توضیحات امیرعبداللهیان درباره پیام های مکتوب بین ایران و آمریکا

متن کامل مصاحبه حسین امیرعبداللهیان با  شبکه تلویزیونی الجزیره بدین شرح است:

مجری: مستقیما از مذاکرات وین آغاز می کنم. از زمان آغاز دور هشتم مذاکرات وقتی که مواضع ایران را می شنویم، این طور به نظر می رسد که منطق و لحن مثبت و خوش بینانه ای را در پیش گرفته است. چه شاخص ها یا عوامل تعیین کننده ای سبب شده تا شما در ایران به این باور برسید که مذاکراتی که در وین در جریان است، مثبت می باشد؟ چه اتفاقی رخ داده که موجب شده موضع ایران این بار متفاوت باشد و خوش بینانه به نظر برسد؟

امیرعبداللهیان: در دور جدید مذاکرات دولت جمهوری اسلامی ایران در وین، در دو مرحله اول نیازمند زمان بودیم برای اینکه هیئت های مختلف به یک ادبیات مشترک دست پیدا کنند. می توانم بگویم که دور هفتم مذاکرات وین نسبتاً پرچالش بود. دوره هشتم مذاکرات ما در مسیر بهتری قرار گرفت و اکنون که جناب آقای دکتر باقری و تیم کارشناسان ارشد ایرانی در وین در حال مذاکره هستند، به دلایلی که بیان خواهم کرد، برداشتمان این است که مذاکرات در مسیر درست خودش قرار دارد. این که در مسیر درست خودش قرار دارد، سهم اصلی آن به ابتکاراتی برمی گردد که جمهوری اسلامی ایران در میز مذاکره ارائه داده است. این امر به طرف‌های مقابل کمک می کند که اگر به معنای واقعی دارای نیت و اراده جدی باشند، بتوانیم به یک توافق خوب دست پیدا کنیم. ما وقتی از توافق خوب صحبت می‌کنیم یعنی توافقی که همه طرف ها نسبت به آن احساس رضایت کنند. ویژگی آن هم این است که همه طرف‌ها باید به تعهدات خودشان ذیل سند برجام برگردند. در آن صورت ما از این توافق به عنوان یک توافق خوب یاد می‌کنیم. آیا این توافق در کوتاه مدت دست یافتنی است؟ ما معتقد هستیم اگر نیت خوب و اراده جدی در طرف غربی وجود داشته باشد و پیام‌هایی که آمریکایی ها به ایران می‌دهند و مدعی هستند به دنبال بازگشت به برجام و اجرای تعهدات خود هستند، شاهد روی دادن آن در میز مذاکره همراه با سه کشور اروپایی، روسیه و چین هم باشیم، می‌توانیم از رسیدن به یک توافق خوب صحبت کنیم.

مجری: در مورد تحریم ها چه نظری دارید؟ ما موضع گیری سیاسی روشنی را از سوی ایران می شنویم مبنی بر این که بدون رفع تحریم ها، دستیابی به توافق ممکن نیست. آیا صحبت از همه اشکال تحریم هاست یا فقط تحریم هایی که توافق هسته ای آن را شامل می شود؟ در مورد تحریم هایی که ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا بعد از خروج از توافق هسته ای آن ها را بازگردانده است چه طور؟ آیا ممکن است برای ما توضیح دهید که وقتی ایران از رفع تحریم ها صحبت می کند، در وهله اول مقصودش کدام تحریم هاست؟

امیرعبداللهیان: ما وقتی از لغو تحریم ها یا برطرف شدن تحریم ها صحبت می کنیم، منظورمان بازگشت کامل به سند برجام است. هر آنچه که در متن برجام پیش‌بینی شده و مورد تایید قرار گرفته و آن توافق تبدیل به قطعنامه شده است؛ همه آن موضوعات از نظر جمهوری اسلامی ایران باید مورد توجه طرف‌های مختلف قرار گیرد. پس در این مرحله سقفی که ما در مذاکرات فعلی وین دنبال می‌کنیم، لغو تحریم‌های برجامی است اما حتما در ادامه، لغو کامل تحریم ها مورد توجه ما خواهد بود.

