توافق موقت آخرین راه حیات دیپلماتیک است

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرآنلاین، در کلاب هاوس امشب خبرآنلاین با موضوع"ادامه مذاکرات وین؛ وقت کشی می کنیم یا فرصت می خریم؟" صاحب نظران و اساتید حاضر درباره موضوع مهم چشم انداز و مسائل مربوط به مذاکرات پیش روی وین به اظهار نظر پرداختند.

شروع مجدد مذاکرات هسته ای در هفته های اخیر در دولت سیزدهم پس از توقف چند ماهه بار دیگر مورد توجه تمامی محافل قرار گرفته است و همگان منتظرند ببیند دور جدید گفتگوها در چه فضایی پیش خواهد رفت . با توجه به دور قبلی مذاکرات و تلاشی که همه تیم های برای اعلام نظرات خود دارند به نظر می رسد که سیر طبیعی گفتگوها باید به سمت تعامل و درک متقابل کشورها به پیش رود لذا کشورهای حاضر در مذاکرات می کوشند تا روایت خود را به افکار عمومی ارائه دهند لذا شاید گذر زمان بتواند به این سوال پاسخ دهد که این مذاکرات کی به نتیجه مطلوب خواهد رسید، به بیان دیگر صرف اعلام آغاز مذکرات نمی تواند متغیر مهمی برای طرفین باشد بلکه نزدیک شدن دیدگاههای طرفین و حل مشکلات هدف نهایی است به همین جهت این موضوع مهم در کلاب هاوس امشب خبرانلاین مورد بحث و بررسی قرار گرفت و مهمانان مدعو درباره دلایل و زمینه های این موضوع یعنی" ادامه مذاکرات وین؛ وقت کشی می کنیم یا فرصت می خریم؟" به اظهار نظر پرداختند.

شاید ما با یک توافق موقت در دور بعدی مواجه شویم

حسن لاسجردی عضو شورای سردبیری خبرگزاری خبرآنلاین

به نظر می رسد دوطرف تمایل دارند به توافق دست کم موقت برسند چون شرایط می طلبد توافق صورت گیرد و در صورت عدم توافق، سناریوهای دیگری مطرح می شود که خیلی مفید و جذاب نیست. گرچه شاید برخی عناصر تلاش دارند این فضا را بسازند. 

اگر فضای جامعه جهانی از منظر اقتصاد پساکرونا، وضعیت سرانه درامد ملی، در مجموع به سمت ثبات می رود و وقتی اقتصاد جهانی به سمت ثبات می رود، گزینه گفتگو و مذاکره روند ثبات را تقویت می کند نه چالش و جنگ. بازگشت تیمها به پایتختها نشان می دهد آنها برای سوالات مهمتری بازگشته اند و افراد حاضر در مذاکرات قدرت یا توان تصمیمگیری درباره آن را ندارند وآمده اند تصمیم بزرگتر را بگیرند. شاید ما با یک توافق موقت در دور بعدی مواجه شویم که زمینه تفاهم را فراهم می کند و دوطرف گامهای اولیه برای توافق بزرگتر را برمیدارند.

آقای باقری مواردی را طرح کردند که عملا پلهای پشت سر را خراب می کرد

  دیاکو حسینی تحلیلگر روابط بین الملل

امیدواریم انتقادات ما به اصلاح در رویه مذاکرات منجر شود. به نظر می رسد تیم مذاکراتی امروز، به اندازه کافی حرفه ای نیست و شواهد قوی برای این استنباط هست. زمانی در کمپین های انتخاباتی می شود بدون محدودیت هر حرفی را زد، ولی وقتی لباس دیپلمات را می پوشید باید در ادبیات خود بسیار محتاط باشید. در زمانی که آقای باقری در مسئولیت بودند دیدیم مواردی را طرح کردند که عملا پلهای پشت سر را خراب می کرد. در حالی که دیپلمات نباید در مذاکره به نحوی قاطعانه صحبت کند که امکان مانور را از خود سلب کند. پیش نویس ارائه شده ایران چنان با قاطعیت از برخی موارد صحبت می کرد که هر نوع عقب روی از آنها نه تنها برای پرستیژ ایران بد است بلکه مذاکرات را سختتر می کند. شما در دور اول متنی را می دهید و در دور هفتم برداشت طرف غربی این است که 90 درصد با پیش نویس ژوئن تغییر کرده، وقتی در دور هشتم غرب می گوید با همان پیش نویس ژوئن کار می کنیم با تغییرات جزئی، آیا این نشان دهنده عقب نشینی طرف ایرانی است؟ بین تغییرات جزئی و 90 درصد تغییرات فرق بسیار است. 

