شورش‌های ژانویه در راه است؟/ جنجال اسناد محرمانه ترامپ و بایدن

کشف اسناد محرمانه دولتی در دفترِ اندیشکده «مرکز دیپلماسی و تعامل جهانیِ پنِ بایدن» که بایدن چند سال پیش از آن استفاده می‌کرد، گرچه به‌خودی‌خود امری مهم و شایسته توجه است، آنچه این رویداد را به موضوع داغ رسانه‌های آمریکا و جهان تبدیل کرده، این است که مأموران امنیتی و اف‌بی‌آی آمریکا چند ماه پیش به عمارت «مارالاگوی» دونالد ترامپ یورش بردند و هزاران سند را کشف و ضبط کردند.

همان‌گونه که به‌راحتی پیش‌بینی‌پذیربود، رئیس‌جمهور سابق آمریکا که در سال‌ها و هفته‌های اخیر تحت شدیدترین حملات دموکرات‌ها بود، اعلام کشف اسناد طبقه‌بندی‌شده در دفتر شخصی رئیس‌جمهور دموکرات‌ها، بهترین فرصت برای او و هوادارنش مهیا کرده که حملات سیاسی علیه رقبای سیاسی خود را تشدید کنند و قطعاً این «فرصت گرانبها» را از دست نخواهند داد.

اسناد محرمانه در دفتر بایدن چگونه کشف شد؟

کاخ‌سفید روز دوشنبه اعلام کرد که اسنادی طبقه‌بندی‌شده دولتی از دوران فعالیت جو بایدن در مقام معاون باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا در اندیشکده‌ای در واشنگتن کشف شده است.

بایدن رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۷ معاون رئیس‌جمهوری بود و از دفتر خود در اندیشکده «مرکز دیپلماسی و تعامل جهانیِ پنِ بایدن» یا «پنِ بایدن» به عنوان محل کار استفاده می‌کرد. مشاور حقوقی جو بایدن گفته که وکلای مدافع او این اسناد طبقه‌بندی شده را دو ماه پیش پیدا کردند و فوراً آنها را به آرشیو ملی آمریکا تحویل دادند.

شبکه خبری سی‌ان‌ان به نقل از منابع آگاه گزارش داد این اسناد علاوه بر اطلاعاتی درباره ایران، اوکراین و انگلیس حاوی یادداشت‌هایی بودند که ذیل عنوان «قانون اسناد ریاست‌جمهوری» قرار می‌گیرند. مقامات دولت بایدن گفته‌اند این اسناد «تعداد کمی» بودند و سی‌بی‌اس نیوز گزارش داده که حدود ۱۰ سند طبقه‌بندی‌شده از محل کار بایدن کشف و ضبط شده است.

بایدن: شوکه شدم، اطلاعی ندارم

بایدن، در واکنش به کشف اسناد محرمانه دولتی در دفتر خصوصی‌اش مدعی شده که نمی‌داند این اسناد حاوی چه مطالبی هستند و از کشف آنها شوکه و حیرت‌زده شده است.

وی که در زمان اعلام کشف اسناد در مکزیک به سر می‌برد در نشست خبری مشترک با همتای مکزیکی و کانادایی با اشاره به این موضوع گفت: از اینکه وکلا به من اطلاع دادند که اسنادی در دفترم در واشنگتن کشف شده و این اسناد دولتی هستند، شوکه شدم و از محتوای آنها اطلاعی ندارم. بایدن همچنین گفت: وکلایم اسناد را به آرشیو ملی تحویل داده‌اند و در بررسی آنها با مرکز اسناد و آرشیو ملی و وزارت دادگستری همکاری کامل خواهیم داشت. این موضوع کشف اسناد و اطلاعات محرمانه دولتی را جدی می‌گیرم و امیدوارم سریع تمام شود.

علی‌رغم اینکه بایدن می‌گوید از خبر کشف اسناد در محل کارش شوکه و متعجب شده، پیش از این رسانه‌های آمریکا به نقل از منابع آگاه اعلام کردند این اسناد در اصل روز دوم نوامبر- یعنی چند روز پیش از برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره - کشف شده؛ اسناد مذکور زمانی که وکلای خصوصی بایدن در حال بسته‌بندی مدارک و تخلیه دفترِ «پن بایدن» بودند، متوجه این اسناد با مهر محرمانه می‌شوند. بایدن از اواسط ۲۰۱۷ تا اوایل ۲۰۲۰، هرازگاهی از این دفتر استفاده می‌کرد. به ادعای این منابع آگاه وکلای بایدن فوراً با مرکز آرشیو و اسناد ملی آمریکا تماس گرفته و این اسناد را تحویل آنها داده‌اند.

