بازگشت به برجام؛ اشتباه استراتژیک بایدن؟
به گزارش اقتصادنیوز؛ در هفته‌ای که گذشت خبر مربوط به گزینه اصلی جو بایدن برای انتصاب به عنوان نماینده امور ایران، به یکی از موضوعات پرمناقشه در حوزه سیاست‌خارجی رسانه‌های آمریکا تبدیل شده است.
بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران در رسانه‌های بین‌المللی، از سوابق رابرت مالی در حوزه خاورمیانه به عنوان نمادی از سیاست دولت جدید در قبال ایران و منطقه یاد می‌کنند. آنها انتخاب مالی را نشانگر میزان تمایل دولت جو بایدن به احیای برجام و بازگشت به مسیر دیپلماسی با ایران می‌دانند.
راب مالی مورد اعتماد بلینکن است
خبرگزاری رویترز روز جمعه در مطلبی نوشت:
انتظار می‌رود جو بایدن، معمار توافق هستهای را به عنوان نماینده امور ایران منصوب کند. رابرت مالی، دیپلمات دوران اوباما، وظیفه ترمیم روابطی را دارد که پس از خروج ترامپ از توافق هستهای بدتر شده است.
به گفته منابع مختلف، از دولت بایدن انتظار می‌رود رابرت مالی، مشاور ارشد سابق دولت اوباما را به عنوان نماینده ویژه برای ایران نام ببرد.
مالی یکی از اعضای اصلی تیم باراک اوباما بود که با ایران و قدرتهای جهانی در مورد توافق هستهای مذاکره کرد، توافقی که دونالد ترامپ در سال 2018 علی‌رغمی مخالفت شدید متحدان اروپایی واشنگتن آن را کنار گذاشت.
یک مقام وزارت خارجه گفت: "وزیر امور خارجه آنتونی بلینکن در حال ساخت یک تیم اختصاصی است که از کارشناسانی با نگاه روشن و دیدگاه‌های متنوع استفاده می کند. رهبری این تیم را راب مالی نماینده ویژه امور ایران عهده‌دار خواهد بود. وی با سوابق موفق در مذاکرات پیشین برای محدودسازی برنامه هستهای ایران به این سمت گماشته می‌شود".
این مقام که خواست نامش فاش نشود گفت: "بلینکن اطمینان دارد که او و تیمش بار دیگر قادر به انجام این کار هستند."
وی با تمرکز بر سیاستگذاری در خاورمیانه و حوزه خلیج فارس پست‌های ارشد زیادی را در دولت‌های دموکرات اوباما و بیل کلینتون بر عهده داشته و در جریان کمپین انتخاباتی 2020 جو بایدن مشاور غیررسمی تیم وی بود. او در سال‌های اخیر به عنوان رئیس گروه بین المللی بحران، یک سازمان غیر انتفاعی با تمرکز بر درگیری‌های جهانی، فعال بوده است.
بایدن و دستیارانش در سیاست خارجی تلاش می کنند رویکرد خود را در قبال ایران تنظیم کنند. یکی از منابع به رویترز گفت که انتظار می رود مالی به طور مستقیم به وزیر امور خارجه آنتونی بلینکن گزارش دهد.
وزیر خارجه دولت بایدن روز چهارشنبه موضع دولت جدید را اعلام کرد که تهران باید پایبندی به توافق هستهای را قبل از اقدام واشنگتن از سر بگیرد.
اما محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران ، روز پنجشنبه در توییتر گفت که ایالات متحده باید اولین حرکت را با بازگشت به توافق هستهای انجام دهد.
مالی، پسر یک روزنامه نگار مصری و متخصص امور ایران، مشاور غیررسمی کمپین انتخاباتی اوباما در سال 2008 بود اما پس از مطرح شدن ملاقات وی با نمایندگان گروه فلسطینی حماس، استعفا داد. بعداً مالی به عنوان مشاور ارشد امور خاورمیانه وارد دولت شد.