موارد اصلی اختلاف هنوز بحث هم نشده و شما عقب نشینی کرده اید. برای طرف مقابل این تصور پیش می آید که با فشار به ایران می توان او را وادار به عقب نشینی کرد. دیپلمات حرفه ای اینطور با قاطعیت راه پشت سر خود را نمی بندد. 

نکته بعد درباره زمان است. اساسا زمان به نفع ایران نیست و زمان کلیدواژه طلایی است. توافقی که 6 ماه قبل می توانستیم بکنیم امروز نمی توانیم به دست بیاوریم و توافق امروز را 6 ماه بعد نمی توانیم داشته باشیم. اکثر کارشناسان اتفاق نظر دارند وضعیت ایران با گذر زمان تضعیف می شود و این اهرمهای چانه زنی ما را ضعیف می کند. برای همین باید تلاش کنیم هر چه زودتر به توافق دست پیدا کنیم. اگر برجام احیا شود، بدون تردید از 2015 به مراتب ضعیفتر خواهد شد و امتیازات کمتری برای ما دارد.

منظور ضعف تیم مذاکره نیست، شرایط اقتصادی و سیاسی ما و شرایط آمریکا این اقتضا را دارد برجام نمی تواند همانطور مانند قبل اجرا شود. انتخابات آینده 2024 آمریکا و انتخابات کنگره را داریم که احتمال می رود وضعیت مشابه دوره ترامپ به میان بیاید. احیای برجام فرصتی برای تنفس ما است. به تعویق انداختن این فرصت به زیان ایران است.

یکی از ضعفهای عمده ما دیپلماسی عمومی، است. این در دوره های قبل هم بود ولی در دوره کنونی به اوج رسیده است. در دوره آقای ظریف به خاطر ارتباط خوب او با مردم و آشنایی او با زبان انگلیسی و ادبیات غربی، می توانست با آنها رابطه بگیرد. این مهارتها امروز نیست. دیپلماسی عمومی ما به طور کامل در این دوره فشل است و این وضعیت باعث شده هر چه توسط دیگران بیان می شود، بیشتر پذیرایی شود. این مشکل را باید هر چه زودتر حل و فصل کنند.

قضاوت درباره وضعیت ما در مذاکرات زود است. ساختار موجود خوب نیست. سال 92 توافق ژنو صورت گرفت و در راستای تقویت بدنه اجتماعی طرفدار دولت است. در توافق آینده چون شعارهای انتخاباتی مانند خسارت، تضمین و رفع تحریمها محقق نمی شود، بدنه طرفدار دولت ریزش می کند. این برای دولت دردناک است ولی شجاعت نیاز دارد که ضمن این آسیبها، منافع ملی را تامین کند. روزهای سختی در پیش است و آرزوی موفقیت برای دولت داریم.

سابقه ندارد دنیا دیپلماتی را به مذاکره بفرستند که به زبان مسلط نیست

  فیاض زاهد تحلیلگر امور سیاسی

در راهبرد مذاکرات مهم است وقتی شما نشان می دهید با مطالبات گسترده وارد گفتگو می شوید و در اولین قدم مجبور به عدول از همه آنها می شوید، این پیام را به تیم مقابل می دهید که با کسانی گفتگو می کنند که درک درستی از سطح گفتگوها و ارزیابی دقیقی از موقعیت خود و حریف ندارند. این که اگر فشار را افزایش دهیم مجددا عقب نشینی می کنند. این نشان از کم تجربگی از فنون مذاکرات بین المللی است یا نشانه عدم تمرکز و نداشتن برنامه است.

