هراس آمریکا از همکاری نظامی عربستان و کره جنوبی

در آن دهه کره جنوبی به عنوان رهبر غول‌های صنعتی هیوندای و سامسونگ، ده‌ها شرکت و هزاران کارگر صنعتی را راهی عربستان کرد تا در یکی از بزرگترین فرایندهای ساخت و ساز در تاریخ جهان مشارکت کنند.

حالا نیم قرن بعد، دو کشور فراتر از مبادله‌های ساده دلارهای نفتی برای زیرساخت‌ها، درگیر مشارکت‌های گسترده در صنایع الکترونیک، ارتباطات و صنایع نظامی با فن‌آوری پیشرفته‌اند؛ حوزه‌ای که کره جنوبی در آن دارای برتری است و عربستان سعودی به آن نیاز دارد.

نقش چشم‌انداز 2030 در تحرکات ریاض

در اجلاس ماه نوامبر، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و یون سوک یول قراردادهای تجاری به ارزش 30 میلیارد دلار امضا کردند و متعهد شدند تا به سوی مشارکت استراتژیک آینده محور حرکت کنند. یون، دادستان محافظه‌کار پیشن پس از دیدار با بن سلمان گفت که سفر ولیعهد به نقطه عطف مهمی در پیش بردن روابط دوجانبه تبدیل شد. او افزود که تقویت همکاری با کره جنوبی در زمینه صنایع دفاعی، زیرساخت‌ها و ساخت و سازها ضروری است.

بن سلمان به نوبه خود از شرکت‌های کره جنوبی به دلیل مشارکتشان در توسعه عربستان قدرانی کرد و به نشانه روابطی که در گذشته داشتند با مدیران ارشد هیوندای و ساموسنگ دیدار کرد. بیشتر رایزنی‌ها در سئول حول محور چشم‌انداز 2030 عربستان برای تنوع بخشیدن به اقتصاد این کشور فراتر از صادرات نفت انجام شد. محور این چشم‌انداز باشکوه که «نئوم» نام دارد، پروژه‌ای 500 میلیارد دلاری برای توسعه یک شهر غول‌پیکر در شمال غرب عربستان سعودی است که قرار است از تازه‌ترین فن‌آوری‌های هوشمند در خود بهره‌مند شود.

اتحاد متحدان زیر ذره‌بین واشنگتن

به نوشته میدل ایست آی، درست پیش از برگزاری اجلاس، شرکت‌های بزرگ کره‌ای 26 قرار داد و یادداشت تفاهم برای پروژه‌های نئوم در حوزه زیرساخت، پتروشیمی، داروسازی، کشاورزی، بازی و انرژی امضا کردند. قراردادهای دوجانبه در آینده می‌تواند نقش کره جنوبی در اولین نیروگاه هسته‌ای عربستان سعودی را برجسته کرده و انتقال فن‌آوری نظامی کره جنوبی به این پادشاهی نفت‌خیز را افزایش دهد. با این همه باید دید که آیا روابط جدید عربستان و کره جنوبی با استقبال ایالات متحده روبرو خواهد شد یا نه؛ بازیگری که هم با ریاض و هم با سئول روابط نظامی عمیق خود را حفظ کرده و آنها را به عنوان شرکای اساسی خود لحاظ می‌کند، چراکه تلاش دارد با تعریف اتحادهایی از نوع جنگ سرد در برابر روسیه و چین قرار بگیرد.

در سال های اخیر، روابط ایالات متحده با هر دو کشور شکننده بوده است. ریاض به دلیل نقض قوانین حقوق بشر، قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار سعودی که سال 2018 به قتل رسید و جنگ در یمن مورد انتقاد شدید لیبرال ها و محافظه کاران آمریکایی قرار گرفته است. تابستان سالی که گذشت، دولت بایدن هم صدایی ریاض و مسکو در اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت را به چالش کشید و گفت که ریاض تعهد محرمانه اش برای تولید نفت را نقض کرده است. پس از آن بود که واشنگتن از بازنگری روابط آمریکا و عربستان گفت.