هشدار ظریف به بلینکن
نیوزویک در مطلبی به قلم دیوید برنان نوشت:
ظریف نوشت: «بررسی واقعیت برای وزیر خارجه بلینکن: ایالات متحده برجام را نقض کرد، دسترسی به غذا و دارو را برای ایرانیان مسدود کرد، پایبندی به قطعنامه 2231 را مشمول مجازات کرد. در طول آن آشفتگی غریب، ایران به برجام پایبند بود، و فقط اقدامات اصلاحی پیش‌بینی‌شده را انجام داد. حال چه کسی باید قدم اول را بردارد؟ هرگز شکست حداکثری ترامپ را فراموش نکنید.»
دولت بایدن خواستار آن است که قبل از اینکه آمریکا پایبندی به توافق را از سر بگیرد، تهران به طور کامل به محدودیت‌های توافق عمل کند. اما مقامات ایرانی استدلال کرده‌اند که نقض اولیه توافق، خروج ترامپ از توافق و اعمال فشار حداکثری تحریم‌ها ابتدا از سوی آمریکا صورت گرفته و این یعنی مسئولیت احیای برجام اکنون به عهده رئیس جمهور جدید آمریکاست و قبل از اینکه ایران محدودیت‌های هستهای را اجرا کند، بایدن باید تحریم‌های اقتصادی را لغو کند.
اما بلینکن روز چهارشنبه گفت: ایران در جبهه‌های مختلف از تمکین به تعهدات سر باز زده و مدتی طول می‌کشد تا تصمیم به بازگشت به توافق بگیریم، چراکه باید پایبندی ایران به مفاد توافق را راستی‌آزمایی کنیم.
وی به خبرنگاران گفت: اغراق نکنیم، ما هنوز به آن نقطه نرسیده‌ایم. او نگفت کدام مقام آمریکایی مذاکرات با ایران را رهبری خواهد کرد، اما گفت دولت «دیدگاه‌های متفاوتی را در این باره به همراه خواهد داشت.»
محافظه‌کاران آمریکا و متحدان خاورمیانه‌ای ایالات متحده علیه بازگشت به برجام بسیج شده‌اند و از بایدن می‌خواهند سایر جوانب سیاست‌های ایران از جمله نفوذ منطقه‌ای و برنامه توسعه موشک‌های بالستیک را در نظر بگیرند.
در اوائل هفته جاری رئیس نیروهای مسلح اسرائیل در سخنانی مداخله‌جویانه و نامعمول، درباره پیوستن مجدد دولت آمریکا به این توافق هشدار داد و تهدید به اقدام نظامی علیه ایران کرد.
بایدن سعی کرده است با طرح برجام به عنوان بستری برای یک توافق "گسترده‌تر، طولانیتر و محکم‌تر" که شامل مسائل مربوط به موشک‌ها و سایر موضوعات است، نگرانی ها را برطرف کند.
بازگشت به برجام اشتباه استراتژیک بایدن!
۲ چهره شناخته شده رسانه‌ای از محور عبری-عربی در مطلبی در وبگاه نشریه فارن افرز نسبت به بازگشت آمریکا به برجام هشدار داده‌اند و مطابق انتظار از وی خواسته‌اند به فکر توافق گسترده‌تر از توافق هستهای برای مهار نفوذ منطقه‌ای و برنامه موشکی ایران باشند.
«آموس یادلین» مدیر اجرایی موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل و رئیس سابق اطلاعات نظامی نیروهای دفاعی اسرائیل و «ابتسام الکتبی» بنیانگذار و رئیس مرکز سیاست‌های امارات و عضو کمیسیون مشورتی شورای همکاری خلیج فارس است، در مقاله‌ای مشترک که فارن افرز منتشر کرد، بازگشت به توافق هستهای را یک اشتباه استراتژیک خوانده و نوشته‌اند: در مسئله ایران، ایالات متحده باید به جلو حرکت کند، نه به عقب.
