روسیه و چین می‌توانند مشکل افغانستان را حل کنند؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا، "در زمانیکه هشت عضو سازمان همکاری شانگهای در حال بزرگداشت ۲۰ سال فعالیت خود هستند، اوضاع در افغانستان به چالشی برای سه هدف این سازمان بدل شده که تضمین امنیت مرزها، جوامع و همچنین پیشرفت با ثبات اقتصادی است."
خبرگزاری آناتولی در گزارشی می‌نویسد: در پی رویدادهای پیش آمده در افغانستان در روزهای اخیر نشست‌هایی در منطقه اوراسیا انجام می‌شود که یکی از آنها، نشست برنامه ریزی شده سازمان همکاری شانگهای است که در دوشنبه، تاجیکستان و ۱۷ سپتامبر برگزار خواهد شد. درست یک روز جلوتر هم رهبران کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی به رهبری روسیه قرار است در همین شهر نشست داشته باشند. این دو ائتلاف بزرگ به بررسی و اقدامات لازم برای ثبات سازی اوضاع در داخل و اطراف افغانستان می‌پردازند.
خروج نیروهای خارجی از افغانستان آزمونی برای کشورهای همسایه به ویژه پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان است.
در حال حاضر چین، هند، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، تاجیکستان، روسیه و ازبکستان عضو سازمان همکاری شانگهای هستند و کشورهای عضو پیمان امنیت جمعی هم ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، ازبکستان، روسیه و تاجیکستان هستند.
افغانستان عضو ناظر در دو گروه است. پاکستان اخیرا کشورهای همجوار افغانستان را برای همکاری درباره آینده کابل و چگونگی رفتار با حاکمان جدید افغانستان ترغیب کرده است. شاه محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان از ۲۵ تا ۲۶ اوت به ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ایران رفت تا همکاری این کشورها را برای اقدامات مورد نیاز در افغانستان جلب کند.
قریشی در جریان سفرش به دوشنبه با امامعلی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان دیدار و به وی تاکید کرد تا مطمئن شود که حقوق گروه‌های اقلیت افغان نظیر تاجیک‌ها زائل نمی‌شود و به آنها به طور کامل احترام گذاشته می‌شود. همچنین، تمایل به تضمین این امر وجود داشت که هیچ عاملی، چه پناهندگان و چه افراط گرایان به طور غیرقانونی از مرز تاجیکستان و افغانستان عبور نخواهند کرد و رئیس جمهوری تاجیکستان به عنوان قهرمان نه تنها برای کشورش بلکه همچنین گروه‌های قومی بزرگتر تاجیکی که در مرزها زندگی می‌کنند، دیده می‌شود. جمعیت اقلیت تاجیک در جهان ۲۷ میلیون نفر است.
گروه ۲۰ در اکتبر به بررسی اوضاع افغانستان می‌پردازد
طی چند هفته گذشته، روسیه همچنین در حال رایزنی برای هماهنگی ایجاد صلح در منطقه است. در ۲۷ اوت سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه برای هماهنگی تلاش‌ها در مورد افغانستان به ایتالیا، رئیس فعلی گروه ۲۰ ، سفر کرد. انتظار می‌رود اجلاس گروه بیست از ۳۰ تا ۳۱ اکتبر در رم برگزار شود.
لاوروف با اشاره به پیشنهاد لوئیجی دی مایو، وزیر امور خارجه ایتالیا برای یک طرح فراگیر در مورد افغانستان خاطرنشان کرد که پنج کشور همسایه یعنی سه کشور آسیای مرکزی به علاوه پاکستان و ایران تا کنون به رایزنی‌های گروه ۲۰ دعوت نشده‌اند.
لاوروف گفت: بدون این کشورها گفتگوها تکمیل نمی‌شوند. میزبانان ایتالیایی قول داده‌اند که چارچوب مفید و موثری برای رسیدگی به وضعیت ارائه دهند.
به گفته یولیا کودریاشوا، کارشناس موسسه روابط بین‌الملل مسکو، منطقه آسیای میانه به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود در هسته اصلی سازمان همکاری شانگهای واقع شده است؛ چالش‌هایی مانند وضعیت ناپایدار در افغانستان، قاچاق مواد مخدر و نقل و انتقال تسلیحات غیرقانونی خطری برای ثبات کل منطقه است.