مجری: در مورد تحریم هایی که ترامپ آن ها را بازگردانده و بار دیگر از طرق غیرهسته ای، از قبیل برنامه موشکی، نفوذ منطقه ای، حقوق بشر و مواردی از این دست، آن ها را بر ایران تحمیل کرده است، چطور؟

امیرعبداللهیان: این یکی از بخش‌هایی است که در میز مذاکره در مورد آن اختلاف نظر و تفاوت دیدگاه وجود دارد. طرف آمریکایی و غربی‌ها بر این باورند که در بهترین حالت آن بخش از تحریم های اعمال شده توسط ترامپ باید برداشته شود که ما را از منافع اقتصادی برجام محروم می‌کند. ما معتقد هستیم هر تحریمی که پس از خروج آمریکا از برجام وضع شده، می بایست برداشته شود. این بستگی به روند مذاکرات ما دارد ولی فکر می‌کنیم هدف همان بازگشت کامل به برجام و عبور از تحریم های ترامپ است که بارها مقامات آمریکایی حتی جو بایدن در مواردی اعلام کرده که رفتار ترامپ را در موضوع برجام مورد تایید قرار نداده و نمی دهد. لذا ما در عمل باید ببینیم که آیا این اتفاق خواهد افتاد. البته اکنون در میز مذاکره پیشنهاد طرف‌های مقابل ما این نیست که شما رفع همه تحریم‌های وضع شده در دوره ترامپ و توسط ترامپ را از ما بخواهید بلکه آن تحریم‌هایی را بخواهید که می تواند به برجام لطمه وارد کند. این نیز از پیچیدگی‌های مذاکرات ما است. ما این را به حساب عدم نیت جدی آمریکایی‌ها در رسیدن به یک توافق خوب می گذاریم.

مجری: ایران در مذاکرات وین خواستار تضمین هایی شده است. جناب وزیر، آیا در وهله اول صحبت از تضمین های سیاسی است یا اقتصادی یا تضمین های حقوقی و قانونی و یا تمامی این اشکال؟ این تضمین هایی که ایران از آن سخن می گوید در وهله اول چه تضمین هایی است و آن ها را از چه کسی می خواهد؟

امیرعبداللهیان: ما وقتی از تضمین صحبت می کنیم، مصادیقی را داریم. عمده مصادیق به اقداماتی برمی گردد که ایران در حوزه اقتصادی و تجارت خارجی خود باید انجام دهد. در رأس آنها فروش راحت و روان نفت و دریافت ارزی حاصل از محل فروش نفت در سیستم بانک های جمهوری اسلامی ایران است و در کنار آن همه تحریم‌هایی که در برجام، ایران از آن معاف شد و عبور کرد؛ از جمله در حوزه کشتی‌رانی، بنادر، پتروشیمی، بیمه و بسیاری از موضوعات دیگر.

ما وقتی از تضمین صحبت می کنیم یعنی این که اولا تحریم جدیدی علیه ایران اعمال نشود؛ ثانیا تحریم هایی که برداشته می‌شود و لغو می گردد، مجددا به بهانه دیگری از جمله بهانه قانونی که در کنگره تصویب شده یا قانونی که توسط رئیس جمهور امضا می شود، بازگردانده نشوند. ضمن این که اسنپ بک هم یکی از موضوعاتی است که در درون برجام ایجاد تعارض کرده است. اسنپ بک فرصتی را برای طرف‌های مقابل فراهم کرده که هر وقت مایل باشند، با یک تصمیم سیاسی از تعهدات خود خارج شوند. لذا صحبت از تضمین و تعهدات، ابعاد مختلفی دارد اما حداقل آن این است که فروش نفت ایران و واردات ارز در سیستم بانکی کشور ما بدون هیچ مشکلی انجام شود. این یک نمونه از تضمینی است که طرف‌های مقابل در عمل باید نشان دهند و این موضوعی است که در بحث راستی‌آزمایی هم مورد توجه جدی است.

