نقاط ضعف رقیب اردوغان در انتخابات/ سرنوشت ترکیه در دست نسل Z

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از مهر، ترکیه وارد هفته پایانی انتخابات ۱۴ می ۲۰۲۳ شده است و اگرچه انتخابات ریاست جمهوری به دلیل اینکه سرنوشت سیاسی رئیس جمهور رجب طیب اردوغان را تعیین می‌کند، بیشتر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است، اما اهمیت انتخابات پارلمانی کمتر از ریاست جمهوری نیست.

از یک سو، هر رئیس جمهور منتخب، اگر ائتلاف مورد حمایت او اکثریت پارلمانی نباشد، برای پیشبرد اهداف خود با مشکل مواجه می‌شود، و از سوی دیگر، در صورتی که انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم برود، نتایج انتخابات پارلمانی ممکن است بر انتخابات ریاست جمهوری تأثیر بگذارد. از این رو ائتلافی که اکثریت پارلمانی را به دست می‌آورد، بهتر می‌تواند آرای خاکستری را جذب کند و آنها را متقاعد کند به نامزد مورد نظر رأی بدهند.

شبکه الجزیره در گزارشی به بررسی انتخابات ترکیه پرداخته است که خلاصه‌ای از آن در ادامه می‌آید:
نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ۱۴ مه ممکن است قطعی نشود، اما نتایج رقابت پارلمانی بلافاصله نیمی از تصویر آینده ترکیه را پس از این انتخابات ترسیم خواهد کرد.

با یک نگاه گذرا می‌توان پی برد که انگیزه‌های اساسی اردوغان و رقیب اصلی وی، کمال قلیچدار اوغلو در تشکیل لیست نامزدهای پارلمانی، انتخابات ریاست جمهوری بوده است. اردوغان نامزدهای احزاب محافظه کار رفاه، الدعوه کردها و چپ دموکراتیک را در لیست حزب عدالت و توسعه قرار داد تا بتواند آرای این سه حزب را به نفع خود در انتخابات ریاست جمهوری جلب کند در مقابل، قلیچدار اوغلو نیز، نامزدهای چهار حزب کوچک سعادت، آینده، دموکراسی، پیشرفت و دموکراسی را در لیست حزب جمهوری خواه خلق جای داده تا برای کسب آرای آنها در رقابت‌های ریاست‌جمهوری تلاش کند.

هم اردوغان و هم قلیچدار اوغلو به دنبال اطمینان از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری در دور اول یا حداقل در دور دوم انتخابات هستند. اردوغان برای کسب آرا رأی دهندگان، بسته‌های محرک اقتصادی، افزایش نرخ دستمزدها و وعده بازسازی مناطق تخریب شده در زلزله ۶ فوریه ظرف یک سال را داد، و به دنبال جذب بیشترین تعداد احزاب کوچک به ائتلاف خود است.

در مقابل، قلیچدار اوغلو نیز ائتلاف‌های گسترده‌ای انجام داده است. این حزب بدون تهدید شراکت خود با حزب ناسیونالیست، وارد همکاری انتخاباتی با حزب دموکراتیک خلق‌های کرد شد. وی همچنین نامزدهای چهار حزب کوچک از جمله احزاب محافظه‌کار را در لیست حزب جمهوری‌خواه خلق برای انتخابات پارلمانی گنجاند، اگرچه شخصیت‌هایی که این احزاب را رهبری می‌کردند در گذشته به شدت با قیلیچدار اوغلو دشمنی داشتند.

اگرچه تضاد درون ائتلاف مخالفان در مقایسه با ائتلاف حزب حاکم، که به نظر می‌رسد اجزای آن از نظر ایدئولوژیک سازگارتر هستند، بیشتر خودنمایی می‌کند، با این وجود، قلیچدار اوغلو در حل تناقضات مهارت نشان داده و با ایجاد گفتمان و استراتژی جدید، توانست حمایت کردها و محافظه کاران را جلب نماید.

صرف نظر از اینکه این تغییر در گفتمان ناشی از نیاز انتخاباتی است یا خیر، به قلیچدار اوغلو کمک کرد تا اکثر احزاب اپوزیسیون را وادار کند که پشت سر او بایستند و روی یک هدف اصلی یعنی پایان دادن به حکومت اردوغان توافق کنند. البته هنوز نمی‌توان گفت که آیا این تاکتیک جدید برای اوغلو و به طور کلی ائتلاف میز شش گانه مفید است یا خیر و نتایج انتخابات پیش رو این امر را مشخص می‌کند.

