طرح بایدن برای نجات آمریکا یا ولخرجی بیهوده؟

به گزارش اقتصادنیوز، جو بایدن از زمان حضور در کاخ سفید هر قدر در عرصه بین المللی گام های اولیه را به نظر نامطمئن بر می دارد، تمام عزم و اراده خود را مصروف تحقق شعارهایی کرده که در طول رقابت های انتخاباتی در عرصه داخلی وعده آن ها را داده بود. بایدن در آن زمان بزرگ ترین مسئله ای که گریبان گیر کشور شده را همه گیری ویروس کرونا دانسته و متعهد شده بود در صورت پیروزی، تمرکز خود را بر مبارزه با همه گیری و پیامدهای ویران گر آن قرار دهد.

در شرایطی که کم تر از دو ماه از بر سر کار آمدن دولت جو بایدن می گذرد، کنگره ایالات متحده، به تائید لایحه پیشنهادی دولت پرداخت که جو بایدن از آن با عنوان طرح نجات آمریکا یاد می کند. در حالی که پیش از این مواجهه دونالد ترامپ و دولتش با مسئله همه گیری با انتقادات گسترده ای روبرو بود، دولت بایدن در همان ابتدای کار با ارائه یک بسته حمایتی به ارزش 1.9 تریلیون دلار جدیت خود را در برابر این بحران نشان داده است. اگر چه این بسته محرک اقتصادی علی رغم مخالفت قاطع جمهوری خواهان کنگره و بدون کسب رضایت آن ها به تصویب رسیده، با این حال این سومین بسته حمایتی است که در ایالات متحده برای کاستن از تبعات بحران زای همه گیری در آستانه اجرایی شدن است.

بزرگترین محرک اقتصادی تاریخ آمریکا

اولین بار در اواخر مارس 2020، دونالد ترامپ، در مراسمی در کاخ سفید بسته ۲.۲ تریلیون دلاری محرک‌های اقتصادی برای مقابله با پیامدهای شیوع ویروس کرونا را که به تایید مجالس نمایندگان و سنا رسیده بود را امضا کرد. این طرح بزرگترین مجموعه محرک اقتصادی در تاریخ آمریکاست که تاکنون به تصویب رسیده و  هدف آن نجات اقتصاد آمریکا از تبعات رکود ناشی از شیوه ویروس کرونا اعلام شد.

دونالد ترامپ در هنگام امضای این لایحه گفته بود در حال حاضر ما با یک «دشمن نامریی» در جنگ هستیم و  دولت او تلاش خواهد تا مطمئن شود تمامی شهروندان از کمک‌های پزشکی و اقتصادی در جریان مقابله با این بیماری همه‌گیری جهانی برخوردار خواهند بود.

براساس این بسته حمایتی بسیاری از شهروندان آمریکایی واجد دریافت کمک شدند. بر این اساس افرادی که درآمدی معادل ۷۵ هزار دلار در سال یا کمتر از آن داشتند مشمول دریافت ۱۲۰۰ دلار شدند. همچنین برای زوج‌های متاهل با در آمدی کمتر از ۱۵۰ هزار دلار، ۲۴۰۰ دلار و والدین برای هر فرزند تحت تکفل خود نیز ۵۰۰ دلار در نظر گرفته شد.

همچنین این طرح ۳۶۷ میلیارد دلار وام برای کمک به مشاغل و کسب و کارهای کوچک در نظر گرفته بود. صندوقی هم با اعتبار ۵۰۰ میلیارد دلار برای کمک فوری به صنایع، شهرها و ایالت‌ها بحران زده تاسیس شد. بر این بسته محرک مالی، ۱۳۰ میلیارد دلار به بیمارستان‌ها و بخش خدمات بهداشتی و درمانی آمریکا کمک می کرد و با هدف افزایش پوشش بیمه بیکاری، 250 میلیارد دلار در اختیار دولت قرار داد.

با این حال این بسته منتقدانی از هر دو حزب دمکرات و جمهوری خواه داشت. تیم اسکات، بن سس و لیندزی گراهام سناتورهای جمهوری خواه با انتشار بیانیه ای اعلام کردند که این لایحه طوری تنظیم شده که کارمندان را تشویق می کند به جای آنکه سر کار بروند ترجیح دهند بیکار شوند.

از سوی دیگر الگزاندریا اوکازیو کورتز نماینده چپگرای نیویورک در کنگره این لایحه را مایه نگرانی دانست چرا که از نظر او این طرح نیم تریلیون دلار در جیب کمپانی های بزرگ می ریزد، درحالی که به اندازه کافی از کارمندان محافظت نمی کند. اندرو کومو فرماندار نیویورک هم این طرح را برای ایالت خود به درد نخور توصیف کرد و ۳.۸ میلیارد دلار کمک پیشنهادی آن به نیویورک را قطره ای در یک سطل آب توصیف کرد.