در ادامه مطلب آمده است: دولت جدید جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده پیشنهاد کرده است که ایران و ایالات متحده به توافق هستهای 2015 که به آن برنامه جامع اقدام مشترک نیز گفته می شود، پایبندی کامل را از سر بگیرند. اما چشم انداز این رویکرد، خطرات قابل توجهی برای امنیت منطقه‌ای و حتی جهانی به همراه دارد. از نظر ما، رویکرد بهتر، رویکردی است که هدف آن دستیابی به توافق موقت متوسط و محدودتر از توافق اصلی یا «منهای برجام/ JCPOA minus» باشد، پس از آن گفتگوها برای دستیابی به توافق هستهای گسترده‌تر از توافق اولیه یا «مثبت برجام/ JCPOA plus» متمرکز شوند.
آنها در ادامه نوشته‌اند: اگر با این حال، دولت بایدن برای احیای توافق قبلی مصمم باقی بماند، باید اقدامات دیگری انجام دهد تا اطمینان حاصل کند که تهران به سلاح هستهای دست پیدا نمی‌کند، و به متحدان ایالات متحده در منطقه اطمینان دهد که واشنگتن بر سر امنیت آنها قمار نخواهد کرد.
پیشنهاد ایجاد مجمع خاورمیانه‌ای
نشنال اینترست در مطلبی به قلم مهسا روحی و رابرت دانین، نوشت: یک مجمع گسترده در خاورمیانه می‌تواند گفتگو و شفافیت در مورد اقدامات کوتاه‌مدت را تسهیل کند، و انگیزه پرداختن به موارد پیچیده‌تر دیگری مانند کنترل تسلیحات منطقه‌ای را ایجاد کند.
در ادامه مطلب آمده است:
ایالات متحده به حضور و قدرت خود در منطقه ادامه خواهد داد، اگرچه در تعامل بسیار انتخابی‌تر عمل می‌کند. دولت بایدن واضح‌ترین اولویت منطقه‌ای خود را بازگشت ایالات متحده به توافق هستهای 2015 با تهران -مشروط به انطباق ایران- می‌داند. بایدن همچنین از خواستار مذاکرات اضافی برای رسیدگی به فعالیت‌های منطقه‌ای ایران و همچنین پرداختن به جنگ در یمن و پیشبرد صلح اعراب و اسرائیل است.
بایدن و مشاوران ارشد او کاملاً روشن ساخته‌اند که وظیفه شماره یک آنها بازگرداندن مشارکت بین‌المللی و همکاری با دوستان و متحدان آمریکا برای حل چالش های جهانی و منطقه‌ای است. رئیس جمهور جدید همچنین می داند که دستیابی واشنگتن به اهداف خود برای منطقه، به تنهایی غیرممکن است. این باید یک خبر خوشآیند برای منطقه باشد، جایی که کشورهای عربی و اسرائیل مدتهاست که از عدم حضور خود در توافق هستهای 2015 ابراز نارضایتی می‌کنند. دوستان آمریکا در اروپا و خاورمیانه هم اینک فرصت بی‌نظیری دارند که درباره امور منطقه خود حرف بیشتری بزنند و رویکردهای جدیدی را برای مشارکت در منطقه خود آغاز کنند.
آنچه برای رسیدگی به مسائل در خاورمیانه بیشتر مورد نیاز است، یک مجمع منطقه‌ای گسترده و همه‌جانبه است که همه کشورهای منطقه را در یک مجموعه شامل می‌شود. چنین مجموعه‌ای، برخلاف مجمع عمومی سازمان ملل، صرفاً به عنوان یک نقطه کانونی در داخل خاورمیانه واقع می‌شود و مختص پرداختن به مسائل منطقه خود و محل طرح صدای کشورهای منطقه در امور همسایگی آنها باشد.
این مجمع خاورمیانه باید زیر نظر یک شخصیت معتبر بین‌المللی، مانند دبیرکل سازمان ملل یا منتخب وی تشکیل شود. این مجمع از مشارکت همه کشورهای منطقه استقبال می‌کند، اما مشارکت به معنای به رسمیت شناختن یکدیگر یا روابط بین اعضای آن نخواهد بود. بنابراین، کشورهایی با روابط خصمانه مانند ایران، عربستان سعودی، سوریه، اسرائیل همه جایگاه خود را در مجمع خواهند داشت.