در همین حال، سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه نیز خاطرنشان کرد که اوضاع در افغانستان خطر حضور و نفوذ شبه‌نظامیان به کشورهای سازمان پیمان امنیت جمعی را بیشتر می‌کند و در عین حال قاچاق مواد مخدر به این کشورها همچنان تهدید محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: ما نمی‌خواهیم چنین اتفاقی در کشورهای عضو بیفتد و وارد قلمرو کشورهای ما شود. ما می‌خواهیم ثبات ایجاد شود و دولت ائتلافی تشکیل شود تا همه مردم ساکن افغانستان در آن حضور داشته باشند و ثبات در نهایت حاکم شود.
نشست‌های مذکور به بررسی فرصت‌ها و ریسک‌ها می‌پردازند
در هفته‌های آینده، روسیه وضعیت افغانستان و پیامدهای آن را تحت حمایت سازمان همکاری شانگهای و سازمان پیمان امنیت جمعی ارزیابی خواهد کرد.
لاوروف گفت: برای روسیه حفاظت از مرزهای جنوبی و مرزهای متحدان آسیای مرکزی بسیار مهم است.
دو نشست که در اواسط سپتامبر برگزار می‌شود، خطرات ناشی از رویدادها در افغانستان را مورد توجه قرار داده و بر موضوعاتی برای کمک به افغان‌ها برای اطمینان از ثبات و عملکرد عادی نهادهای مدنی در کشورهای عضو تمرکز خواهند کرد.
"ولادیمیر نوروف"، دبیرکل سازمان همکاری شانگهای با تاکید بر اهمیت این نهاد در شرایط کنونی گفت که نقش آن برای عادی سازی وضعیت در افغانستان بسیار افزایش یافته است.
وی یادآور شد که در نشست ژوئیه ۲۰۲۱ وزیران خارجه سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه، تاجیکستان که در چارچوب گروه تماس سازمان همکاری شانگهای- افغانستان برگزار شد، اظهار داشته که آنها از این گروه در ایفای نقش مهم آن در دستیابی به صلح و سازش در افغانستان حمایت خواهند کرد. کشورهای عضو بر تعهد خود برای تقویت هماهنگی و همکاری در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی برای ارتقای صلح پایدار و توسعه پایدار در افغانستان تاکید کردند.
دبیرکل سازمان همکاری شانگهای همچنین گفت: سازمان همکاری شانگهای در حال بررسی برنامه‌ای برای اتخاذ اقدامات عملی و کاربردی برای پیشبرد بازسازی اجتماعی و اقتصادی افغانستان است.
وی همچنین اعلام کرد که انتظار داشت پیش زمینه‌های مناسبی برای اجازه همکاری اقتصادی ایجاد شود و ادامه داد: دلایلی وجود دارد که انتظار موفقیت کیفی در زمینه‌های نوآورانه مانند انرژی سبز، اقتصاد دیجیتال و غیره را داریم.
افغانستان، آزمونی برای سازمان همکاری شانگهای
به طور کلی، تداوم خشونت در افغانستان و تهدیدهای ناشی از آن، کشورهای منطقه را وادار به اتخاذ تدابیر بیشتر برای تقویت امنیت کرده است که منابع لازم را برای حل مشکلات اجتماعی-اقتصادی و تحقق برنامه‌های توسعه و مدرن‌سازی کشورهای منطقه از مسیر خودش منحرف می‌کند.
با مطرح شدن مسیرهای احتمالی مبارزه با تهدیدهای ذکر شده، پیشبرد همکاری فعال در چارچوب گروه تماس افغانستان-سازمان همکاری شانگهای مهم به نظر می‌رسد. این وضعیت مستلزم نظارت مشترک کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای با مشارکت نمایندگان، ناظران و شرکای افغان است.
در ماه‌های پیش رو، افغانستان به عنوان یک نمونه آزمایشی برای نشان دادن این مساله به کار گرفته می‌شود که چگونه پلتفورم کارآمد و موثر سازمان همکاری شانگهای می‌تواند برای اجرای ابتکارعمل‌های بین قاره‌ای و منطقه‌ای مانند "کمربند و جاده"، "کریدور حمل و نقل جاده‌ای شمال به جنوب"، "مشارکت بزرگ اوراسیا" و "کمربند سبز سازمان همکاری شانگهای" مورد استفاده قرار گیرد.
تحلیلگران استراتژیک به شدت بر ظرفیت این سازمان برای حل وظایف پیچیده و ایجاد یک پایگاه حقوقی محکم و مکانیزم‌های موثر تعامل و همفکری نظارت دارند.
