دردسر مشترک قالیباف و رئیسی
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از قرن نو، در روزهایی که مذاکرات احیای برجام در جریان است و بسیاری از مردم از طریق فضای مجازی از چند و چون مذاکرات باخبر می‌شوند، در گوشه‌ای دیگر از سیاست برخی همچنان در تلاش برای محدود کردن فضای مجازی هستند.
«من برنامه‌های خوبی برای بخش‌های مختلف کشور دارم. ما می‌گوییم در فضای مجازی عقب هستیم و کار بایسته نشده و زیرساخت‌ها مشکل دارد. من از جوانان و بچه‌ها می‌پرسم شما در حال بازی و گیم هستید چقدر وسط بازی حالتون گرفته می‌شود. معلوم است که زیرساخت‌ها مشکل دارد. در تولید محتوا مشکل داریم حق خانم‌ها ضایع می‌شود. در ارتباط با مسئله فضای مجازی باید بسیار کار شود. خود من در فضای مجازی هستم و دو میلیون فالوور دارم خیلی از مسائل از این طریق به من می‌رسد. آقایان خلط مسئله می‌کنند.»
این جملات در ایام انتخابات نه از سوی یک کاندیدای اصلاح‌طلب که از سوی سیدابراهیم رئیسی کاندیدای حداکثری اصول‌گرایان مطرح شد؛ اظهاراتی که گرچه می‌شد بر آن تا حدودی مُهر انتخاباتی زد اما باز هم امیدواری‌هایی را ایجاد کرد که دولت بعد از دولت روحانی هم نگاهی باز به فضای مجازی داشته باشد.
دام تندروهای مجلس برای دولت رئیسی
اما هنوز تنور انتخابات خاموش نشده و انتقال قدرت از روحانی به رئیسی صورت نگرفته بود که طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی در مجلس کلید خورد؛ طرحی که با مخالفت‌ها و جنجال‌های زیادی روبه‌رو شد اما در نهایت نمایندگان مجلس با ۱۲۱ رأی موافق به اصل ۸۵ شدن طرح صیانت از کاربران فضای مجازی رأی مثبت دادند و طرح برای تصویب به کمیسیون تخصصی ارجاع داده شد.
برخی این طرح را مقدمه‌ای برای عملیاتی کردن اینترنت ملی و حتی دیوارکشی در فضای مجازی می‌دانند و موافقان معتقدند این طرح به دنبال سروسامان دادن به فضای مجازی در ایران است.
دراین‌میان اما تحلیلی دیگر نیز از سوی برخی چهره‌های سیاسی مطرح شد مبنی‌بر اینکه طرح ضدِاینترنت مجلس، دامی جلوی پای رئیسی است و البته مغایر با فرمایشات رهبری درباره فضای مجازی.
آنچنان که عباس عبدی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در توئیتی نوشت: چرا پیش از انتخابات تصویب نکردند؟ حتی تکذیب هم نکردند. چون رأی منفی داشت. چرا پیش از دولت رئیسی نهایی کردند؟ می‌خواهند او را در منگنه قرار دهند. «هشتگ طرح صیانت مجلس اقلیت» همچنین مجتبی توانگر، نماینده مردم تهران نیز در توئیتی نوشت: «اگر قرعه به نام بنده باشد می‌گویم؛ این طرح هیچ ربطی به فرمایشات رهبری مبنی‌بر ساماندهی فضای مجازی ندارد. هیچ فوریتی ندارد و احتمالاً شورای نگهبان نیز با آن مخالفت می‌کند. از همکاران هم می‌خواهم با آن مخالفت و در دامی که مقابل دولت آقای رئیسی طراحی شده، نیفتند.»
چالش جدی دولت رئیسی در مقابل افکارِعمومی
اگرچه بارها نمایندگان موافق طرح صیانت می‌گویند فضای مجازی در ایران محدود و مسدود شود؛ اما تعیین شرایط و ضوابط فعالیت پیام‌رسان‌های خارجی همچنان به نگرانی‌ها برای قطع اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های خارجی دامن زده و مردمی را که با استفاده از تلگرام و اینستاگرام به کسب درآمد می‌پردازند پیش از پیش نگران ساخته است.