مجری: در بحث راستی آزمایی رفع تحریم ها، چنانچه این موضوع انجام شود و ایران بتواند اقدام به صدور نفت و دریافت درآمدهای آن از طریق نظام بانکی بین المللی مشخصی نماید، آیا می توان گفت که ایران عملا و در واقعیت از مسأله رفع تحریم ها اطمینان یافته است؟ آیا این، مثال مناسبی برای فهم سازوکار راستی آزمایی است؟

امیرعبداللهیان: یکی از شاخص ها برای ما فروش نفت و دریافت مبلغ ارزی آن در سیستم بانکی کشور است. وقتی از راستی‌آزمایی صحبت می‌کنیم یعنی در یک بازه زمانی قابل قبول باید مطمئن شویم که این اتفاق رخ خواهد داد. ما در پایان دور ششم مذاکرات وین در این موضوع با یک بن بست مواجه شدیم. از نظر متخصصین نفتی ما پهلوگیری کشتی، بارگیری و انتقال و صادرات نفت پروسه‌ای دارد که یک بازه زمانی برای آن باید تعریف کرد؛ حداقل چند هفته. طرف غربی و آمریکایی مدعی هستند که بیش از ۲۴ ساعت برای راستی‌آزمایی در فروش نفت و انجام یک تراکنش بانکی نیاز نیست و وقتی متوجه شدند به لحاظ فنی در بخش بارگیری و صادرات نفت چنین چیزی وجود ندارد، طرف غربی پیشنهادی تحت عنوان long day را در آن مقطع ارائه داد. آن ها معتقدند به دلیل اختلاف زمان بین ایران و آمریکا، ما می توانیم دو روز یا ۴۸ ساعت را به عنوان یک روز طولانی (یا همان long day) در نظر بگیریم و یک کشتی، بارگیری نفت را انجام دهد و یک تراکنش مالی و بانکی انجام شود تا بگوییم راستی‌آزمایی انجام شد. این هم از جمله موضوعاتی است که در میز مذاکره، کارشناسان فنی ما در حال بحث بر روی آن هستند اما حتماً برای ما مهم است که به معنای حقیقی، راستی‌آزمایی درست و اطمینان بخش انجام شود. این که بازه زمانی آن چه مدت باشد، در میز مذاکرات تعیین خواهد شد.

مجری: بین ایران و آمریکا پیام هایی به طور غیررسمی و غیرمستقیم از طریق اتحادیه اروپا یا به اصطلاح هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبادله می شود. آیا در این تبادل پیام ها بین طرفین، تغییری در موضع آمریکا نسبت به توافق هسته ای احساس کرده اید؟

امیرعبداللهیان: در ارتباط با رفتار آمریکایی ها در وین، ما در سطح کمیته ها و مذاکرات فنی از جمله در موضوع رفع تحریم‌ها، از آمریکایی‌ها به واسطه هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا مطالبی را به صورت non-paper دریافت می‌کنیم و پاسخ ها را هم از همان طریق می‌دهیم. هم زمان با سه کشور اروپایی به اضافه چین و روسیه هم در میز مذاکرات در خصوص چگونگی رفع تحریم ها گفت و گو داریم. این در واقع  یک سطح از مناسباتی است که وجود دارد و نسبتی است که آقای رابرت مالی با مذاکره فعلی در وین دارد. پس مذاکره مستقیم نیست و اساسا مذاکره ای حتی بطور غیرمستقیم وجود ندارد اما این " non-paper"ها بنا به ضرورت تبادل می شود. بخش دوم اقدام این است که آمریکایی ها حرف های خوبی می زنند اما در عمل باید ببینیم که تا چه میزان برای انجام این حرف ها جدی هستند. زمانی که در ماه سپتامبر در نیویورک بودم، از من خواستند که با افرادی در پیرامون تیم آقای جو بایدن ملاقات داشته باشم. من چنین دستورالعملی نداشتم اما در نهایت آن ها وعده هایی را دادند و گفتند که اگر به میز مذاکره برگردید در وین ما چنین اقدامات مثبت و سازنده ای را خواهیم داشت. در آن زمان من اعلام کردم که شما ۱۰ میلیارد دلار از پول های متعلق به ایران را که بلوکه شده است، آزاد کنید تا این پیام شما یک معنای عملی هم داشته باشد. لیکن تا این لحظه که ما با هم صحبت می کنیم، حرف های مثبت زیادی از آمریکایی‌ها شنیده ایم و در سطح فنی "non-paper"های متعددی تبادل شده است، اما در عمل، هنوز رفتاری را از آمریکایی‌ها ندیده ایم که بخواهیم بی اعتمادی موجود را تقلیل و کاهش دهیم.

