چین، اعراب را بیشتر از ایران دوست دارد

اظهارات شی در عربستان سعودی واکنش مردم ایران و مقام‌‌های فعلی و پیشین آن را برانگیخت. موضع چین در قبال ایران ایمان به سیاست خارجی «نگاه به شرق»  تهران را متزلزل کرده است؛ سیاستی که از آن تحت عنوان راهبردی مهم برای دور زدن تحریم‌های آمریکا، پیشبرد شکوفایی اقتصادی ایران و جلب حمایت چین از نظام سیاسی و نخبگان ایران نام برده می‌شود. در واقع، سیاست «نگاه به شرق»  را می‌توان از منظر رقابت در نظام سیاسی داخلی ایران ارزیابی کرد: این سیاست تداوم قدرت محافظه‌کاران را با هزینه دور ماندن اصلاح‌طلبان معتقد به سیاست «نگاه به غرب»  تضمین می‌کند. با وجود این‌، موضع چین در برابر ایران این ادعا را که چین یک شریک راهبردی قابل اعتماد است، تضعیف کرده است.

اظهارات شی در عربستان سعودی نشان می‌دهد که سیاست «نگاه به شرق»  ایران و عضویت آن کشور در سازمان‌هایی مانند سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در غیاب رابطه متعادل با غرب بی‌اثر است و نتیجه مطلوبی به دنبال نخواهد داشت.

تصمیم‌گیرندگان سیاست خارجی ایران این ذهنیت را دارند که جهان به دو بخش شرق و غرب تقسیم شده و برای تقویت استدلال خود به منافع مشترک چین و ایران در رویارویی با ایالات متحده اشاره می‌کنند. با وجود این‌، واقعیت آن است که نوع رویارویی چین با آمریکا متفاوت از جنس رویارویی ایران با ایالات متحده است. البته در رویارویی چین با آمریکا نیز دشمنی مبتنی بر منطق بازی حاصل جمع صفر وجود دارد، اما رقابت آن دو کشور تحت تاثیر روابط نزدیک اقتصادی چین با ایالات متحده است. به همین دلیل روابط ایران و چین هیچ سود اساسی‌‌ای برای ایران به همراه نداشته است. چین ممکن است در مخالفت اعلام شده خود با تحریم‌های ایالات متحده مواضع سیاسی حمایتی به ایران ارائه دهد، اما پکن با پایبندی به تحریم‌های واشنگتن در عمل متفاوت عمل کرده و نفت ایران را با خرید از عربستان‌سعودی جایگزین کرده است. احتمالا چین این سیاست را ادامه خواهد داد. تعجب مقام‌‌های ایرانی از مواضع چین همچنین نشان می‌دهد که روان‌شناسی تصمیم‌گیرندگان ایران با فضای ژئوپلیتیکی که ایران در آن قرار دارد، فاصله زیادی دارد. اگر فاصله این دو محیط و فضا کاهش یابد سیاست خارجی ایران موفق‌‌تر خواهد بود.