اگر دولت مساله فروش نفت را حل کند دنبال برجام نمی‌رود

عنوان بحث و گفت و گوی امشب کلاب هاوس خبرگزاری خبرآنلاین  «از واکسن تا برجام؛ روحانی چه کرد؟ رییسی چه کرد؟»است که چهره های مختلف سیاسی،صاحب نظران اقتصادی و بین المللی  و تحلیلگران رسانه ای نظراتشان را ارائه کردند.

برخی حامیان دولت می گویند عضویت ایران در شانگهای با یک تلفن انجام شد

امیر پسنده پور فعال سیاسی 

درباره برجام بهتر است پیش درآمدی با بحث شانگهای داشته باشیم. برخی حامیان دولت می گویند عضویت ایران در شانگهای با یک تلفن انجام شد در حالی که اینطور نیست.

درباره برجام هم تصمیم قطعی و نهایی تا به امروز گرفته نشده است. از تصمیم تیم مذاکره کننده یا راهبرد وزارت خارجه این را می توان دید.

درباره مذاکرات وین هم یک مناقشه بزرگ می بینیم. طرفین اصلی دعوا ایران و آمریکا هستند و این بدعت که گذاشته شد تا مذاکرات با حضور دیگران باشد و به صورت غیرمستقیم با آمریکا گفتگو کنیم هم مناقشات را باقی می گذارد و هم مذاکرات طولانی خواهد کرد. این طرز گفتگو فقط در حد مقدمه باقی می ماند.

مذاکره برای رسیدن به تغییر موضع و داشتن دست بالاتر است ولی ایالات متحده از الان به فکر پلن های B-c است و عدم مذاکره مقداری قابل توجه است. در دولت آقای رییسی تاکنون ما چیزی ندیدیم ولی اگر نتیجه ای گرفته شود بنا به بنیانی است که از قبل گذاشته شده است.

سیاستهای اصلی و راهبردی توسط شورای عالی امنیت ملی تعیین و تدوین می شود و دیپلماتها فقط مذاکره می کنند. امیدوارم این مساله حل شود چون ساختارهای اقتصادی دیگر کشش و توان بیش ازاین ندارد.

درباره واکسن هم آشکار است اتفاق امروز مرهون اقدامات گذشته است. ثبت سفارش و انتقال پول در زمانهای قبل انجام شده و امیدواریم سریعتر انجام شود. در موضوع واکسن از بحث و جدلها باید دور شویم چون منافع ملی و جان و امنیت جانی مردم مطرح است.

س) گزاره ای مطرح است که ظاهرا صحیح است. در حوزه سیاست خارجی دولتها اجراکننده تصمیمات نهادهای بالادستی هستند و این توسط مقام معظم رهبری هم اعلام شده است. با توجه به این موضوع سیاست خارجی ما چقدر متاثر از تغییر دولتهاست؟ مذاکرات 4+1 یا برجام یا FATF چقدر در اختیار دولت فعلی و چقدر مربوط به نهادهای بالادستی است؟

در همه کشورها دکترین امنیت ملی در سطوح بالاتر تهیه و تدوین می شود و زمان طولانی تری را دارد. تصمیم خروج آمریکا از افغانستان از دوره اوباما گرفته شد و دولتهای بعدی مکلف به اجرای سیاستهای کلی هستند. ایران هم مستنثی نیست. ما بعد از ترور شهید سلیمانی در حوزه امنیت ملی با تغییری مواجه شدیم که سایه بر سر برجام هم دارد. رفتن و آمدن دولتها تغییری در راهبرد ندارد. شاید در تاکتیک و روش تغییر کنیم ولی در راهبرد یکسان عمل می کنیم. تبار شناسی تفکرات تیم مذاکره نشان می دهد می خواهیم از موضع دیگری وارد شویم. اگر راهبرد رفع مناقشه باشد، تغییر تاکتیک خیلی موثر نیست. 

سیاست خارجی در جای دیگری به جز دولت تعریف می شود و پس از ترور شهید سلیمانی سعی می کنیم با برگ برنده در میز مذاکره آماده شویم چون امنیت ملی ما باید اولی بر هر چیزی باشد.