مجری: تروئیکای اروپایی از سقف زمانی سخن می گوید که حداکثر تا پایان ماه فوریه سال جاری است. در حالی که ایران می گوید برای مذاکرات سقف زمانی قائل نیست. آیا نگران نیستید که مذاکرات وین به مرحله ای برسد که تروئیکای اروپایی احساس کند که مذاکره بی فایده است و اقدام به فعال سازی مکانیسم اسنپ بک یا چیزی از این دست نماید که موجب شود پرونده هسته ای به طور کامل از آژانس بین المللی انرژی هسته ای به شورای امنیت ارجاع شود و به این ترتیب پرونده از حیطه فنی وارد حیطه امنیتی شود؟ آیا نسبت به وجود سقف زمانی برای مذاکرات وین نگرانی وجود ندارد؟

امیرعبداللهیان: از نظر ما هر زمانی که طرف های مقابل به تعهدات کامل خود در برجام برگردند، آن زمانی است که می توانیم اعلام کنیم به یک توافق رسیده ایم. این به طرف‌های مقابل به ویژه غربی‌ها بر می گردد که آیا می‌خواهند در چند روز آینده، مذاکرات به توافق خوب منتهی شود یا در چند هفته آینده یا در چند ماه آینده. جمهوری اسلامی ایران، ابتکارات عملی، روشن و قابل دستیابی به نتیجه را روی میز قرار داده است اما هنوز ما نیت و اراده جدی طرف غربی را در مذاکرات به خوبی لمس نمی کنیم. لذا فکر می‌کنم اگر طرف مقابل نسبت به سقف زمانی نگرانی دارد، می تواند خیلی راحت در چارچوب بازگشت به برجام و اجرای کامل تعهداتش به توافق برسد بویژه آنکه همه چیز در سند برجام روشن است و حتی نیاز به مذاکرات طولانی هم وجود ندارد. فکر می کنم طرف‌های غربی می خواهند از ابزار جنگ روانی هم استفاده کنند و افکار عمومی را به نفع خودشان نگه دارند در حالی که واقعا تا این لحظه که حتی روند مذاکرات، روند خوبی است، ما هنوز شاهد ابتکارات جدید از طرف های غربی نیستیم به نحوی که به نظر نمی رسد آماده بازگشت سریع به تعهدات خود باشند لذا در این موضوع هم احساس می‌کنیم هنوز غربی‌ها تعلل می‌کنند.

مجری: امروز نشستی در وین بین مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران و معاون وزیر امور خارجه کره جنوبی برگزار خواهد شد. روز گذشته یک مقام مسئول کره جنوبی با هیئت آمریکایی در وین دیدار کرد. آیا این نشست هایی که با کره جنوبی انجام می شود، در ارتباط با دارایی های بلوکه شده ایران در کره جنوبی است؟ ما می دانیم که تقریبا بیش از هفت میلیارد دلار از اموال ایران در اثر تحریم های آمریکا بلوکه شده است. آیا امکان دارد که شاهد پیشرفتی در آزادسازی این اموال باشیم یا آن که این دیدارها ارتباطی با این موضوع ندارد؟

امیرعبداللهیان: طبعا آمریکایی ها تا این لحظه مانع این شدند که مبالغی که ما نزد بانک های کره جنوبی داریم به ایران برگردد. وزیر امور خارجه کره جنوبی در آخرین تماسی که با من داشت هم اعلام کرد که ما به دنبال این هستیم تا راه‌کاری را پیدا کنیم و بتوانیم اموال جمهوری اسلامی ایران و مطالباتی که نزد بانک‌های کره‌جنوبی دارند را به ایران برگردانیم. طرف آمریکایی به صورت یکجانبه و بر خلاف تعهدات موجود، اعمال فشار کرده و اجازه این کار را نمی دهد. طبعا آمریکایی ها این را به عنوان یک ابزار در اختیار خودشان قرار داده اند و می خواهند در ارتباط با بده بستان‌های مذاکراتی از این ظرفیت هم استفاده کنند. لذا این که من بخواهم به شما بگویم هیچ ارتباطی بین گفتگوهای وین و دارایی‌های ما در بانک های خارج از کشور وجود ندارد، حتما حرف درستی نیست. ارتباط وجود دارد و این ارتباط به خاطر سیاست های یکجانبه آمریکایی ها ایجاد شده است.