در یکی از سفرها مشاوره می دادم و دیدم 20 درخواست می خواهد مطرح شود. خصوصی گفتم اینها برای روزنامه خوب است ولی اعتبار شما را مخدوش می کند. شما روی 2 موضوع تمرکز کنید و اگراینها را حل کنید موفق خواهید بود. پیام بدی به تیم مقابل که متخصص در مذاکرات هستند دادیم. در خاطرات سفیر انگلیس در دوره سلطنت ناصرالدین شاه این است که هنگام شطرنج با وزیر ایرانی، اول مهره وزیرم را به قتلگاه می فرستم و وزیر ایرانی آنقدر سرمست پیروزی در شطرنج می شود که همه مسایل دربار را به من می گوید.

 کدام کشوری می آید حساسترین مذاکرات خود را به کسانی واگذار می کند که حتی در انجمنهای تربیتی خانه و مدرسه هم سابقه گفتگو ندارند. سطح مساله را همه حوزه ها از جمله حوزه بین المللی فروکاستیم. سابقه ندارد دنیا دیپلماتی را به مذاکره بفرستند که به زبان مسلط نیست. ما سطحی از زبان را بلدیم ولی فاقد اثرگذاری در مذاکرات هستیم.

آنها از زمان قاجار درباره ایران و شرق میانه مطالعه می کنند. دیپلماتهای انگلیسی فارغ التحصیل مدارسی هستند که از زمان قاجار روی ایران کار کرده اند. همه سفرای قدرتمند انگلیسی تحصیل کرده نخبه و عموما آشنا به زبان کشور هدف هستند. این تجربه بشری است. به هیات دولت عربستان نگاه کنید. هیچکدام زیر هاروارد و آکسفورد تحصیل نکرده اند. در موضوعی به این اهمیت که سرنوشت کشور به آن بستگی دارد، بهترین فرزندانتان را اینطرف و آنطرف بفرستید و برایشان پرونده درست کنید.

وسط مذاکره که نمی توانیم روحیه مردم را خراب کنیم. حرفمان را با صراحت و صداقت می زنیم ولی نمی توانیم تیم خودمان را تضعیف کنیم. امیدوارم دفع الوقت به این معنی باشد که بگویید حسن روحانی نتوانست و ما توانستیم. این خیلی خوب است. هر توافقی از وضعیت موجود بهتر است.

امیدوارم دور هشتم باعث امید در رسیدن به توافق شود

هادی اعلمی کارشناس روابط بین الملل 

استادان علوم سیاسی و روابط بین الملل از باب نصیحت الملوک نکات مختلفی از جمله سازش و منافع ملی را برای سیاستمداران توضیح می دهند. تفاوت ساختار ایالات متحده را سالهاست می گویند ولی گوش شنوایی نیست. دور هشتم مذاکرات بسیار مهم است. ارزیابی های ما شفافتر خواهد شد. اگر در دور هشتم مذاکرات جمهوری اسلامی به نحوی به انجام امور تاکتیکی متوسل شود، فضا به سرعت حالت تنش تصاعدی می یابد. احتمالا طرفهای غربی اگر تصور کند جمهوری اسلامی وقت کشی می کند از مذاکرات خارج می شود. لایحه اختیارات دفاع ملی را دیدم که از تصمیم ایران برای غنی سازی 60 درصدی حرف زدند. جمهوری خواهان دنبال اجماع سازی علیه جمهوری اسلامی هستند. تصمیم 60 درصدی را در لایحه اختیارات ملی درج کردند. 

هر نوع توسعه اقتصادی و تمدن سازی به زعم آقایان، ارتباط مستقیم با انسجام داخلی و حل تنش در سطوح جهانی دارد. مردم سالها در سیاست خنثی با هزینه های دوران جنگ زندگی می کنند و این شایسته کشور نیست و به همه ساختارها آسیب زده. ما دوست داریم مذاکرات به نتیجه برسد و امیدوارم دور هشتم باعث امید در رسیدن به توافق شود.

لازم است آمریکا را باعث و بانی وضعیت فعلی بدانیم

حسن بهشتی پور تحلیلگر روابط بین الملل

معتقدم به خوبی انتقادهایی را از هیات مذاکره کننده مطرح کردیم. جا دارد به طرف مقابل هم نگاه کنیم. طرف مقابل به ویژه آمریکا بود که از برجام خارج شد و باعث و بانی مشکلات شد. در خود آمریکا هم انتقادهای شدیدی از بازی ای که ترامپ از صهیونیستها خورد می شود. خوب است برای افکار عمومی داخل سیاستهای آمریکا و تصمیمات اشتباهش و انتظاراتی که الان وجود دارد که آنها انعطاف نشان دهند-ولو بگویند انعطاف نداریم- لازم است آمریکا را باعث و بانی وضعیت فعلی بدانیم.