متحدان ناپایدار

تا پیش از انتخاب یون در اوایل سال جاری، سئول توسط خودی های واشنگتن به عنوان متحدی ناپایدار تلقی می شد که تمایل به امتیاز دادن به کره شمالی و چین داشت، اما نمی توانست نارضایتی هایش از جنگ جهانی دوم را کنار گذاشته و با ژاپن مهم ترین متحد ایالات متحده در اقیانوس آرام هم صدا شود.

یون در اوایل دوره ریاست جمهوری اش به دنبال معکوس کردن سیاست های سلفش بود. دانگ باندو،  منتقد برجسته اتحادهای نظامی ایالات متحده در خارج، ماه اکتبر با انتشار مقاله ای خواستار ارزیابی روابط ایالات متحده با این گروه از کشورها شد و در این باب نوشت «کره جنوبی ممکن است به اندازه عربستان مستحق توجه باشد».

هراس از استقلال بازیگران تعریف شده در ائتلاف های آمریکایی

با این حال این ساختارها برای استراتژی ایالات متحده حیاتی هستند. در زمان ریاست جمهوری جو بایدن، پنتاگون بر اهمیت ائتلاف های چند ملیتی به رهبری ایالات متحده تاکید کرده و به دنبال پیوند شرکای منطقه ای با تسلیحات و سیستم های ارتباطی است که همه طرف ها می توانند از آن بهره ببرند. این سیاست موسوم به عملکرد متقابل بالاخص در ارتباط با کره جنوبی و ژاپن  به نفع غول های دفاعی آمریکایی است.

این حقیقت در سال 2019 زمانی که رندال شریور،  دستیار وزارت دفاع وقت، سئول و توکیو را به دلیل سرمایه گذاری قابل توجه در تجهیزات ایالات متحده تحسین کرد، آشکار شد.در این زمینه مقام های دفاعی ایالات متحده ممکن است نخواهند شاهد خروج کره جنوبی و عربستان سعودی از ساختارهای اتحادی تعریف شده خود و مستقل شدن بیشتر از پنتاگون باشند. از آنجایی که روابط کره جنوبی و عربستان به سمت امنیت متمایل شده و سئول گسترش صنعت نظامی اش را کلید زده است، احتمال درگیری بر سر دامنه روابط دوجابنه آنها و تاثیر بالقوه صادرات کره بر فروش تسلیحات آمریکا وجود دارد.

چرایی برجسته شدن نقش سئول در بازارهای تسلیحاتی

یکی از عوامل رشد کره جنوبی داشتن عنوان تامین کننده تسلیحات جهانی است. آگوست گذشته، یون اعلام کرد که قصد دارد کشورش را به بالاترین جایگاه در رده بندی پیمانکاران نظامی برساند. به گفته یون با تبدیل شدن این کشور به چهار صادر کننده برتر دفاعی جهان پس از ایالات متحده، روسیه و فرانسه، صنعت دفاعی ( کره جنوبی) به صنعتی استراتزیک و یک نیروگاه دفاعی تبدیل خواهد شد.

کره جنوبی در حال حاضر هشتیمن تولید کننده بزرگ تسلیحات در سراسر جهان است و صادرات صنایعی چون هواپیماهای جنگی، موشک، توپخانه، تانک و سلاح های سبک بین سال های 2016 تا 2022 177 درصد در این کشور افزایش یافته است. براساس گزارش دولت کره، در سال 2021، صادرات تسلیحات کره از 2.6 میلیارد دلار در سال 2016 سه برابر شد و به 7.3 دلار رسید.

براساس گزارش بانک صادرات و واردات کره، انتظار می رود در سال 2022 این میزان از ده میلیارد دلار هم فراتر رود. در ماه های اخیر شرکت های کره ای قراردادهای چند میلیارد دلاری با لهستان امضا کرده اند از جمله قرارداد فروش نزدیک به 300 پرتابگر موشک توسط گروه Hanwha، لهستان همچنین اعلام کرد که دو شرکت کره ای دیگر در یک معامله ای بزرگ برای دسترسی به تانک ها، هویتزرها و هواپیماهای جنگی به ارزش 15 میلیارد دلارمشارکت داشتند . میزان ارزش این قرار دادها توجه شرکت های آمریکایی را که بربازارهای جهانی تسلط دارند را به خود جلب کرده است.