مجری: اسرائیل تهدید می کند که ممکن است به اقدام نظامی علیه ایران روی بیاورد و قلب تأسیسات هسته ای ایران را هدف قرار دهد. اگر اسرائیل این تهدید را در واقعیت عملی کند پاسخ شما چیست؟

امیرعبداللهیان: رژیم صهیونیستی تلاش می کند که هرگونه توافق خوب بین ایران و پنج کشور را تحت تاثیر قرار دهد. آن ها به صراحت می دانند نگاه ما به رژیم صهیونیستی چگونه است. ما از رژیم صهیونیستی به عنوان یک رژیم جعلی یاد می‌کنیم که جز جنایت، در منطقه ما خاطره دیگری نزد افکار عمومی و مردم منطقه به جا نگذاشته است. حرف ها و ادعاهایی که صهیونیست‌ها مطرح می‌کنند، خارج از قد و قواره کوتاه این رژیم جعلی است. ما اصلا صهیونیست ها را در محاسباتمان در مذاکرات وین هیچ جا نمی‌بینیم. به دلیل اینکه آنها همواره می خواهند نقش تخریبی داشته باشند. به طرف‌های مذاکره کننده هم به صراحت این را گفتیم که اگر نیت جدی دارید باید تکلیف و نسبت خودتان را با صهیونیست‌ها در این موضوع روشن کنید.

مجری: به موضوعی دیگر می پردازم. الآن در حال تدارک و آمادگی برای دور پنجم گفتگوهای ایران و عربستان سعودی در بغداد هستید. آیا در مورد پیشنهادهایی که ایران در خلال ادوار گذشته ارائه کرده است، پاسخی از سوی عربستان سعودی دریافت کرده اید؟

 امیرعبداللهیان: ما چهار دور مذاکره مثبت و سازنده با مقامات ذی ربط عربستان سعودی در کشور عراق داشتیم. به دلیل برگزاری انتخابات پارلمانی در کشور عراق و اینکه هیئت حاکمه عراق و رؤسای سه قوه همه درگیر آن هستند که در آینده بتوانند دولت جدید را شکل دهند، طبعاً نقشی که عراقی ها ایفا می‌کردند تحت تاثیر فضای انتخاباتی قرار گرفت. آن چه را که ما به عنوان موضع رسمی خودمان اعلام کردیم این است که هر زمان که طرف سعودی مایل باشد روابط دو کشور به حالت طبیعی بازگردد، ما آمادگی داریم و از بازگشایی سفارتخانه‌ها و سرکنسولگری هایمان استقبال می‌کنیم. به زودی هم دیپلمات‌های ما در نمایندگی جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان همکاری اسلامی در جده مستقر می‌شوند. فکر می‌کنم هفته آینده دیپلمات های ما مستقر خواهند شد که این یک نشانه مثبت و خوب است. ما در موضوع اعزام زائران خود برای حج تمتع نیز چنانچه شرایط کرونایی اجازه بدهد، در حال برنامه‌ریزی هستیم و باز در صورتی که شرایط اجازه بدهد حتی برای حج عمره. سازمان حج و زیارت جمهوری اسلامی ایران هم دستورالعمل‌های لازم خود را برای این موضوع دارد. من شخصا فکر می‌کنم که طرف سعودی هنوز نیاز به زمان بیشتری دارد برای اینکه بتواند به یک جمع‌بندی و تصمیم برسد. ما آمادگی خودمان را برای دور جدید گفت و گوها در بغداد اعلام کرده ایم.

مجری: آیا مسائل منطقه ای و بعضی از موضوعات داغ منطقه مانند یمن، عراق، سوریه، فلسطین و... در گفتگوهای ایران و عربستان مطرح هستند یا آن که گفت و گوها در این مرحله صرفا بر روابط دوجانبه متمرکز است؟

امیرعبداللهیان: با توجه به سابقه ای که از دو دور اول مذاکرات داریم، گمان می کنم طرف سعودی علاقمندی‌هایی دارد که در خصوص بعضی از موضوعات منطقه‌ای هم گفتگو کند ولی فعلا مذاکرات ما متمرکز بر موضوعات دوجانبه است و این که در چه زمانی می توان روابط را به حالت طبیعی خود برگرداند.  اما واقعا من معتقدم این بسیار مهم است که دو کشور عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران در کمک به حل مشکلات منطقه‌ای وارد یک گفت و گوی نزدیک شوند. این بسیار مهم است که در راستای تأمین امنیت و رشد و توسعه منطقه مهم غرب آسیا، کشورهای بزرگ منطقه از جمله عربستان سعودی، جمهوری اسلامی ایران، جمهوری عربی مصر و ترکیه بتوانند در سازوکارهایی مورد توافق، کمک کنند که مشکلات منطقه از مسیر گفتگو به دور از مداخلات خارجی حل و فصل شود.