س) برخی معتقدند تصمیماتی که در زمان دولت قبل توسط برخی جریانات و نیروهای سیاسی باعث جبهه بندی می شد در دولت آقای رییسی نیست. این مساله وجود خارجی دارد؟ این اتفاق مطلوب است و شما در راستای امنیت کشور این اتفاق را مثبت ارزیابی می کنید؟ این که برخی روزی با بخشی از حاکمیت به تقابل بپردازند و با دولت بعدی بر سر همان موضوع به اشتراک برسند، باعث تضعیف کشور نمی شود؟

بدون حل و فصل مسایل تحریم و مناسبات بانکی هیچ اتفاقی در پیمان شانگهای نمی افتد

فیاض زاهد تحلیلگر سیاسی

علی رغم اینکه تصمیمات اصلی نظام سیاسی از جمله مسایل هسته ای در سطوح عالی تر گرفته می شود، رقابتها در داخل حاکمیت شکل گرفت. حتی دولت نتوانست در گفتگو با دولتهای دیگر، از فشارهای داخلی بهره برداری کند. این تبدیل به رقابت لجام گسیخته و کور و از سر عدم درک و فهم از منافع ملی شد. رییس جمهور وقت و تیم مذاکره همواره مراقب بودند فلان شخصیت یا امام جمعه پشت سر آنها چطور رفتار می کنند یا روزنامه کیهان چه می نویسد. 

معنی این حرف آن نیست همه در غرب یا آمریکا از یک راهبرد تبعیت می کنند. دسته بندی ها در آنها هم وجود دارد. اساسا در یک حوزه، تعاریف تا حدی مشخص شده که نباید از آن خطوط بگذرند. این منافع ملی است. ما با این رویه روبرو نیستیم و به ما صدمه زد و در دولت آقای رییسی این مزاحمتهای کاهش می یابد. ولی معنی اش این است که دولت رییسی مورد نقد و پرسش قرار نمی گیرد؟ اتفاقا دولت محکمتر مورد پرسش قرار می گیرد. اصلاحطلبان و رقبای دولت سایت و روزنامه دارد و اظهارنظر می کنند. الان در موضع شبه اپوزیسیون قرار می گیرند و حرف آنها مورد توجه قرار می گیرد. در درون دولت و حاکمیت سعی می شود با اپوزیسیون درون نظام این القا را برساند که موضع ما به شما نزدیک است. اینطور نیست که یادداشتهای و مصاحبه های شما مورد توجه قرار نگیرد. اتفاقا تلاش می شود با منتقدان نوعی همراهی یا جلب نظر یا سکوت باشد که این نوعی ایجاد نیرو می کند. هر چیزی در درون خود، ضد خود را پرورش می دهد. 

کسانی که پست نگرفته و انتظاراتشان برآورده نشد و خودشان را محق تر می دانند هم هستند.این انتخابات فراتر از پیش بینی ها بود. مسایل لاریجانی،پزشکیان،جهانگیری و شریعتمداری قبل از انتخابات تحلیل نمی شد. در سطح حاکمیت به رییسی آزادی عمل در عرصه بین المللی می دهد. راهبرد دولت روحانی و شخص حسن روحانی به عنوان رییس جمهور که با رهبری ملاقات می کرد، معتقد به حل و فصل منازعه بین المللی بود. طبیعی بود در این زمینه به دنبال کاهش تنش و رفتن به سمت سرمایه پذیری بین المللی و ایجاد تعادل بین روسیه، چین، اروپا و آمریکا بود. 

