عصبانیت چین از حمله روسیه به اوکراین /چینی ها پشت پوتین را خالی می‌کند؟

برخی از ناظران معتقدند که جاه طلبی چین برای تبدیل شدن به گره مرکزی اقتصاد اوراسیا به دلیل ابهامات سبعانه‌ای که جنگ به ارمغان می آورد، به دلیل جنگ در اروپا آسیب خواهد دید. عصبانیت چینی‌ها در قبال اقدام روسیه باعث ایجاد نزدیکی بین واشنگتن و پکن نمی شود، اما ممکن است آغازگر گفتگوهای جدیدی باشد.

در حالی که اکثر کشورهای آسیایی برای حمایت از اوکراین تجمع کردند، چین به محکومیت تحریم‌ها علیه روسیه ادامه داد و ایالات متحده و متحدانش را مسئول تحریک مسکو دانست. پکن که نگران قدرت آمریکا در آسیا است، به طور فزاینده ای سیاست خارجی خود را با روسیه همسو می کند تا غرب را به چالش بکشد. چین به شدت احساس می کند که ایالات متحده در حال تلاش برای محاصره و مهار آن است. روسیه نیز همین احساس را دارد.

شی در تماس با پوتین خواستار مذاکره با اوکراین شد

شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، پس از آغاز حمله مسکو به همسایه خود، در تماسی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، از حل بحران اوکراین از طریق گفتگو حمایت کرد.

به نوشته الجزیره، بر اساس بازخوانی تماس روز جمعه در تلویزیون دولتی CCTV شی جین پینگ اشاره کرد که "وضعیت در شرق اوکراین دستخوش تغییرات سریع شده است... [و] چین از روسیه و اوکراین برای حل این موضوع از طریق مذاکره حمایت می کند. پکن خط دیپلماتیک محتاطانه ای را در قبال این بحران در پیش گرفته است و از «تهاجم» خواندن یا محکوم کردن اقدامات روسیه، متحد نزدیکش امتناع کرده است.

شی در تماس با پوتین گفت: «ترک ذهنیت جنگ سرد، اهمیت و احترام به نگرانی‌های امنیتی معقول همه کشورها و تشکیل یک مکانیسم امنیتی متعادل، مؤثر و پایدار اروپایی از طریق مذاکرات مهم است».

بر اساس گزارش رسانه چینی، پوتین دلایل آغاز «عملیات نظامی ویژه» توسط روسیه را بیان کرد. پوتین گفت: «ایالات متحده و ناتو از مدت‌ها پیش نگرانی‌های امنیتی منطقی روسیه را نادیده گرفته‌اند، مکرراً از تعهدات خود سرپیچی کرده‌اند و به پیشبرد استقرار نظامی به سمت شرق ادامه داده‌اند و هدف استراتژیک روسیه را به چالش می‌کشند».

پوتین به شی گفت روسیه مایل به انجام مذاکرات در سطح بالا با اوکراین است. چین به محکومیت تحریم‌ها علیه روسیه ادامه داد و ایالات متحده و متحدانش را مسئول تحریک مسکو دانست.

اینار تانگن، تحلیلگر مؤسسه Taihe به الجزیره گفت: «فشار ترکیبی روی هر دو، آنها را به هم رسانده است. با تشدید بحران اوکراین، چین مجبور شده است روابط نزدیک خود با روسیه را با منافع اصلی اقتصادی در اروپا متعادل کند. و رویکرد مسکو کاملاً در تضاد با موضع اعلام شده طولانی مدت چین در سیاست خارجی مبنی بر عدم مداخله در امور داخلی سایر کشورها است».

گرفتاری چین در تهاجم روسیه به اوکراین

همچنین مایکل باکلی، روزنامه‌نگار ارشد حوزه چین در مطلبی برای نیورک‌تایمز تحلیل کرده است که پکن گرفتار تهاجم مسکو به اوکراین شده و خود را به عنوان مدافع استقلال حاکمیتی معرفی کرده است، اما عدم تمایل این کشور برای محکوم کردن تجاوز روسیه، آن را در موقعیتی نامناسب قرار می دهد. در حالی که نیروهای روسی به اوکراین سرازیر شده‌اند، مقامات پکن از هر گونه پیشنهادی مبنی بر خیانت به اصل اصلی سیاست خارجی چین - که مقدس بودن حاکمیت است - خشمگین شده‌اند.

آنها حتی اقدام مسکو را تهاجم نمی نامند و "عملیات روسیه" یکی از توصیفات ترجیحی است. و شی جین پینگ، رهبر چین، می‌گوید که موضع او در قبال این بحران کاملاً منسجم است.