مجری: یعنی شما در مسأله یمن آماده انجام اقدامی جدید و متفاوت در قبال عربستان سعودی هستید؟ چرا [مشخصا] یمن؟ چون یمن از لحاظ سیاسی و امنیتی و نظامی و از همه لحاظ یک پرونده بسیار مهم برای عربستان سعودی به شمار می رود. آیا ایران نیت و آمادگی ارائه نگاه جدید و متفاوتی را در این پرونده دارد؟ اخیرا شنیدیم که ایران آماده است تا نقش مثبتی را بین طرف های یمنی - مشخصا انصار الله و حوثی ها - و عربستان سعودی ایفا کند. آیا شما عملا و در واقعیت آماده این کار هستید؟

امیرعبداللهیان: وضعیت یمن یک موضوع کاملا نگران کننده است. تقریبا شش سال از شروع جنگ و تجاوز به یمن می گذرد. این موضوعی است که به نظر ما هم ظلمی را علیه مردم یمن رقم می زند و هم عربستان سعودی به عنوان یک کشور مسلمان در منطقه به جای این که سرمایه هایش صرف رشد و توسعه منطقه و کشورهای اسلامی شود، صرف یک جنگ می شود. در این میان تنها طرف هایی که به عربستان سعودی سلاح می فروشند و به دنبال جنگ‌افروزی در منطقه ما هستند، سود می‌برند. این جنگ برنده نظامی نخواهد داشت. ما از ابتدا معتقد بودیم که می بایست در قبال یمن، راه‌حل سیاسی مورد توجه جدی قرار گیرد. من مایلم همین جا تکرار کنم، زمانی که در ابتدای تجاوز به یمن من در وزارت امور خارجه معاون بودم، در ملاقاتی که با آقای عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان سعودی داشتم، به ایشان به صراحت گفتم که یمن صرفا راه حل سیاسی دارد. در اثنای بحران یمن مواردی پیش آمد که ما به سعودی‌ها این موضوع را در پی درخواست آنها گفتیم که ما می‌توانیم از ارتباطات معنوی خود با یمن و از ظرفیت همسایگی خود با آن کشور استفاده کنیم و هر کمکی بتوانیم برای تحقق راه حل سیاسی حتماً دنبال خواهیم کرد. فکر می‌کنم اگر عربستان سعودی به دنبال رفع محاصره انسانی، تحقق آتش بس و گفتگوهای یمنی- یمنی باشد و این که این جنگ خانمانسوز در یمن خاتمه پیدا کند، حتماً ما به عنوان یک کشور مهم در منطقه در این مسیر از همه ظرفیت ها و مساعی جمیله خود استفاده خواهیم کرد.

مجری: جناب وزیر، یک سؤال مهم مطرح است: ایران از سوی بعضی از کشورهای عربی و برخی طرف های منطقه ای متهم به اتخاذ نوعی سیاست منطقه ای تند و سخت و منفی در بعضی کشورها است. این اتهام در عراق و سوریه و حتی یمن و لبنان و در زمینه حمایت ایران از برخی طرف ها در مسأله فلسطین، به ایران وارد می شود. برخی معتقدند که این نفوذ ایران به عنوان مثال در سوریه یک نفوذ منفی است. آیا فکر نمی کنید بعد از روی کار آمدن رئیس جمهور و دولت و وزارت خارجه جدید در ایران، این کشور منطق گفتگو با کشورهای همسایه را در پیش گیرد؟ بعضی می گویند ایران باید به نوعی یک سیاست جدید را در قبال کشورهای همسایه و در قبال منطقه اتخاذ کند. آیا شما در این چارچوب قصد و طرحی را دارید تا آن را با بعضی از کشورهای عربی یا طرف هایی که از وسعت نفوذ منطقه ای ایران انتقاد می کنند، مطرح نمایید؟

 امیرعبداللهیان: ما در حوزه سیاست خارجی در دولت جدید جمهوری اسلامی ایران، ایجاد اولویت همسایگی را به عنوان اولین برنامه سیاست خارجی خود مطرح کردیم. به همین دلیل در مراسم تحلیف جناب آقای دکتر رئیسی رئیس جمهور اسلامی ایران، همسایگان با علاقه‌مندی در مراسم تحلیف حضور پیدا کردند. آقای دکتر رئیسی برنامه سفرهای خارجی خود را با اولویت همسایگان تنظیم کردند و معتقد هستیم که ما در توسعه همکاری‌ها با همسایگان در منطقه از همه ظرفیت‌های موجود باید استفاده کنیم و این رویکرد اصلی و قطعی و استراتژی دولت جدید است. توسعه مناسبات با همسایگان یک تاکتیک نیست بلکه یک استراتژی است که نسبت به آن باور داریم.