در مرحله بعد هم اروپا کاری نکرد. در این مرحله کوتاه آمدن آمریکا در برخی موارد، باعث می شود فضای مثبتی ایجاد شود تا به توافق رسید. آزاد کردن برخی دارایی های ایران به گونه ای مطرح می شود انگار امتیاز بزرگی است که آمریکا اجازه بدهد پول ما آزاد شود. شرمنده ام به روزی افتادیم که برای گرفتن پول خودمان اینقدر مشکل داریم. درباره کارهایی که آمریکا باید انجام بدهد هم باید صحبت کنیم.

همه حرفها درست، این تیم از طرف ما آنجارفته. مانند تیم ملی فوتبال است که رفته مسابقه بدهد.حتما باید ضعفها را بگوییم ولی لازم است برای تقویت این تیم، پیشنهاد بدهیم.خوب است درباره راهکار در این شرایط نظر بدهیم. جا دارد راهکاری اگر داریم بگوییم. درباره رسانه آقای مهاجری توضیح داد. آقای دیاکو حسینی هم روی این موضوع تاکید کردند. تقویت تیم رسانه ای به ویژه با زبانهای خارجی پیشنهاد اساسی است.

از نظر اجرایی، بحث توافق موقت باید باز شود که آیا شدنی است؟ آیا منظور همان توافق ژنو است که سرانجام به برجام رسید؟ پیشنهاد می کنم سیاست اقدام در برابر اقدام هم بازنگری شود. دوطرف به شدت به هم بی اعتمادند. دوطرف به صورت همزمان انجام دهند. اگر درست پیش رفت اقدام بعدی، این کمک به فضای مثبت می کند. طرف آمریکایی دارایی ایران را آزاد کند طرف ایرانی هم غنی سازی 60 درصدی را متوقف کند. بعد به مراحل بعدی برویم. 

این یک راهکاری است که حداقل به صورت موقت می توان در درون توافق موقت به آن رسید. درباره راهکارهای شدنی برای هیات مذاکره، ارائه طریق فرمایید شاید گوش شنوایی باشد.

توافق موقت برای برون رفت از بن بست و آخرین راه حیات دیپلماتیک است

امیر پسنده پور کارشناس روابط بین الملل

هیچ تیمی برای شکست برنامه ریزی نمی کند. تیمها در تحلیلها شکست می خورند. از جمله تحلیلی که تیم ما دارد و می گوید آمریکا نیاز به توافق دارد و توافق  را کلید پیروزی دموکراتها در انتخابات آینده می دانند. این تحلیل بسیار اشتباه و قیاس مع الفارغ است. یک آدرس غلط را گروگانگیری دانشجویان و سقوط دولت کارتر مثال می زنند. این تحلیلهای غلط به صورت مکتوب در اختیار مذاکره کنندگان قرار می گیرد و مبتنی بر تخیل است.

اشتیاق تیم مذاکره کننده هیچ تناسبی با استعداد آنها ندارد. نیاز به ترمیم تیم در سطح مذاکره کنندگان، کارشناسان و تصمیم گیرندگان دارند. اگر این کار را نکنند بعید است در فرصت کوتاه به نتیجه برسند.

نباید به قدرت آمریکا نگاه کنیم و هدف ها را بالاتر قرار دهیم. هدفگذاری باید با شرایط اقتصادی و اجتماعی ما متناسب باشد. اگر وضعیت ناامیدی را درست کند، جریان سیاسی را پویاتر کند، این یک توافق خوب است و باید واقعگرایانه به سمت امتیازگرفتن برویم.

تصور می کنم توافق موقت در صورت عدم دسترسی به توافق جامع، می تواند برای برون رفت از بن بست و آخرین راه حیات دیپلماتیک است. نباید این را از روی میز حذف کرد. درباره تیم رسانه ای، تنها نقصان دیپلماسی ما نیست. این آسیب جریان حاکمیتی است و حاکمان خلق الله را رعیت می دانند و لزومی برای توجیه آنها نمی بینند. اگر این مشکل حل نشود ممکن است به فاجعه اجتماعی ختم شود.