یورش به اقامت‌گاه ترامپ

با پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا و ورودش به دفتر بیضیی‌ِ شکل کاخ سفید، تنش او با دموکرات‌ها آغاز و با شکستش در انتخابات ۲۰۲۰ و به‌ویژه وقوع حادثه ۶ ژانویه ۲۰۲۰ این تنش تشدید شد تا اینکه نیروهای پلیس فدرال آمریکا «اف‌بی‌آی» هشتم آگوست پارسال (۱۷ مرداد ۱۴۰۱) به عمارت ترامپ موسوم به «مار-ئه-لاگو» در فلوریدا یورش بردند و ۳۳ جعبه اسناد از جمله ۱۱ مجموعه سند محرمانه را از محل اقامت وی کشف و ضبط کردند. به نوشته نیویورک تایمز، ترامپ دست کم ۳۰۰ فقره اسناد طبقه‌بندی‌شده را به عمارتش برده بود.

بر اساس گزارش رسانه‌های آمریکا، از مجموع ۳۳ جعبه توقیف‌شده، ۲۶ موردی که وزارت دادگستری آمریکا آنها را «محتویات ضبط‌شده از اتاق انباری» نامیده، حاوی اطلاعاتی از جمله بریده جراید از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰، سه فقره سند با عنوان «فوق محرمانه»، یک جلد کتاب و همچنین یک هزار و ۸۴۱ سند و عکس دولتی بدون برچسب طبقه‌بندی بوده است.

واشنگتن‌پست به نقل از منابعی آگاه گزارش داد که در یورش (اف‌بی‌آی) به عمارت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق این کشور، اسنادی مربوط به توانمندی‌های نظامی یک دولت خارجی، از جمله توانمندی‌های هسته‌ای آن کشور، کشف شده است.

ترامپ و هوادارانش این اقدام مأموران اف‌بی‌آی را به شدت محکوم کردند و تلاش کردند این اقدام را در چارچوب رقابت‌های سیاسی و تلاش دموکرات‌ها برای حذف ترامپ از صحنه سیاست آمریکا تفسیر کنند تا «اجرای بی‌طرفانه قانون».

جامعه دوقطبی و احتمال برگشتِ شورشِ ۶ ژانویه

«تام مَنگِر»، رئیس پلیس کنگره آمریکا ۱۳ دی‌ماه با انتشار بیانیه‌ای هشدار داد که با توجه به وضعیت کنونی جامعه آمریکا، دولت و پلیس این کشور باید خود را برای شورشی جدید شبیه آنچه در ۶ ژانویه ۲۰۲۱ رخ داد، آماده کنند. وی دراین‌باره گفت: با وضعیت دوقطبی ملت ما، حمله و شورشی علیه ساختمان کنگره، مانند ۶ژانویه ۲۰۲۱ وجود دارد. اگر اتفاق غیرقابل‌تصوری رخ دهد، ما باید آماده باشیم.

منگر با این حال تأکید کرد در دو سال گذشته پس از حمله ۶ ژانویه، پلیس کنگره بیش از ۱۰۰ پیشرفت چشمگیر در حوزه امنیتی داشته است؛ پیشرفت‌هایی از جمله اکنون برنامه‌ریزی برای تظاهرات و وقایع و رویدادهای مهم نیاز به آماده‌سازی برای «طرح‌های دقیق اقدام حوادث» دارند و همچنین پلیس کنگره مشارکت قوی و محکمی با ده‌ها سازمان و نهاد دولتی و مجری قانون در درون و اطراف محوطه واشنگتن ایجاد کرده است.

به گفته رئیس پلیس کنگره آمریکا «(پس از حمله هواداران ترامپ به ساختمان کنگره) کنگره قانونی را تصویب کرده که اطمینان حاصل کند که رئیس پلیس کنگره می‌تواند به صورت یکجانبه وضعیت اضطراری اعلام کند و خواستار کمک گارد ملی شود».