مجری: اما ایران مایل نیست در مورد نفوذ منطقه ای یا مسائل دیگری نظیر برنامه موشکی مذاکره کند؟

امیرعبداللهیان: چه چیزی باعث شده که ایران در منطقه نفوذ پیدا کند؟ ما در این ایام که دومین سالگرد ترور سردار شهید سلیمانی عزیز از سوی آمریکایی ها است؛ با افتخار اعلام می کنیم که جمهوری اسلامی ایران همواره در طرف مثبت و سازنده تحولات در منطقه بوده است. اگر نقش سردار سلیمانی و جمهوری اسلامی ایران در کمک به ملت‌های منطقه به ویژه عراق و سوریه برای مبارزه با داعش و تروریسم نبود، شاید امروز منطقه ما شکل دیگری داشت. شاید امروز مکه مکرمه زیر پوتین افراط گرایان اسلامی داعشی قرار داشت. ما در این سال‌ها برای دفاع از امنیت منطقه شهدای بسیار زیادی دادیم. این اقدام جمهوری اسلامی ایران برای کشور ما نفوذ ایجاد کرده است. گفتمان منطقی جمهوری اسلامی ایران، نفوذ ایجاد کرده است. نوع ارتباط ما این نفوذ را ایجاد کرده است. اما برخی این نفوذ را مداخله ترجمه می‌کنند. برخی نمی‌توانند این نفوذ را خوب درک کنند. ما هر آنچه که در منطقه داریم از جمله موشک‌های جمهوری اسلامی ایران که برای دفاع از منطقه و کشور خود می باشد، همه این پیشرفت ها را در راستای تضمین امنیت منطقه می دانیم. موشک‌های دفاعی جمهوری اسلامی ایران برای دشمنان منطقه، دشمنان جهان اسلام و دشمنان همسایگان ما و برای دشمنان مردم ایران آماده است و همسایگان، دوستان و اهل منطقه و جهان اسلام باید افتخار کنند به این که جمهوری اسلامی ایران از این ظرفیت برای رشد و توسعه و تضمین امنیت منطقه استفاده خواهد کرد.

مجری: برایم جای سؤال است که اگرچه بعضی از همسایگان ایران نظیر امارات اقدام به عادی سازی روابط با اسرائیل کرده اند اما از ایران می شنویم که روابط با امارات به نوعی خوب است. در حالی که امارات اقدام به عادی سازی روابط با اسرائیل کرده است، رژیمی که ایران آن را دشمن اول خود در منطقه توصیف می کند. این مسأله که به عنوان یک "تناقض" توصیف می شود، چگونه قابل فهم است؟ یعنی چطور با کشوری مانند امارات که اقدام به عادی سازی روابط با کشور دیگری مثل اسرائیل کرده است، ارتباط برقرار می کنید؟

 امیرعبداللهیان: اتفاقی که در تعداد اندکی از کشورهای عربی رخ داد و به سمت عادی سازی روابطشان با رژیم جعلی اسرائیل قدم برداشتند، اتفاق تلخ و نادرستی است. رویکرد غلطی است که در درجه اول به ضرر این کشورها خواهد بود و در درجه بعد به ضرر صلح و ثبات و امنیت در منطقه می باشد. صهیونیست ها سودای توسعه ارضی از نیل تا فرات را در سر داشتند. مقاومت فلسطین و مقاومت لبنان این فرصت را از صهیونیست ها گرفت. ما هم با افتخار اعلام می‌کنیم که جمهوری اسلامی ایران در کنار مقاومت ایستاد و کمک کرد و اجازه نداد که سرزمین‌های اسلامی یکی پس از دیگری توسط صهیونیست‌ها سقوط کند و یا تحت تصرف آنها قرار بگیرد. صهیونیست ها وقتی از این مسیر ناامید شدند، اکنون از طریق عادی سازی روابط به دنبال تحقق همان هدف خود هستند. ما به دوستانمان که به سمت عادی سازی روابط رفتند، به صراحت هشدار دادیم که رویکرد غلطی را اتخاذ کردید و ضرر آن قبل از هر طرفی متوجه خود شما خواهد بود و امیدوار هستیم که این رفتار نادرست در منطقه ما اصلاح شود.

