طلای کثیف را بشناسید و قدرش را بدانید

با انواع زباله آشنا شویم

پسماندهای تولیدی در هر منزل می‌توانند به سه دسته تقسیم شوند. دو دسته شامل پسماند خشک و تر جزء پسماند بازیافتی و دسته سوم مربوط به زباله‌های خطرناک است.

زباله‌های خشک دارای انواع بسیاری هستند. عمده زباله‌های تولیدی در خانه در دسته زباله‌های خشک قرار می‌گیرند. اکثر پسماندهای بازیافتی در این دسته‌بندی می‌توانند در چرخه تولید قرار گیرند و بازیافت شوند.

زباله‌های خشک شامل کاغذ و مقوا، پلاستیک، فلزات، شیشه، منسوجات و چرم، چوب، لوازم الکتریکی و الکترونیکی است.

زباله‌های‌تر عمدتاً شامل پسماندهای غذایی هستند. زباله‌هایی مانند برنج، نان، لبنیات، گوشت، مرغ، ماهی، روغن‌‌های استفاده‌شده، انواع میوه و سبزیجات، پوست میوه و مواردی از این دست همگی شامل پسماندتر محسوب می‌شوند. به طور معمول از زباله‌های‌ تر به عنوان پسماند بازیافتی در تولید انواع کود استفاده می‌شود. البته باید به این نکته توجه داشت اگر پسماند تر با پسماند خشک و دیگر انواع زباله مخلوط باشند، کیفیت کود تولیدشده مناسب نخواهد بود و حتی می‌تواند به بهداشت محیط‌زیست آسیب وارد کند.

جدا از پسماند خشک و تر بخشی از پسماندها در دسته زباله‌های خطرناک قرار می‌گیرند. زباله‌های خطرناک در کل به مواد و ترکیباتی که باعث گسترش انواع میکروب و باکتری شوند، گفته می‌شود. همچنین برخی زباله‌ها در مواجهه با نور و حرارت، گازهای مضر و خطرناک تولید می‌کنند یا قابل اشتعالند که در دسته زباله‌های خطرناک قرار می‌گیرند.

آیا طلای کثیف را جدا می‌کنیم؟

هرگونه کاربری مجدد از مواد زاید و زباله را بازیافت می‌گویند. فرآیند بازیافت زباله‌ها عملیات سخت و پیچیده‌ای نیست. برای نمونه به منظور استفاده دوباره از انواع پلاستیک، قوطی‌های نوشابه و قوطی کنسرو در مرحله اول لازم است شست‌وشو و ضدعفونی صورت گیرد، سپس طی فرآیند خاصی به اقلام و وسایل جدیدتری تبدیل خواهند شد و در چرخه استفاده قرار می‌گیرند. در حقیقت بازیافت شامل مراحل جمع‌آوری پسماند، تفکیک پسماند به صورت زباله‌های خشک و تر و جداسازی پسماند بازیافتی است. طی این عملیات انواع گوناگون پسماند بازیافتی دوباره وارد مرحله تولید می‌شود.

امروزه با توسعه جوامع، تولید انواع زباله با آمار سریعی در حال گسترش است. این امر موجب آسیب به محیط‌زیست و آلوده‌شدن آن می‌شود که با تخریب منابع طبیعی توسط زباله‌های خشک و تر و ایجاد شرایط بحرانی سبب می‌شود تا فواید بازیافت زباله به عنوان طلای کثیف به امری مهم تبدیل شود.

صرف نظر از کیفیت و کمیت مواد مصرفی، آنچه باعث شده پسماند بازیافتی به یک مسئله بحرانی و حاد تبدیل نشود، به‌کارگیری دوباره آنهاست. استفاده از زباله‌های‌ تر در تولید کود، جداسازی زباله‌های خشک و تفکیک زباله‌های کاغذی، پلاستیکی، شیشه‌ای، فلزات و ... آغازی برای بازیافت زباله‌هاست.

توجه عملی به شعار «زباله، طلای کثیف» سبب دستیابی، شکوفایی و گسترش صنعت بازیافت و استفاده گسترده از فناوری تفکیک زباله در مبدأ در ایران شد. در واقع زباله‌هایی که به آسانی وارد سطل‌های زباله می‌شوند و هر شب در ساعتی معین توسط شهروندان و ساکنان خانه‌ها درون سطل زباله شهری قرار می‌گیرند، از نظر اقتصادی بسیار بااهمیتند و می‌توانند در چرخه اقتصاد کشور باعث کسب درآمد و اشتغالزایی شوند.

ثروتی که در کشور ما مهم شمرده نمی‌شود!