در ۶ ژانویه ۲۰۲۱، هواداران دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، با هدف جلوگیری از تأیید نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰، به ساختمان کنگره حمله کردند و در این شورش دست‌کم ۵ نفر در درگیری با نیروهای پلیس کشته شدند.

دونالد ترامپ اعتقاد داشت که جو بایدن، رقیب دموکراتش، با تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز اعلام شد. حمله و شورش ۶ ژانویه، بزرگترین حمله به ساختمان کنگره آمریکا از زمان اقدام ارتش انگلیس به سوزاندن این ساختمان و مکان‌های دیگر در «جنگ ۱۸۱۲» است.

این حادثه منجر به دومین استیضاح ترامپ توسط مجلس نمایندگان آمریکا شد که اکثریت آن در اختیار دموکرات‌ها بود؛ دموکرات‌ها رئیس‌جمهور وقت (ترامپ) را متهم به تحریک هوادارانش کردند. شورش ۶ ژانویه، همچنین تحقیقات پی‌درپی کنگره و صدور صدها پیگرد قانونی را برای کسانی در پی داشت که متهم به مشارکت در این شورش شدند.

بهره سخن

اعلام کشف اسناد طبقه‌بندی‌‎‌شده در دفتر رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا بار دیگر فضای دوقطبی موجود در عرصه سیاست و جامعه این کشور را به سطح رسانه‌ها و عمومی‌ترین فضاها آورده؛ به‌ویژه اینکه از همین الان ترامپ و هوادارانش با اتهام «خیانت بایدن به آمریکا و جاسوسی برای چین» تلاش دارند افکار عمومی را نسبت به این موضوع حساس کنند تا هزینه‌های برخورد با بایدن و دموکرات‌ها را افزایش دهند و وزارت دادگستری این کشور به‌راحتی از این موضوع عبور نکند.

ترامپ در نخستین واکنش خود ضمن انتقاد از «رفتار و برخورد دوگانه» مأموران امنیتی نسبت به خود و بایدن مدعی شده «اینکه بایدن اسناد فوق سری را تحویل چین داده، اقدامی فراتر از حد تصور است. مطمئناً من چنین کاری انجام نخواهم نداد. قرار گرفتن در چنین وضعیتی برای کشورمان خوب نیست.»

دموکرات‌ها مدعی هستند که نحوه کشف و تحویل اسناد محرمانه نزد بایدن و ترامپ متفاوت است و هیچ گونه شباهتی بین آنها نیست؛ خود وکلای بایدن، پس از کشف اسناد محرمانه، سریع آنها را به مقامات آرشیو ملی و مأموران امنیتی و دادگستری تحویل دادند، اما ترامپ و نزدیکانش با توسل به زور و قدرت نیروهای امنیتی مجبور به تحویل اسناد محرمانه و فوق‌محرمانه شده‌اند؛ ترامپ آگاهانه این اسناد را به منزل شخصی خود برده، اما بایدن «حتی از وجود این اسناد محرمانه دولتی در دفترش اطلاعی نداشته»، و مسلماً برخود قضائی با این دو هم متقاوت خواهد بود.

گرچه توجیه و تفسیر دموکرات‌ها درباره این موضوع، ظاهراً «قانع‌کننده» به نظر می‌رسد، مسئله این است که نوع موضع‌گیری و ژستِ ترامپ و هوادارانش نشان می‌دهد درباره نحوه رفتار مأموران امنیتی و وزارت دادگستری آمریکا نسبت خود «احساس ظلم و برخورد دوگانه» دارند و تلاش می‌کنند این احساس را در بین جریان خود تقویت کنند.

اگر این وضعیت را در کنار هشدار اخیر رئیس پلیس کنگره آمریکا درباره دوقطبی شدید در جامعه و احتمال رویدادی شبیه ۶ ژانویه قرار دهیم، بیشتر معنادار می‌شود، و با روند کنونی به احتمال زیاد نحوه برخورد قضائی با بایدن و ترامپ در خصوص پرونده اسناد محرمانه، در متن جدال قدرت بین ترامپ و دموکرات‌ها، تعیین‌کننده است و احتمالاً به یکی از کانون‌های اصلی تنش و جدال بین دو اردوگاه در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ تبدیل خواهد شد؛ انتخاباتی که برای تعیین سرنوشت سیاسی شخص بایدن و ترامپ و دو جریان اصلی سیاست آمریکا بسیار تعیین‌کننده است.