مجری: در روزهای آتی رئیس جمهور اسلامی ایران سفر مهمی به مسکو خواهد داشت. صحبت هایی در مورد قصد ایران و روسیه مبنی بر امضای یک توافقنامه راهبردی بلندمدت وجود دارد. آیا این توافقنامه بین ایران و روسیه در دست تهیه بوده و آماده شده است؟

امیرعبداللهیان: سیاست خارجی دولت جدید ایران مبتنی بر الگوی سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و هوشمند است. ما در سیاست خارجی متوازن رابطه با غرب و شرق را همزمان دیده ایم. این که برخی ما را متهم می کنند که شما فقط به دنبال رابطه با روسیه و چین هستید و رابطه با غرب را نمی‌خواهید، یک اتهام هست و حرف نادرستی است. ما سیاست خارجی متوازن با همه بخش‌های جهان و شرق و غرب عالم را می خواهیم. اگر شعار نه شرقی، نه غربی را همچنان در سر در وزارت خارجه داریم و در قانون اساسی خود حفظ کرده ایم، این در حوزه استقلال سیاسی کشور است. اما در حوزه مناسبات و روابط خارجی، هم با غرب و هم با شرق، مناسباتمان را دنبال خواهیم کرد. در این راستا با نگاه به اولویت همسایگان، سومین سفر خارجی آقای دکتر رئیسی به زودی به کشور روسیه انجام خواهد شد که البته دومین سفر رسمی دوجانبه ایشان هم به کشور روسیه خواهد بود. ما معتقد هستیم که در روسیه آقای پوتین، ظرفیت‌های فراوانی برای همکاری دو کشور در این سال ها به وجود آمده است و از این فرصت می توانیم در راستای منافع مشترک استفاده کنیم. ایده ای تحت عنوان تدوین یک سند بلند مدت همکاری‌ها بین تهران و مسکو وجود دارد که ما در مراحل کارشناسی تدوین این ایده هستیم و فکر می‌کنم در ماه‌های آینده می‌توانیم تاریخی را اعلام کنیم مبنی بر اینکه این ایده به نتیجه نهایی رسیده است. طبعا در دیدار روسای جمهور دو کشور نیز راجع به موضوعات مختلفی گفت و گو خواهد شد؛ از جمله همکاری‌های بلندمدت و پایدار و راهبردی که می تواند بین دو کشور رقم بخورد.

مجری: این گفت و گو را با سؤال پایانی در مورد سالگرد ترور ژنرال قاسم سلیمانی فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خاتمه می دهم. از زمان آن ترور، شنیده ایم که ایران در تلاش است تا طرف دیگر را وادار به پرداخت بهای این ترور نماید یا به اصطلاح انتقام این ترور را بگیرد. آیا طرف دیگر این بها را پرداخت کرده است؟

امیرعبداللهیان: اولا ما خیلی خوشحالیم که در آستانه دومین سالگرد شهادت سردار سلیمانی شاهد اخراج نیروهای نظامی آمریکا از کشور عراق هستیم یعنی در همان کشوری که آمریکایی‌ها تمامیت ارضی و حاکمیتش را نادیده گرفتند و ابومهدی المهندس و سردار سلیمانی و همراهان ایشان را ترور کردند. ثانیا ما در دستگاه دیپلماسی با تمام ظرفیت به ویژه در چهار ماه گذشته در ادامه کاری که همکاران ما در گذشته انجام داده بودند، کارگروهی را تشکیل دادیم و همه ظرفیت‌های حقوقی و بین‌المللی برای این که عاملان و آمران این جنایت تروریستی به عدالت سپرده شوند را به کار گرفته ایم و از مسیر حقوقی و بین المللی خودش کار را دنبال خواهیم کرد. در عین حال نسبت به انتقام از عاملان این جنایت، این در واقع افکار عمومی و مردم هستند که در دو کشور ایران و عراق همچنان مطالباتی را دارند و من فکر می‌کنم این موضوعی است که دو ملت ایران و عراق نمی‌توانند به فراموشی بسپارند.