آتش سوزی پس از زلزله احتمالی بالای7 ریشتر ، چه خسارت‌هایی به پایتخت وارد می‌کند؟

به گزارش اقتصادنیوز روزنامه اعتماد نوشت:با بررسی وضعیت ریسک‌های تهران در سال ۱۳۹۹ بر پایه خطر زلزله به این نتیجه رسیدیم که حداقل با پنج نوع ریسک در تهران برای بروز حوادث با تلفات و آسیب گسترده مواجهیم: زلزله و حوادث ثانویه زلزله (همچون آتش‌سوزی)، بروز حادثه در ساختمان‌های بلندمرتبه شبیه ساختمان پلاسکو، ریسک بروز حادثه ناشی از جنس خاک در محله‌های مستعد حادثه (وجود خاک نرم در جنوب و شمال شهر) و ریسک شبکه‌های زیرزمینی آب، برق، گاز و انبارهای سوخت.

جنوب، جنوب غرب، جنوب شرق و مرکز شهر تهران با بالاترین ریسک‌ها مواجه هستند. در عین حال شرایط مناطق شمالی شهر تهران هم  به گونه‌ای است که خطر بروز حوادث غیرمترقبه در این مناطق وجود دارد.

مناطق نزدیک و روی پهنه‌های گسل شمال تهران از دو جهت، یکی فعال بودن پهنه گسله و دیگری شکل و تراکم ساختمان‌ها و محله‌های این مناطق را در معرض خطر جدی مشابه حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو قرار داده است. در محدوده‌های جنوبی شهر که حدود ۶۰درصد جمعیت پایتخت را در خود جای داده‌اند،

آسیب‌پذیری این مناطق به دلیل فرسودگی املاک، تراکم جمعیت در محلات و باریک بودن معابر در برابر حوادث مشابه ساختمان پلاسکو به ‌شدت بالا است.

با استناد به تلفات زلزله‌های مشابه با شرایط شهر تهران در کشورهای مختلف اگر زلزله‌ای با بزرگای بیش از ۷ در تهران اتفاق بیفتد بسته به زمان و کانون وقوع آن، ۵ تا ۲۰درصد جمعیت (در حدود نیم تا ۲ میلیون نفر از جمعیت شهر تهران) از بین خواهند رفت.

نهایتا در آن مطالعه ۱۰ گام برای مقابله با ریسک‌های شهر تهران معرفی شد: اولین گام شناسایی موقعیت و ابعاد خطر زلزله و حوادث مشابه ساختمان پلاسکو  - در اثر زلزله و مستقل از رخداد زلزله -  است.

گام دوم محاسبه میزان تاب‌آوری تهران در مقابل این دو جنس خطر است.

سومین گام تعیین وضعیت مطلوب ایمنی تهران برای ۲۰ سال آینده است.

گام چهارم تعیین نیازهای مدیریت شهری برای تحقق وضعیت مطلوب و آمادگی برای مقابله با بدترین حالت ممکن در زمان خطر است.

گام پنجم آنکه از ایجاد ریسک جدید در تهران جلوگیری شود.

گام ششم سازماندهی و تجهیز سازمان آتش‌نشانی با استفاده از الگوی جهانی و گام هفتم جدی گرفتن مدیریت بحران شهر تهران ازسوی شهرداری است.

گام هشتم طراحی تحقیقات دانشگاهی در حوزه مدیریت بحران براساس واقعیت‌های موجود پایتخت است. گام نهم آماده‌سازی تهران برای بدترین حالت هنگام بروز حوادث و گام دهم نیز جلوگیری از احداث ساختمان‌های بالای ۸ طبقه در نزدیکی یا روی گسل شمال است. این همان کاری است که در سال‌های اخیر چندان مورد توجه مدیریت شهری قرار نگرفته است!

نماد آن هم آنکه هم‌اکنون ساختمان هتل ۳۰ طبقه با ۱۳ طبقه زیرزمین در حال ساخت روی حریم گسل شمال تهران در ولنجک است و در جنوب تهران دولت در حال برنامه‌ریزی برای ساخت ورزشگاه جدید تهران در حریم خطرناک لرزه‌زای جنوبی تهران در شهر آفتاب است!

آتش‌سوزی از دیرباز به عنوان یک خطر بزرگ پس از زلزله شناخته شده است. قبل از قرن بیستم، زلزله‌ها اغلب شمع‌های در حال سوختن، لامپ‌ها، اجاق‌ها و شومینه‌ها (با سوخت‌های خطرناک رایج) را شعله‌ور می‌کردند. از ابتدای سده بیستم پارگی خطوط گاز و سیم‌های برق قوس‌دار رایج‌ترین منابع اشتعال هستند. زلزله‌ها علاوه بر ایجاد فرصت‌هایی برای اشتعال، می‌توانند دسترسی به تجهیزات آتش‌نشانی را مسدود کنند و به منابع آب آتش‌نشانی آسیب برسانند که کار مبارزه با شعله‌های آتش را چالش‌برانگیز می‌کند. 

  آتش‌سوزی البته می‌تواند در هر زمانی اتفاق بیفتد، اما پس از زلزله، احتمال شروع آتش‌سوزی بیشتر است و می‌تواند سریع‌تر گسترش یابد. زمین‌لرزه باعث تکان و حرکت زمین می‌شود که می‌تواند باعث ترک خوردن لوله‌های گاز و آسیب به خطوط برق، سیم‌کشی برق و لوازم خانگی شود.

روانگرایی، که در آن خاک‌های دانه‌ای سیلت یا شنی، به مایع گل آلودی تبدیل می‌شوند، می‌توانند به لوله‌ها و ساختمان‌ها آسیب وارد کنند. خسارت زلزله می‌تواند جاده‌ها را مسدود کند تا لوله‌های آسیب‌دیده آب به راحتی در دسترس نباشد. زباله‌ها می‌توانند در شکاف‌های بین ساختمان‌ها بیفتند و به گسترش آسان‌تر آتش کمک کنند. البته قطع برق ممکن است باعث تاخیر در شروع آتش‌سوزی شود. با این حال، لوازم خانگی آسیب‌دیده و سیم‌کشی ممکن است باعث آتش‌سوزی هنگام روشن شدن مجدد برق شود. سابقه موضوع نشان داد که حادثه آتش‌سوزی بیمارستان گاندی را باید تلنگری برای ارزیابی سریع و جدید و اقدام فوری برای ایمنی در آتش‌سوزی  - به ویژه پس از هر زلزله -  در تهران تلقی کرد.