دایی جان ناپلئون نقد گفتمان است

به گزارش اقتصادنیوز، در ابتدای این مراسم که با عنوان نشست ادبی نون برگزار شد، محمود حائری پژوهشگر ادبی گفت: ایرج پزشکزاد نویسنده اهل سیاست و مترجم بسیار توانمندی است، مجموعه مقالاتی دارد با زبانی تند و بسیار جذاب و خواندنی.

وی با بیان این مطلب که در میان آثار پزشکزاد قطعا بهترین اثر، دایی جان ناپلئون است افزود: دایی جان ناپلئون روایتی و خوانشی بسیار لذت بخش دارد، شما در این اثر به ندرت اضافه گویی می بینید و حتی شخصیت‌های فرعی هم با ضرورت دراماتیک وارد و خارج می شوند. 

این پژوهشگر ادبی با بیان این مطلب که برخی ها این اثر را متاثر از دن کیشوت می‌دانند گفت: با این حال دایی جان ناپلئون اثر به شدت مستقل است و مهمتر اینکه هم شخصیت دایی جان و هم مش قاسم شخصیت‌هایی هستند که در آن بافت تاریخی می توان دید و کاملا باورپذیرند و به درستی درونی شده‌اند.

دایی جان ناپلئون، پدیده‌ای اجتماعی و فرهنگی

مریم میرمحمدی نویسنده و منتقد ادبی با اشاره به تجربیات زیسته ایرج پزشکزاد گفت: پدر پزشکزاد، پزشک و مادرش شاهزاده بوده و پدربزرگش نمایش‌نامه نویس و صاحب روزنامه، تجربیات بسیاری هم به واسطه رشته تحصیلی و حضورش در خارج از کشور داشته که همه این تجربیات زیسته اش در آثار او خودشان را نشان داده اند.

این نویسنده با بیان اینکه دایی جان ناپلئون از صرف رمان بودگی فاصله گرفته، گفت: این رمان به یک پدیده اجتماعی و فرهنگی بدل شده است. اصطلاحات به کار رفته در این رمان هنوز کاربرد و رواج دارد.

وی تاکید کرد: ضمن اینکه لحن او هم به جامعه آن روز بسیار نزدیک است و باید روی آن و به کار بردن این دایره عظیم فرهنگی واژگان تکیه نکرد، این در حالی است که بسیاری از کتاب ها در همان دوران از این ارزش بی نصیب هستند.

یک کلاسیک مدرن ایرانی

مسعود بربر نویسنده و منتقد ادبی در این نشست با بیان این مطلب که یک چیزی که درباره دایی جان ناپلئون مشهود است بی توجهی محققان و ادب پژوهان به این اثر است، گفت: نمونه اش صد سال داستان نویسی حسن میرعابدینی است که درباره دایی جان ناپلئون یک جمله آورده که با یک طنز شیرین اجتماعی به نقد طبقات اجتماعی پرداخته است که اتفاقا جمله ای کاملا سردستی و غیرواقعی است.

وی بیا بیان اینکه نقد ساختاری درباره این اثر صورت نگرفته که از این نظر اتفاقا بسیار کتاب مهمی است، گفت: دایی جان ناپلئون کلاسیک مدرن ایرانی است و ناصر تقوایی بسیار بسیار هوشمندانه در بازتولید تصویری اثر از مثلث های کلاسیک و دیالوگ تصویری برای آن استفاده می‌کند، برخلاف آموزه های مدرن سینما که تقوایی اتفاقا استاد آن بود.

نویسنده مرزهایی که از آن گذشتی اضافه کرد: به لحاظ تکنیکی هر رمان پزشکزاد از رمان بعدی بهتر است و نشان می دهد که او داستان را به صورت تکنیکی آموزش می‌بیند و بسیار کتاب می خواند. 

نقدها به گرد اثر هم نرسیده‌اند

سیامک صدیقی نویسنده و استاد دانشگاه نیز در این نشست گفت: دایی جان ناپلئون شروعی طوفانی و گیرا دارد، موضوعی که حتی در ادبیات کلاسیک هم روی آن تاکید شده بود و به عنوان حسن مطلع از آن یاد می کردند.

وی افزود: نکته جالب توجه، شروع نزدیک به هم این رمان و رمان ملکوت بهرام صادقی است؛ اگرچه حدود هشت سال بین انتشار آن ها فاصله است.

این استاد دانشگاه با بیان این مطلب که متاسفانه نقد شایسته و درخوری از این اثر ندیده‌ام گفت: متاسفانه حوزه کتاب و فرهنگ به شدت در مسیر تهی شدگی قرار دارد و دانشگاه هم از این مهم بی نصیب نمانده است. نقدهایی که درباره این کتاب نوشته شده و حتی مقالات علمی و دانشگاهی بیشتر دوباره خوانی رمان است تا یک بررسی و نقد عالمانه و علمی. 

صدیقی افزود: رولان بارت در کتاب اس/زد نقدی بر سارازین بالزاک می‌نویسد که سه برابر خود اثر است. کاش نقدهایی شبیه این درباره برخی آثار نوشته می‌شد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: حتی نقد چهره های شناخته شده ای مانند میرعابدینی و دستغیب چیز زیادی به مخاطب اضافه نمی کند و بیشتر به همان معضل دوباره خوانی مبتلاست. این موضوع درباره پایان نامه هایی که درباره این اثر نوشته شده هم صادق است.

این نویسنده در خاتمه گفت: ما با یک اثر فاخر در دایی جان ناپلئون روبه‌رو هستیم و این طنز پس از انتشار در حواشی کتاب هم وجود دارد که جالب است.

وی توضیح داد: از نمونه های این رویدادهای طنازانه می توان به بسیار خواندن کتابی اشاره کرد که بیشتر مواقع جزو کتاب های ممنوعه بوده، یا شکایت قصاب‌ها که از شخصیت شیرعلی ناراضی بودند و این شکایت رسانه ای هم شد... تا نام کتاب جک استراو وزیر اسبق انگلیس که اسم کتابش را با برداشتی از دیالوگ معروف این کتاب گذاشت «کار کار انگلیس هاست» و...