دولت رئیسی در پیچ سخت کسری بودجه

این بازار به طور کلی در جهت تامین کسری بودجه دولت برگزار شده و مشتریان در این بازار با توجه به وضعیت نرخ سود و تاریخ سررسید اوراق عرضه شده اقدام به خرید در این حراج می کنند.

کاهش مداوم خرید اوراق در هفته های اخیر

در هفته بیست و دوم حراج اوراق بدهی به طور کلی تنها  600 میلیارد تومان اوراق به فروش رسیده که سهم بانک ها از این خرید برابر با صفر بوده است.

در سوی دیگر بورسی ها در این دادو ستد صد در صد اوراق را خریداری کرده که البته نسبت به هفته قبل 21 درصد کمتر بوده است.

به طور کلی در هفته منتهی به 16 اذرماه دولت پیشنهاد فروش 10 هزار و 840 میلیارد تومان اوراق را به مشتریان داده بود که از این میزان تنها 5.5 درصد آن پذیرفته شد.

این کاهش استقبال از خرید اوراق در بازار را می توان در روند میانگین ماهانه فروش اوراق بدهی نیز جستجو کرد. این روند نشان می دهد پس از آن که روند معاملات در بازار اولیه در هفته نوزدهم به اوج خود رسیده بود دوباره این مسیر کاهشی شده و در هفته های اخیر پس از ثبت یک قله روندی نزولی پیدا کرده است.

تفکیک مشتریان در این بازار نیز نشان می دهد روند مشارکت بانک ها در خرید اوراق بدهی به نسبت بورسی ها کاهش چشمگیری داشته است.

کاهش سهم بانک ها از خرید اوراق بدهی دولتی

در هفته بیست و دوم سهم بانک ها از خرید اوراق برای دومین مقطع متوالی صفر بود. بررسی آمارهای کلی از داد و ستد مشتریان در این بازار نشان می دهد به طور کلی بانک ها 22 هزار و 134 میلیارد تومان و بورسی ها 30 هزار و 410 میلیارد تومان اوراق را در این بازار خریداری کرده اند.

در روند نسبت مشارکت بورسی ها به نهاد های سرمایه ای در حالت میانگین ماهانه نیز مشاهده می شود حجم خرید اوراق توسط بورسی ها به طور میانگین در هفته بیست و دوم تقریبا 6.5 برابر نهادهای مالی بوده است.

مسیر این متغیر از هفته هفدهم شیب تند صعودی گرفته و اکنون به بالاترین سطح خود در سال 1400 رسیده است.

دلیل افزایش مشارکت بورسی ها در مقایسه با بانک ها را می توان در چند عامل جستجو کرد.

یکی از مهمترین آن ها سطح پایین وضعیت نقدینگی در نهادهای مالی است که در روزهای اخیر سبب شده تا در بازار باز همواره استقراض پول در سطح بالایی قرار داشته باشند.

از سوی دیگر وضعیت اوراق بدهی دولتی عرضه شده نیز در این تغییر موثر بوده باشد.

در این هفته اوراق عرضه شده تاریخ سررسیدی فراتر از یک ساله داشته و نرخ سودی تا سطح 21.9 درصد. عدم تمایل مشتریان به خرید در این بازار به نظر می رسد حاوی دو نکته باشد:

یا نرخ سود برای مشتریان مجاب کننده نبود یا اینکه در حال حاضر دغدغه خریداران اوراق با تاریخ سررسید پایین تر از یک سال است نه نرخ سود بالا.

مقایسه سالانه اوراق در نیمه آذر

در نهایت پس از بیست و دو هفته در نیمه آذر ماه دولت موفق به فروش 52 هزار و 543 میلیارد تومان اوراق شده است. این در حالی است که در سال گذشته تا نیمه آذر ماه دولت بیست و هشت مرحله حراج اوراق را برگزار کرده و طی آن 84 هزار و 304 میلیارد تومان اوراق به فروش رسانده بود.

به عبارت دیگر سطح تامین کسری بودجه اکنون به نسبت موقعیت مشابه خود در سال گذشته 37.6 در صد کمتر بوده است. 

اگر دولت بخواهد در پایان امسال رکورد سال گذشته خود یعنی 125 هزار میلیارد تومان را تکرار کند، در 16 هفته باقیمانده باید هفته ای 4 هزار و 500 میلیارد تومان اوراق به مشتریان خود بفروشد. با توجه به وضعیت خرید و فروش در هفته های اخیر به نظر می رسد کار دشواری در انتظار دولت است. چرا که در غیر اینصورت، راه حل بعدی تامین کسری از مسیر چاپ پول است، مسئله ای که با افزایش قیمت کالاها و خدمات، اثرش به جامعه نیز خواهد رسید.