این ثروت بزرگ هنوز در کشور ما چندان مهم شمرده نمی‌شود و این آگاهی وجود ندارد که با قدری توجه می‌توان در کاستن از هزینه‌های دفع مواد زائد نقشی مهم و اساسی ایفا کرد. بی‌شک دستگاه تفکیک زباله در مبدأ مطلوب‌ترین روش برای جداسازی به حساب می‌آید که برای هر کدام از پسماندها سطل مجزایی در نظر گرفته شود. برای نمونه در یکی از سطل‌ها انواع زباله‌های‌ تر مانند اضافی غذاها، لبنیات و ... ریخته شود و سطل دیگری را به زباله‌های خشک مانند انواع ظروف پلاستیکی، چوب، مقوا، پارچه، فلزات، قوطی‌های نوشیدنی و کنسرو و ... اختصاص دهیم. برای جلوگیری از آلودگی و گسترش میکروب‌ها می‌توان قوطی‌ها، شیشه‌ها و ظروف آلومینیومی را شست و سپس جمع‌آوری کرد.

برنامه تفکیک مناسب و درست زباله از مبدأ و مدیریت زباله‌های خانگی می‌تواند سهم زیادی از هزینه‌های خانواده، مصرف آب و انرژی را کاهش دهد و جلوی تولید بیش از اندازه زباله را بگیرد. برای مدیریت زباله‌های منزل باید در مرحله اول، مواد تجزیه‌پذیر مانند پسماندهای آشپزخانه و مواد غذایی را از دیگر مواد جدا کرد. این مواد راحت و سریع تجزیه می‌شوند و به آغوش طبیعت بازمی‌گردند. پسماندهای گیاهی نیز به کود کمپوست تبدیل می‌شوند که برای اصلاح و غنی‌سازی ویژگی خاک و تأمین مواد غذایی ازدست‌رفته آن مفید است. روزنامه‌ها، کارتن، مقوا و کاغذهای باطله و دفترچه‌های تمام‌شده نیز قابل بازیافتند که لازم است جداسازی شوند.

مواردی که باید رعایت کنیم

بهتر است برای خرید از ساک‌های پارچه‌ای که از پارچه‌های اضافی موجود در خانه ساخته شده استفاده شود. تا حد امکان شیرینی و آجیل در پاکت‌های کاغذی خریداری و از استفاده از ظروف یک بار مصرف کاسته شود. می‌توان مقداری از زباله‌ها و پسماندهای غذایی مانند پوست تخم مرغ، ضایعات سبزی، میوه و ضایعات گوشتی و دیگر مواد قابل تجزیه را در گوشه باغچه منازل به کمپوست تبدیل کرد. در حد امکان باید از مصرف نایلون پرهیز شود زیرا اغلب پلاستیک‌ها قابلیت استفاده مجدد را ندارند. عموماً پلاستیک‌ها از مواد غیرقابل تجزیه بوده و محیط‌زیست را به طور وسیع آلوده می‌کنند. بهتر است از ظروف یک‌بار مصرف استفاده نکنیم. خریدهای مد نظر را محاسبه و به‌قدر نیاز خود و خانواده خریداری شود تا اجباراً مواد غذایی سالم به خاطر کهنه و فاسد شدن به زباله تبدیل نشود. در زمان خریدهای روزمره، تا جایی که مقدور است از پاکت، نایلکس، مقوا برای انتقال اجناس و مواد خریداری‌شده استفاده نشود. از ظروف شیشه‌ای پلاستیکی با دوام برای نگهداری مواد غذایی در یخچال یا مواد غذایی خشک مانند قند و شکر و ادویه استفاده شود. غذا را باید به اندازه‌ای که می‌خواهیم بخوریم در ظرف خود بریزیم.

برخی از پسماندها مانند پلاستیک، شیشه، قوطی کنسرو، نوشیدنی‌ها و ... طول عمر بالایی دارند و سخت تجزیه‌پذیر یا تجزیه‌ناپذیرند و در صورت تفکیک و مجزانشدن و رهایش در طبیعت آسیب‌های بسیاری به اکوسیستم و کره زمین می‌زنند. برخی از پسماندهای خطرناک و عفونی به‌خوبی باید تفکیک و دفع شوند تا جلوی انتقال بیماری و آلودگی گرفته شود. اگر تفکیک در ابتدا از محل تشکیل انجام پذیرد، بسیاری از هزینه‌های اضافی را می‌کاهد و خیلی از پسماندها را می‌توان به درستی بازیافت کرد و مورد استفاده مجدد قرار داد.