برچیده شوند.
وال‌استریت‌ژورنال مشخص نشده آیا پیشنهاد اروپایی در قالب مذاکرات وین بر سر برجام به طرف‌های ایرانی پیشنهاد شده است یا خیر، اما به نقل از چندین منبع مطلع در این گفت‌وگوها نوشته است: «ایران اصرار کرده اجازه تخریب هیچ‌یک از سانتریفیوژهای پیشرفته خود را نخواهد داد.»
این روزنامه همچنین نوشته مذاکره‌کنندگان در وین در آستانه توافق بر سر ارسال ذخایر اورانیوم ایران به روسیه بوده‌اند.
۶ دور مذاکره در وین
مذاکرات وین در برجام از فروردین‌ماه سال ۱۴۰۰ با هدف بازگرداندن آمریکا به توافق هستهای برجام و مجاب کردن ایران به متوقف کردن اقداماتش در جهت کاستن از تعهدات برجامی خود آغاز شد. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده با توجه به خروج آمریکا از برجام با نمایندگان این کشور گفت‌وگو نمی‌کند. آمریکایی‌ها از طریق سایر طرف‌های حاضر در مذاکرات، از مواضع ایران مطلع می‌شوند.
ششمین دور این مذاکرات، از روز ۲۲ خردادماه آغاز شد و تا روز یکشنبه ۳۰ خردادماه ادامه داشت. «سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیأت ایرانی شرکت کننده در مذاکرات وین در آن زمان گفت ملاک ایران رسیدن به یک توافق خوب است. او درباره روند مذاکرات گفت: «به اواخر کار نزدیک شدیم، ولی مسیر باقی‌مانده ساده نخواهد بود.»
زمان برگزاری دور هفتم مذاکرات هنوز مشخص نیست و به موضوعی برای گمانه‌زنی‌های مختلف تبدیل شده است. اخیراً وبگاه شبکه خبری بلومبرگ گزارش داده بود این مذاکرات بعید است تا قبل از روی کار آمدن رئیس‌جمهور جددی ایران در ماه آینده از سر گرفته شوند.
وبگاه شبکه خبری بلومبرگ به نقل از دو مقام مطلع از زمان‌بندی مذاکرات هستهای نوشته بود انتظار می‌رود هفتمین دور مذاکرات وین اواسط ماه آگوست برگزار شود.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال هم این چارچوب زمانی را تأیید کرده است. یک مقام ارشد اروپایی گفت مذاکرات ممکن است تا نیمه دوم ماه اوت (که در تقویم شمسی از ۲۴ مردادماه آغاز می‌شود) از سر گرفته نشوند.
این روزنامه در بخشی دیگری از این گزارش به تحلیل‌های مقام‌های غربی درباره معوق شدن دور هفتم مذاکرات وین پرداخته است.
مقام‌های غربی بر این باورند که ایران از سرعت اندک مذاکرات وین برای به دست آوردن دانش فنی بازگشت‌ناپذیر در خصوص فلز اورانیوم، سانتریفیوژها و تولید اورانیوم غنی‌شده استفاده می‌کند.
برخی مقام‌های دیگر معتقدند در ایران مباحثاتی جدی درباره اینکه آیا این کشور اصلاً باید به برجام بازگردد یا نه در جریان است.
مطابق این گزارش، جمهوری اسلامی ایران اصرار دارد که آمریکا باید تمامی تحریم‌های وضع‌شده در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ از جمله تحریم‌های اعمال‌شده به بهانه‌های «حقوق بشر» و «تروریسم» را رفع کرده و تصمیم به خروج از برجام را جبران کند. ایران همچنین خواستار ارائه ضمانت از سوی آمریکا در خصوص عدم خروج از برجام است.
مقام‌های آمریکایی و اروپایی می‌گویند این مطالبات مورد موافقت قرار نخواهد گرفت.