نقاط ضعف قیلیچدار اوغلو

نقاط ضعف قلیچداراوغلو اولاً در این است که علیرغم توانایی او در بسیج تعداد زیادی از احزاب مخالف، او نتوانست یک استراتژی سیاسی روشن برای اتحاد ملت شکل دهد که فراتر از محاسبات انتخاباتی است، ضعف دوم اوغلو در عدم اعتماد رأی دهندگان به توانایی وی در ایجاد ثبات سیاسی در کشور در صورت رسیدن مخالفان به قدرت نهفته است، و سوم، گیر افتادن وی در دو قطبی «با یا علیه اردوغان» است و اما ضعف چهارم اوغلو این است که وی نتوانست «محرم اینجه» را متقاعد به کناره گیری از رقابت‌های ریاست جمهوری کند. واضح است که همه این چهار نکته شانس پیروزی او در انتخابات ریاست جمهوری را کاهش می‌دهد.

علاوه بر خطراتی که اینجه برای قلیچدار اوغلو ایجاد می‌کند، «سینان اوغان» نیز برای وی خطرآفرین خواهد بود. اوغان گرچه با هویت ملی خود ممکن است بتواند از حزب جنبش ملی گرای متحد اردوغان آرا بگیرد اما بیشترین تأثیر منفی را بر روی قلیچداراوغلو خواهد داشت، زیرا آرای ناسیونالیست‌ها (ملی گرایان) که زمانی در سبد اوغلو بود، پس از بحران ائتلاف میز شش گانه و در واکنش به همکاری وی با حزب دموکراتیک خلق‌های کرد ریزش کرد و بعید است که همه آنها دوباره بازگردند.

پیچیدگی‌های دور دوم انتخابات

بدیهی است که پیچیدگی‌های انتخاباتی در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری بیشتر از دور اول خواهد بود و تداخل نتایج انتخابات پارلمان با رفتار انتخاباتی رأی دهندگان بر پیچیدگی امر می‌افزاید.

بر این اساس، این فرض غالب مبنی بر اینکه در صورت رسیدن انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم، قلیچداراوغلو قادر به شکست اردوغان است، چندان دقیق نیست. زیرا ثبات سیاسی عامل اصلی در تعیین آرا خاکستری خواهد بود و اردوغان در این زمینه بیش از اوغلو می‌تواند موفق باشد، بدین خاطر که هم توانایی او در طی دو دهه برای تحقق ثبات برای همگان آشکار شده و هم اینکه اختلاف داخل ائتلاف میز شش گانه در معرفی نامزد ریاست جمهوری این ترس را در رأی دهندگان ایجاد کرده که این ائتلاف قادر نیست ترکیه را به ثبات برساند.

اگرچه قلیچدار اوغلو تا حدی از این واقعیت سود می‌برد که رقابت ریاست جمهوری یک همه پرسی در مورد شخص اردوغان است، اما وی تنها گزینه برای رأی دهندگانی نیست که خواهان ترکیه‌ای بدون اردوغان هستند. در همین حال، قلیچداراوغلو در درون حزب خود با یک انشقاق روبرو است. از یک سو ملی گراها از همکاری وی با حزب دموکراتیک خلق کرد خشمگین هستند و از سوی دیگر آتاتورک ها از اتحاد وی با احزاب آینده، دموکراسی، پیشرفت و سعادت عصبانی هستند.

جوانان به چه کسانی رأی می‌دهند؟

رأی جوانان نیز در این انتخابات تأثیرگذار خواهد بود چرا که بیش از ۶ میلیون جوان برای اولین بار رأی می‌دهند. فرض غالب این است که رأی دادن جوانان در خدمت اردوغان نخواهد بود، زیرا این نسل جدید می‌خواهد رئیس جمهور متفاوتی ببیند. با این حال، قلیچدار اوغلو عنصر جذابی برای جوانان به حساب نمی‌آید و او در بخشی از سیاست ترکیه در دو دهه اخیر نیز مشارکت دارد.

بر این اساس ممکن است اینجه و سینان اوغان سهم بیشتری از رأی جوانان داشته باشند. چنین امری بیشتر به نفع اردوغان خواهد بود و می‌تواند شانس انتخاب مجدد وی را افزایش دهد. با این وجود، تصمیم نهایی محرم اینجه برای ائتلاف با یکی از نامزدهای ریاست جمهوری، همچنان نقش مهمی در تعیین اینکه چه کسی در دور اول یا دور دوم، ریاست جمهوری ترکیه را برنده می‌شود، بازی می‌کند، و وی تاکنون درها را به طور کامل بر احتمال مذاکره با قلیچداراوغلو نبسته، و این باعث می‌شود که اوغلو تا آخرین لحظه، امیدوار به پیروزی باشد.