در دولت رییسی این متفاوت است. پیوستن ایران به پیمان شانگهای چرا در ابتدای دولت آقای رییسی محقق شد؟ تاجیکستان چقدر درعرصه اجماع بین المللی در پیمان شانگهای قدرت دارد؟ آقای رحمان اف بدون اجازه پوتین آب می خورد؟ نه، امکان پذیر نیست. این که تاجیکستان مخالفت با ایران را حذف می کند نتیجه گل سرخ روسیه است.دادن اعتبار از سوی روسیه به ایران، را می توان به دولت آقای رییسی منتسب کرد. در تمام این سالها دولتها تلاش کردند ایران به عضویت پیمان شانگهای دربیاید. بدون حل و فصل مسایل تحریم و مناسبات بانکی هیچ اتفاقی در پیمان شانگهای نمی افتد ولی حتما پرستیژ و اعتبار ایران را بالا می برد. معنای پیوستن ایران چراغ سبز جامعه بین المللی به حضور ایران است. چینی ها اگر از سوی آمریکا مطمئن نبودند، موافق با پیوستن ایران نمی شدند. 

نکته اینجاست نمی توان باور کرد در تحلیل روابط مان با چین، دچار نوعی دست بالاگرفتن هستیم. روابط ما با چین بسیار مهم است ولی از لحاظ اقتصادی تعیین کننده نیست. حجم روابط اقتصادی چین با عربستان را ببینید. چین برای ایران اهمیت قائل است و نقش ایران برای او حیاتی است ولی ایران را به سایر دولتهای خلیج فارس ترجیح نمی دهد. اساسا کشتی های ما به بنادر اصلی چین نمی روند و به بندرهای پرت می روند. میزان خرید نفت چین از ایران منوط به مذاکرات وندی شرمن است.

ایران اگر مطمئن باشد دولت چین از ایران نفت در سطح معقول 1.5 میلیون بشکه نفت در روز بخرد، معنایش این است که ایران دیگر بهیچوجه به برجام برنمی گردد. چون فکر می کند در غنی سازی اورانیوم امکان برگشت ندارد.

اگر من جای مقامات ایران بودم و این همه هزینه می کرد حتما سراغ بمب اتم می رفتم چون در منطقه ای هستم که شاه به اکبر اعتماد گفت من نیروگاه اتمی می خواهم بسازم. اعتماد می گوید می خواهیم بمب اتم بسازیم. شاه قدم زد و فکر کرد و پاسخ درستی نداد. شاه تکلیفش معلوم نبود. کشوری که میلیاردها دلار منابع دارد و میلیاردها دلار هزینه برای نیروگاه اتمی بوشهر می کند در حالی که نیروگاه های حرارتی بسیار بزرگ داریم، بعد از این هزینه چرا باید نیروگاه اتمی داشته باشیم؟ امارات دومین نیروگاه اتمی اش صدسال از ما جلوتر است.

اگر قرار بود این همه هزینه برای برق اتمی کنیم در حالی که هند و پاکستان بمب اتم دارد. پرونده هسته ای ایران ملی نیست. 

شما نمی توانید این همه هزینه کنید ولی بمب نداشته باشید ولی همه بمب دارند. اگر دنبال بمب اتم نیستید، پروژه های ما چیست؟ اگر ایران بتواند مساله فروش نفت را حل کند دولت رییسی دنبال برجام نمی رود. دولت آمریکا هم تا حدی تحمل می کند و بعد از برجام خارج می شود. این خروج با طرح امنیتی اسراییل سازگارتر است. ایران با روسیه هم بسیار بازی کرده است. توصیه به تیم دیپلماسی دولت جدید می کنم نباید طرف شرقی شما بداند ما قرار است به شرق بپیوندیم. حتما باید از کارت غرب هم استفاده کنیم.

 س) توییتی دو روز پیش زدید درباره واکسن و وعده آقای مخبر درباره تولید 50 میلیون دوز برکت تا آخرشهریور و این که تاکنون 6 میلیون دوز برکت تحویل شده است. مایل هستید دلایل آقای مخبر درباره این مساله را بگویید؟

محمد مهاجری عضو شورای سردبیری خبرآنلاین

یک توییتی خطاب به آقای مخبر زدم، بحثهای یکی دو ماه اخیر مطرح شد که رشد فزاینده واکسیناسیون داریم. این را باید به نفع چه دولتی مصادره کرد؟ انگیزه داشتم درباره این موضوع بیشتر کنکاش کنم ولی چون دیدم این فرآیند به نفع جامعه است،چه فرقی می کند چه دولتی این کار را کرده است. در فضای تجارت بین الملل اینطور نیست الان یک هواپیما بفرستید چین و پر واکسن کنند و پس بفرستند. اتفاقات در شرق این فرآیند سخت تر از غرب است. پول این واکسنها پرداخت شده است. ما در تحریم بانکی هستیم نه دارویی ولی تا پول دارو را نپردازیم کسی برای ما واکسن نمی فرستد. وقتی برخی از دلارهای نفتی و مطالبات ما در عراق و کره جنوبی آزاد شد این فرآیند سرعت گرفت. 