آقای شی  در تماس تلفنی اخیر خود به پوتین گفت: «موضع اساسی چین در احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی همه کشورها و پیروی از مأموریت و اصول منشور سازمان ملل متحد بوده است».

با همه‌اینها و خارج از اتاق پژواک رسانه‌های رسمی چین، به نظر می‌رسد که تردیدی وجود ندارد که جنگ روسیه، شریک آن پکن را در تنگنای شدیدی قرار داده است، از جمله در مورد جایگاه این کشور درباره حقوق حاکمیتی کشورها.

پس از تماس تلفنی پوتین با آقای شی، که در آن رهبر چین خواستار گفتگو شد، نشان داد که به این ایده باز است. کرملین موضع آقای پوتین را به عنوان پاسخی به رئیس جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، که گفته بود آماده است درباره «وضعیت بی طرف» اوکراین گفتگو کند، توصیف کرد.

گفتگوها برای حل بحران، هرچند دیرهنگام، به وضوح به نفع چین خواهد بود و آنچه منتقدان آن را استانداردهای دوگانه در مورد مسئله حاکمیت می دانند، کاهش می دهد. از یک سو، چین مدت‌هاست که گفته است که ایالات متحده و دیگر قدرت‌های غربی به طور معمول حق حاکمیتی کشورهای دیگر را زیر پا می‌گذارند، که فاحش‌ترین آن در زمان‌های اخیر در حمله به عراق در سال 2003 بوده است.

از سوی دیگر، آقای پوتین از آقای شی انتظار داشته است که اگر حمایت نمی‌کند، تهاجم را بپذیرد. دولت آقای شی تا کنون با این کار همراه بوده و مسئولیت بدترین جنگ اروپا در دهه‌های اخیر را بر گردن استکبار ایالات متحده گذاشته است. چین همچنین از محکومیت روسیه در سازمان ملل خودداری کرده است.

روابط اقتصادی رو به رشد بین چین و روسیه همچنین به آقای شی اهرمی بالقوه برای فشار بر پوتین برای حل سریع بحران اوکراین داده است. با تحریم های شدیدی که اکنون توسط قدرت های غربی علیه روسیه اعمال شده است، آقای پوتین ممکن است بیش از هر زمان دیگری به چین به عنوان سرمایه گذار و خریدار نفت، گندم و سایر محصولات روسیه نیاز داشته باشد.

کارشناسان و دیپلمات‌های سابق گفتند، تا زمانی که بحران اوکراین حل نشود، چین به انحرافات لفظی خود ادامه خواهد داد تا تلاش کند همبستگی خود با روسیه را با تعهد اعلام شده خود به مقدسات دولت-ملت و استقلال حاکمیتی متعادل کند.

اگر جنگ گسترش یابد و ادامه یابد، ممکن است هزینه‌های چین جهت غلبه بر یک بحران مرگبار افزایش یابد. موضع پکن پیش از این خشم رهبران اروپای غربی را برانگیخته و ناامیدی آمریکا از چین را تشدید کرده است. کشورهای آسیایی و آفریقایی که به طور سنتی نزدیک به پکن هستند، اقدامات روسیه را محکوم کرده اند.

یکی از ارزهای اصلی دیپلماسی چین - تعهد اعلام شده آن به حقوق حاکمیتی برای همه کشورها - ممکن است کاهش یابد. آدام نی، تحلیلگری که روزنامه China Neican را منتشر می کند، گفت: «این ناهماهنگی در دراز مدت به چین آسیب می زند. این اصول قدیمی سیاست خارجی چین را تضعیف می‌کند و نشان دادن خود به عنوان یک قدرت بزرگ مسئول را دشوارتر می‌کند. ایالات متحده و اتحادیه اروپا نیز آن را مشاهده خواهند کرد. کشورهای عضو این اقدام چین را به عنوان دوگانگی و همدستی در تهاجم روسیه می‌بینند که احتمالاً هزینه هایی برای پکن خواهد داشت».

روزنامه های چینی به طور یکسان به موضع دولت در قبال جنگ پایبند بوده و ایالات متحده را به تحریک روسیه از طریق مفتوح نگاه داشتن احتمال پیوستن اوکراین به ناتو متهم می کنند.

ژیوو گو، مدیر مرکز مطالعات جهانی در دانشگاه بن در آلمان گفت: چین معتقد است که علت اصلی این جنگ شکست طولانی مدت ایالات متحده در احترام به امنیت روسیه بوده است. از این نظر، چین این جنگ را دفاع از روسیه می‌داند، بنابراین طبیعتاً آن را تهاجم توصیف نمی‌کند.»