پیامد اقتصادی رونق ارزانترین سوخت فسیلی جهان

پیامدهای رونق کثیف‌ترین سوخت فسیلی جهان

افزایش هزینه انرژی در دنیا تبدیل به موتور شارژ افزایش تورم شده است. نرخ زغال‌سنگ نیز متاثر از اتفاقات اخیر همچون کمبود در منابع انرژی و جنگ افزایش داشته است؛ با این وجود تحللیگران می‌گویند: همچنان زغال‌سنگ یکی از ارزان‌ترین سوخت‌ها در دنیا است. اگرچه استفاده زغال‌سنگ به‌عنوان سوخت بزرگترین مانع برای مقابله با تغییرات اقلیمی است اما صعود نرخ انرژی افزایش استفاده از این منبع ارزان را توجیه‌پذیر و شاید ناگزیر کند. در این شرایط بهره‌برداران معادن زغال‌سنگ در تلاش هستند تا بر میزان برداشت خود از معادن زغال‌سنگ اضافه کنند، چرا که نیروگاه‌های آب و برق در سراسر جهان خواهان زغال بیشتری هستند.

استیو هولتون، معاون ارشد بازارهای زغال سنگ در شرکت تحقیقاتی بازار ریستاد انرژی در سیدنی گفت: اگر بخواهید هدف کربن زدایی و امنیت انرژی را همزمان برقرار کرده و میان این دو هدف به تعادل برسید؛ پر واضح است که کدام یک برنده خواهد شد؛ روشن نگه داشتن چراغ‌ها. تامین برق لازمه تداوم قدرت است و مانعی در مقابل شورش مردم در خیابان‌ها می‌شود.

​

بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، در سال 2021، جهان بیش از هر زمان دیگری از زغال سنگ برق تولید کرد؛ میزان مصرف زغال‌سنگ در دنیا ظرف سال 2021 نسبت به سال قبل رشدی حدود 9 درصدی داشت. در عین حال برآورد می‌شود که میزان مصرف زغال‌سنگ دنیا در سال 2022 برای تولید برق، ساخت فولاد و سایر مصارف صنعتی  تقریبا 2 درصد افزایش یابد و به رقمی حدود 8 میلیارد تن برسد و تا سال 2024 نیز در همین محدوده باقی بماند.

آژانس بین المللی انرژی تخمین می‌زند با توجه به افزایش مصرف زغال‌سنگ در جهان میزان انتشار دی‌اکسید کربن از زغال سنگ تا سال 2024 حداقل 3 میلیارد تن افزایش خواهد داشت. این آژانس می‌افزاید: همه شواهد حاکی از شکاف گسترده بین جاه طلبی‌ها و اهداف سیاسی و واقعیت‌های فعلی سیستم انرژی دنیا است.

داستان حذف زغال‌سنگ به‌شکل جدایی ناپذیری با مصرف گاز طبیعی پیوند خورده است؛ در تمام دنیا جایگزینی زغال‌سنگ با گاز طبیعی به عنوان سوختی پاک‌تر تبلیغ می‌شود.

آیا اتحادیه اروپا می تواند انرژی روسیه را کنار بگذارد؟

اروپا به دنبال راهی برای کاهش اتکای خود به روسیه در تامین سوخت‌های فسیلی است. اگرچه اتحادیه اروپا ممنوعیت واردات زغال سنگ روسیه را تصویب کرد و به دنبال حذف کامل واردات زغال‌سنگ روسیه است اما این اتحادیه درصدد است تا استفاده کلی خود از زغال‌سنگ را افزایش دهد. اتحادیه اروپا قصد دارد تا واردات گاز طبیعی از روسیه را نیز کاهش دهد، این تصمیم در صورتی محقق می‌شود که کشورهای عضو این اتحادیه بتوانند میزان بیشتری زغال‌سنگ از تولیدکنندگان غیر روسی خریداری کنند. تلاش کشورهای اروپایی برای تامین منابع انرژی از سایر نقاط دنیا قماری خطرناک است که قیمت‌هی جهانی را بالا برده و احتمالا کشورهای در حال توسعه را با رشد قیمت و کمبود روبرو کند.

دولت آلمان برای اطمینان از تامین انرژی خود در زمستان سال آینده در حال بررسی همکاری با شرکت‌های برق مانند RWE AG است تا فعال کردن مجدد نیروگاه های زغال سنگ از کار افتاده در این کشور را آغاز کنند؛ در عین حال دولت آلمان قصد دارد تعطیلی واحدهای فعال به‌منظور کاهش انتشار آلاینده‌های کربنی را به تاخیر بیندازد.

در دانمارک نیزOrsted A/S در حال ذخیره ذخایر زغال‌سنگ برای استفاده در آینده است و بریتانیا در حال بررسی گزینه‌هایی برای تقویت امنیت انرژی در این کشور است که این موضوع شامل باز نگه داشتن واحدهای زغال سنگ در این کشور می‌شود.