نمایندگان در ماده دوم این طرح تصریح کرده‌اند؛ فعالیت پیام‌رسان‌های خارجی و داخلیِ اثرگذار مشروط به تأیید هیئت ساماندهی و نظارت خواهد بود. در غیر این صورت فعالیت آنها در کشور غیرقانونی است، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است نسبت به مسدودسازی دسترسی به آنها اقدام کند.
این تکلیف مجلس برای دولت اگر تبدیل به قانون شود می‌تواند دولت رئیسی را در مقابل افکارِعمومی با چالشی جدی روبه‌رو کند. عدم موضع‌گیری صریح از سوی رئیس‌جمهور و دولتمردان درباره این طرح هم به احتمالات درباره همراه بودن دولت با طرح صیانت دامن زده است.
دراین‌میان اما، وزیر ارتباطات که مسئولیت مستقیم در این امر دارد هم مواضعی مبهم با طرح صیانت گرفته است. او در اظهاراتی تأکید کرده بود «ما حتماً باید در فضای مجازی شرایطی را فراهم کنیم که از حقوق مردم در این فضا حمایت کنیم. وقتی تمام زندگی مردم با فضای مجازی گره خورده حتماً و قطعاً باید دولت زیرساخت‌هایی را دراین‌زمینه فراهم کند که از حقوق مردم حمایت کند، این به‌هیچ‌وجه به معنای مسدودسازی نیست بلکه به معنای قانومند کردن و نظام‌مند کردن است.»
طرح صیانت برگشت خورد
روز گذشته پس از کش‌وقوس فراوان و جنجال‌های مختلف بر سر طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی، این طرح با رأی اعضای کمیسیون مشترک صیانت (حمایت از کاربران در فضای مجازی) به مرکز پژوهش‌های مجلس برگشت خورد تا مواد آن براساس نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران اصلاح شود.
براساس اخبار منتشرشده، وزارت ارتباطات با ارسال نامه‌ای محرمانه به کمیسیون ویژه طرح صیانت برای ارائه پیشنهادات خود روی این طرح فرصت خواسته بود و گفته می‌شود پیشنهادات وزارت ارتباطات با مفاد طرح تا سی درصد متفاوت است.
شنیده‌ها حاکی از این است که این فرایند با پیگیری محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس انجام شده و در پیش‌نویس پیشنهادهای دولت نیز مباحث مربوط به اینستاگرام و پلتفرم‌های پرمخاطب تغییرات جدی دارد.
قالیباف امروز هم در توئیتی تأکید کرد که طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی به مرکز پژوهش‌های مجلس ارجاع شد تا ابعاد گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیرساختی آن با بررسی‌های کارشناسی بیشتر اصلاح شود. قانون‌گذاری در حوزۀ فضای مجازی با در نظر گرفتن مطالبات مردم، منافع صاحبان کسب‌‌وکار و اجماع نخبگانی اثربخش خواهد بود.
قالیباف و رئیسی مقابل تندروها می‌ایستند؟
در حالت خوش‌بینانه می‌توان انتظار داشت فشار افکارِعمومی، رؤسای دو قوه مقننه و مجریه را مجاب کرده است تا قبل از تبدیل شدن این طرح به قانون وارد گود شده و اجازه مانور دادن برخی چهره‌های تندرو برای مسدودسازی و محدودسازی فضای مجازی را ندهد.
در حالت بدبینانه نیز این احتمال وجود دارد که دولت به سمت همراهی کردن با این طرح برود و اصلاحات جدی در طرح صیانت را شاهد نباشیم و نامه محرمانه دولت به کمیسیون ویژه طرح صیانت نیز تنها یک اقدام نمایشی از سوی دولت و وزیر ارتباطات بوده باشد.
رئیسی از شعار انتخاباتی‌اش عدول می‌کند؟
اگر این طرح در نهایت تبدیل به قانون شود باید عدول رئیسی از یکی از شعارهای انتخاباتی‌اش را شاهد باشیم. رئیس‌جمهوری که می‌گفت دو میلیون فالوور دارد، دنبال فیلترینگ و مسدودسازی نیست و تلاشش تقویت زیرساخت‌ها است.