تهدید به وتوی دومین بسته بزرگ

در شرایطی که با اعلام نتایج انتخابات نوامبر دونالد ترامپ طرف بازنده معرفی شده بود، پس از ماه ها جدال و کشمکش میان جمهوری خواهان و دموکرات ها، سرانجام در اواخر دسامبر 2020 اعضای کنگره در مورد یک بسته حمایتی به ارزش 900 میلیارد دلار به تفاهم رسیدند.

میچ مک کانل رهبر جمهوری خواه سنا در آستانه تصویب این طرح گفت در هر صورت برای دستیابی به موفقیت، ما به توافق هر دو حزب در کشور نیاز داریم. چاک شومر، رهبر دموکرات‌های سنا هم در یک کنفرانس خبری ضمن حمایت از این بسته گفت کسانی که فکر می‌کنند این بسته حمایتی کفایت می‌کند، نمی‌دانند در آمریکا چه می‌گذرد و اظهار امیدواری کرد که پس از روی کار آمدن جو بایدن شاهد کمک بیش‌تری خواهیم شد.

این لایحه شامل 166 میلیارد دلار پرداخت مستقیم جدید با حداکثر 600 دلار برای هر بزرگسال و کودک، برای افراد با درآمد حداکثر 75000 دلار در سال و 1200 دلار برای زوجین با درآمد حداکثر 150،000 دلار در سال است. همچنین مبلغ300 دلار بیش‌تر در هفته برای دریافت‌کنندگان بیمه بیکاری در نظر گرفته شده بود. 284 میلیارد دلار وام هم برای کمک به مشاغل و کسب و کارهای کوچک لحاظ شده بود. بیش از 100 میلیارد دلار هم به کالج‌ها و مدارس و موسسات آموزش عالی اختصاص پیدا می کرد.

بخش های صنعت حمل و نقل، خدمات درمانی و توزیع واکسن نیز از جمله بخش هایی بودند که مشمول دریافت کمک می شدند. از حساسیت برانگیزترین بخش های این بسته هم اختصاص 25  میلیارد دلار برای کمک به پرداخت اجرای بها برای کسانی که ممکن بود خانه خود را از دست بدهند و تمدید مهلت قانونی تخلیه تا یک ماه دیگر بود.

با این حال علی‌رغم  تصویب این طرح مورد حمایت هر دو حزب در هر کنگره، دونالد ترامپ تهدید کرد که آن را امضا نخواهد کرد. او اختصاص مبلغ 600 دلار به هر نفر را مسخره خواند و خواهان افزایش مبلغ چک ها  به 2000 دلار شد. این در حالی بود که کاخ سفید پیش از تصویب این قانون هیچ اعتراضی به این قانون نشان نداده بود و وزیر خزانه‌داری استیون منوچین در مذاکرات این قانون شرکت داشت.

در واکنش به این مسئله، نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان در توئیتی از جمهوری‌خواهان انتقاد کرد که در جریان مذاکرات نظر ترامپ را در مورد مبلغ چک‌های محرک منعکس نمی‌کنند. او مدعی شد دموکرات‌ها آماده هستند تا پیشنهاد چک 2000 دلاری ترامپ را در صحن مجلس به رای بگذارند؛ امری که مسلم بود با مخالفت نمایندگان جمهوری‌خواه مواجه می‌شود.

در این شرایط گروهی از نمایندگان از هر دو حزب طی نامه‌ای خطاب به دونالد ترامپ از او خواستند که او این قانون را امضا کند چرا که به اعتقاد آن‌ها خانواده‌های زحمت‌کش، کارگران بی‌کارشده، مشاغل کوچک آسیب‌دیده، سیستم بهداشت و درمان تحت فشار بیش از حد، مدارس و بسیاری از موارد دیگر به شدت به این کمک‌ها نیازمندند.

سرانجام در شرایطی که به گفته رسانه ها 14 میلیون نفر در خطر انقضای بیمه‌بیکاری‌شان قرار داشتند، شمار زیادی از کارگران مشاغل مرتبط با امور دولتی در خطر از دست دادن شغلشان بودند، افراد زیادی را این خطر تهدید می کرد که تا چند روز دیگر حکم تخلیه خانه‌هایشان صادر شود و در حالی که اعضای کنگره خود را مهیای رد وتوی رئیس جمهور می کردند (با توجه به تصویب طرح با آرای 92-6 در سنا و 359-53  در مجلس نمایندگان)، بار دیگر دونالد ترامپ با امضای ناگهانی این طرح، ناظران را شگفت‌زده کرد.