به نوشته نشریه پولتیکو، فروش تسلیحات کره جنوبی به اروپا موجب ایجاد آشفتگی در صنعت نظامی ایالات متحده شده که مدت ها است جمهوری کره را به عنوان بازاری امن و قابل اعتماد برای تسلیحات آمریکایی می بینند. این نشریه به نقل از یک منبع آگاه گفت که در حوزه صنایع عظیم آمریکا در باب عدم توقف معاملات کره جنوبی با لهستان نگرانی هایی وجود دارد. سئول در حال حاضر تامین کننده  اصلی تسلیحات پیشرفته برای امارات است. در همین راستا در سال 2021 قراردادی به ارزش 3.5 میلیارد دلار میان دو طرف منعقد شد. کره تایمز گزارش داد که این معامله پر سود، بزرگ ترین فروش جنگده به خارج از کشور برای کره جنوبی بوده و انتظار می رود رقابت شرکت های دفاع محلی را در صحنه جهانی تقویت کند.

کره؛ بازار بزرگ تسلیحاتی آینده در جهان؟

اکنون با توجه به منافع عربستان، خاورمیانه ممکن است بازار بزرگ بعدی کره پس از اروپا باشد. همکاری نظامی میان سئول و ریاض در سال 2013، زمانی که رئیس ستاد مشترک ارتش کره به عربستان آمد تا توافقنامه ای را برای تقویت همکاری های دفاعی در طیف گسترده ای از زمینه ای ها از جمله صنعت تسلیحاتی، پشتیبانی لجستیک امضا کند، وارد مرحله ای با اهمیت شد.

مارس گذشته، وزارت دفاع عربستان سعودی قرارداد 800 میلیون دلاری با Hanwha امضا کرد تا از قابلیت های دفاعی این کشور حمایت کند. این بازیگر همچنین با سه شرکت دفاعی کره ای که نامشان فاش نشده نیز قراردادهایی به ارزش 980 میلیون دلار امضا کرد.

نشریه جوگنگ دیلی کره جنوبی در این باره گزارش داد، پس از این که عربستان سعودی توسط دولت بایدن از واردات تسلیحات تهاجمی آمریکا به دلیل دخالت در جنگ داخلی یمن منع شد، شروع به جستجوی واردات سیستم های دفاعی از کشورهای دیگر از جمله کره کرد. بر همین اساسHanwah به دنبال فروش تسلیحات سعودی مانند Biho-ll است که یک سیستم دفاع ضد هوایی است.

تا به امروز بخش عمده ای از تسلیحات فروشی کره جنوبی در خارج از کشور در اروپا با پنتاگون هماهنگ شده است. به گفته وزارت امور خارجه آمریکا اما تقاضای ایالات متحده برای همکاری میان متحدانش در خاورمیانه می تواند این کشور را در موضع ضعف قرار دهد.

هراس آمریکا از رقبای بالقوه

با این هستند گروهی از ناظران که می گویند سیاستگذاران آمریکایی احتمالا صنعت کره جنوبی را از نفوذ قابل توجه در بازار پر سود عربستان منصرف خواهند کرد. در چنین شرایط استراتژیکی، سیاستگذاران آمریکایی احتمالا صنعت نظامی کره جنوبی را از نفوذ قابل توجه در بازار پر سود عربستان یا به طور کلی خلیج فارس منصرف خواهند کرد.

 اما اگر هر یک از کشوها باور داشته باشند که حاکمیت آنها در خطر است یا اگر روابط دو جانبه آنها با ایالات متحده بدتر شود، چنین اقدام هایی برای حراست از صنعت ایالات متحده می تواند نتیجه ای معکوس داشته باشند.

بلافاصله بعد از دیدارهای بن سلمان و سول در سئول،  نشریه گلوبال نیوز هند نوشت: از آنجایی که بایدن به تخریب روابط این کشور با متحدانش ادامه می دهد کره جنوبی از چنین شرایطی به عنوان فرصت استفاده خواهد کرد و این بار به نام متحد اصلی آمریکا ریاض را جذب می کند. طبیعتا در چنین شرایطی مجتمع صنعتی- نظامی آمریکا با ورود کره جنوبی به بازار تسلیحات ایالات متحده به شکلی منفی تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. ناظران این تحلیل را ایده ال می دانند هرچند  ممکن است به حقیقت نزدیک باشد.