اِما چمپیون، رئیس انتقال انرژی منطقه‌ای در بلومبر NEF، گفت: این آخرین حمله زغال سنگ در بازارهای اروپا است.

حتی پیش از این نیز ذخایر زغال‌سنگ اروپا در وضعیت ناامنی قرار داشت، یک نیروگاه در آلمان سال گذشته به دلیل تمام شدن زغال سنگ مجبور به تعطیلی شد. کمبود استخراج زغال‌سنگ نسبت به تقاضا برای آن ظرف سال گذشته باعث شد تابرق در هند و چین قطع شود. هند و چین در کنار هم مصرف‌کننده حدود دو سوم از زغال‌سنگ دنیا هستند.

رالی صعود زغال‌سنگ ادامه‌دار می‌شود

قیمت زغال‌سنگ صعودی بی‌سابقه خواهد داشت. در حالی که در گذشته به ندرت نرخ زغال‌سنگ معیار پلتس استرالیت از 100 دلار به ازای هر تن عبور می‌کرد، بحران انرژی در سال گذشته باعث شد تا قیمت این محصول در اکتبر 2021 به 280 دلار به ازای هر تن برسد. با اتمام فصل سرما قیمت‌ها رو به اصلاح گذاشت، اما حمله روسیه به اوکراین باعث شد تا مجدد قیمت زغال‌سنگ به مسیر صعود بازگردد به نحوی که بهای هر تن زغال‌سنگ معیار پلتس به 440 دلار به ازای هر تن رسید که بالاترین رکورد تاریخی قیمت این محصول است.

قیمت زغال‌سنگ در اروپا نیز از همین الگو پیرو کرد و بهای زغال‌سنگ در ایالات متحده آمریکا نیز وضعیتی مشابه داشت؛ این در حالی بود که نوسان نرخ این محصول در بازار آمریکا عموما تابعی از عرضه و تقاضای داخلی است.

شیژو ژو، مدیر عامل انرژی جهانی و انرژی‌های تجدیدپذیر در S&P Global گفت: زنجیره تامین زغال سنگ برای چنین شوکی و صعود تقاضا آماده نبود. بر اهمیت زغال‌سنگ در دنیا افزوده می‌شود اما بعید به نظر می‌رسد که ذخایر آن به همان نسبت افزایش داشته باشند. تولیدکنندگان معدنی زغال‌سنگ همچنان در خصوص تقاضای بلند مدت برای این محصول نگران هستن؛ به خصوص آنکه سازمان ملل همچنان به فکر حذف تدریجی زغال‌سنگ بوده و این موضوع باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران از ورود به این معادن اجتناب کنند. گزارش هیات بین دولتی تغییرات آب و هوا که در این ماه منتشر شد نشان داد برای محدود کردن گرمایش جهانی به میزان 1.5 درجه سانتیگراد باید که سوزاندن زغال سنگ تا سال 2050 به صفر برسد.

اتان زیندلر، رئیس تحقیقات آمریکا در BloombergNEF می‌گوید: اینکه بگوییم در بلندمدت هیچ تقاضایی برای محصول شما وجود ندارد، اما در کوتاه‌مدت، لطفا میزان تولید آن را افزایش دهید؛ درخواستی بسیار بزرگ از فعالان بخش زغال‌سنگ است.

افزایش عرضه امکان‌پذیر نیست

میزان تولید جهانی هنوز به سطح قبل از همه ‎گیری کرونا بازنگشته است. معدنچیان به دلیل مشکلات آب و هوایی، کمبود نیروی کار و مسائل حمل و نقل و همچنین عدم سرمایه گذاری در ظرفیت جدید دچار مشکل هستند.

اندونزی، بزرگترین صادر کننده زغال سنگ برای نیروگاه‌ها، صادرات این محصول را در اوایل سال جاری متوقف کرد تا تامین منابع داخلی را تضمین کند. تولیدکنندگان استرالیایی که از جمله صادرکنندگام کلیدی زغال‌ دنیا هستند نیز اعلام کرده‌اند که توانایی محدودی برای افزایش فروش دارند. شرکت دولتی زغال سنگ هند، بزرگترین معدنکار جهان، تحویل به کاربران صنعتی را محدود می کند تا نیروگاه‌ها در اولویت باشند و از خاموشی میلیون‌ها خانوار در این کشور جلوگیری کند. صادرات از ترمینال زغال سنگ ریچاردز خلیج آفریقای جنوبی به 58.7 میلیون تن در سال 2021 کاهش یافت که کمترین میزان در 25 سال گذشته است.

در این شرایط با کاهش عرضه جهانی زغال‌سنگ، افزایش تقاضا و صعود قیمت‌ها، احتمالا کشورهای در حال توسعه دیگر قادر به تهیه سوخت برای حفظ اقتصاد خود نخواهند بود. در این شرایط کشورهای با کمبود نقدینگی در جنوب آسیا، مانند پاکستان، سریلانکا و بنگلادش قربانی این تغییر نوع سوخت می‌شوند.