بحث این است چرا برخی چیزها در دولت روحانی حرام بود الان حلال شد. واردات واکسن، برجام و FATF آن موقع حرام بود الان حلال شد. دولت رییسی می گوید اسمش را نیار، خودش را بیار. چرا اسم fatf و برجام را می برید؟ کارش را بکنید. 

درباره این که فرآیندهای بین المللی همانطور مانند دولت قبلی پیش می رود ما باید به داستان غضنفر و مارادونا توجه کنیم. برخی گل به دروازه خودی می زنند و غربیها هم منتظرند تا بازی دربیاورند. درباره توییتی که درباره آقای مخبر داشتم، جلسه ای 2-3 ماه قبل با 5 نفر از رسانه نگاران و چند نفر از مسئولان بنیاد برکت بودند. از آقای مخبر پرسیدم چرا واکسنها به موقع تولید نشد؟ الان به واسطه ای به من گفتند اجازه بدهید مدتی بگذرد تا دلایل را اعلام کنیم.امیدوارم دلایل او باعث شود تهمتها به دولتهای قبل و فعلی زده شده با توضیحات او روشن شود. اگر توضیحاتش کامل و واضح نبود محتوای جلسه را عرض می کنم.

س) شراب با تو حلال است و آب بی تو حرام. برخی اصولگرایان می گویند برجام، روابط با غرب و FATF در بازه های زمانی با مخالفت اصولگرایان مواجه می شود. مردم حس دوگانه دارند که اگر قرار به حل مشکلات باشد، خیلی هم خوب است. چرا در 8 سال گذشته این اجازه داده نشد؟ چرا مردم را تحت فشار گذاشتند؟ درباره واکسیناسیون، وزیر بهداشت فعلی نامه به مقام معظم رهبری امضا می کند که نباید واکسن وارد شود ولی الان چون خودشان تصدی وزارت بهداشت را دارد، به سمت واردات واکسن رفته است. قطعا خوشحالیم واکسن وارد می شود ولی چرا یکسال پیش این فرصت داده نشده؟

رگه های فرقانیسم را در برخی دوستان که اسم قلابی انقلابی روی خود گذاشته اند حس می کنم

محمد مهاجری عضو شورای سردبیری خبرآنلاین

ما در زندگی خصوصی خود هم این را داریم که دیگری ناتوان است و من توانا هستم. برخی ما اصولگرایان فکر می کنیم دیگران مرتد و کافر و وطن فروش و غرب زده هستند و ما عین انقلابی گری هستیم. در برخی دوستان انقلابی خودمان می بینم که تکرار فرقانیستم هستند. فرقان یک گروه ضدمذهبی نبود. رهبر فرقان طلبه بسیار باسوادی بود. رگه های فرقانیسم در برخی دوستان که اسم قلابی انقلابی را روی خود گذاشته اند حس می کنم. اصلاحطلبان الان دستشان به کدام دم گاو بند است که بتوانند کاری کنند؟

از نگاه طالبانی وحشت دارم ولی نگاه غرب گرا وحشت ندارد چون کاری نمی تواند بکند. اگر روزی دستم به وزارت بهداشت کنونی برسد از او می پرسم کدام دروغگویی به شما گفت با تولید واکسن داخلی از واکسن خارجی بی نیاز می شوید و دهها هزار نفر کشته شدند؟

بسیاری پزشکان دروغ به مقامات گفتند که باعث مرگ هزاران نفر شد. صدام عده ای را به شهادت رساند و دشمن بود. برخی آقایان از او کمتر جنایتکار نیستند با وجودی که در لباس دوست هستند.