بسته بایدن از راه می رسد: طرح نجات آمریکا؟

اکنون با تصویب بسته حمایتی پیشنهادی جو بایدن (که آن را طرح نجات آمریکا نامیده) به ارزش ۱.۹ تریلیون دلاری در سنا، رئیس جمهور آمریکا در انتظار تصویب لایحه در مجلس نمایندگان است. این در حالی است که هیچ‌یک از اعضای جمهوری‌خواه سنا به این لایحه بودجه رای نداد و دمکرات‌ها تنها با اتکا به اکثریت خود توانستند آن را به تصویب برسانند. این بسته اقتصادی در غیاب یک سناتور جمهوری‌خواه و با ۵۰ رای موافق دمکرات‌ها در برابر ۴۹ رای مخالف جمهوری‌خواهان به تصویب رسید. مجلس نمایندگان آمریکا نیز، این طرح را با ۲۲۰ رای موافق و ۲۱۱ رای مخالف و بدون حمایت جمهوری‌خواهان به تصویب رساند.در واقع این اولین بسته محرک است که بدون توافق هر دو حزب در آستانه اجرایی شدن قرار دارد. ارزش بسته پیشنهادی برابر با  حدود یک دهم حجم کل اقتصاد ایالات متحده است.

تصویب این لایحه که یکی از بزرگترین لایحه‌های محرک اقتصادی در تاریخ آمریکا است، یک پیروزی بزرگ برای دولت بایدن به شمار می‌رود. با تخصیص بودجه ۴۰۰ میلیارد دلاری در لایحه نهایی، شهروندان آمریکایی با در آمدی معادل ۷۵ هزار دلار در سال مشمول دریافت هزار و ۴۰۰ دلار کمک هزینه شده‌اند.

همچنین برای ۹.۵ میلیون نفر از شهروندانی که در پی بحران کرونا بیکار شده‌اند ۳۰۰ دلار کمک‌هزینه هفتگی در نظر گرفته شده است. صدها نهاد اقتصادی، درمانی و آموزشی هم از میلیاردها دلار کمک مستقیم برخوردار می‌شوند. در این طرح صد و شصت میلیارد دلار هم برای برنامه ملی واکسیناسیون گنجانده شده است، از جمله بیست میلیارد دلار برای توزیع و پنجاه میلیارد دلار برای افزایش تست کرونا.  ۳۵۰ میلیارد دلار کمک نیز به ایالت‌ها و دولت محلی در این بسته گنجانده شده است.

جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا در یک کنفرانس خبری پس از رای سنا به بسته ۱.۹ تریلیون دلاری گفت:  وقتی ۴۵ روز پیش ما کار خود را (در کاخ سفید) آغاز کردیم، به مردم آمریکا وعده دادم که کمک در راه است. امروز، می‌توانم بگویم که ما یک قدم بزرگ دیگر را در تحقق این وعده برداشتیم. اما جمهوری‌خواهان از این بسته کمک اقتصادی به شدت انتقاد کرده و گفته‌اند این طرح «ولخرجی بیهوده» دموکرات‌ها برای متحدان خود است و آنها نشانه‌های بهبود اقتصادی و کاهش کرونا را نادیده گرفته‌اند.

کوین مک‌کارتی، رهبر جمهوری‌خواهان در مجلس نمایندگان گفته دموکرات‌ها حتی برای تظاهر به وحدت هم تلاشی نکردند.کنایه آقای مک‌کارتی به شعار جو بایدن است که گفته بود برای ایجاد وحدت به میدان آمده است. در پاسخ به این انتقاد جمهوری‌خواهان، روز گذشته چاک شومر، رئیس دموکرات مجلس سنا گفت اتفاقا ما در سال ۲۰۰۹-۲۰۱۰ اشتباه کردیم و به پیشنهادهای جمهوری‌خواهانی چون سوزان کالینز گوش کردیم و نتیجه این شد که بسته کمکی به قدری کوچک و مختصر شد که نتوانست در برابر بزرگی صدمات کارآیی لازم را نشان دهد.

علی رغم آن که بایدن این بسته را به عنوان طرح نجات آمریکا معرفی می کند، دسته ای از کارشناسان نسبت به پیامدهای احتمالی آن هشدار می دهند. اگر چه جنت یلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا معتقد است که بسته‌های حمایتی دولت تورم‌زا نیست، اما اولیور بلانچارد، اقتصاددان برجسته هشدار داده است که تورم بعد از چهاردهه به اقتصاد آمریکا بازخواهد گشت. او این امر را به حجم بسته‌های حمایتی دولت بایدن مرتبط دانست و تاکید کرد که حجم بسته‌های حمایتی بیشتر از ظرفیت‌های خالی اقتصاد آمریکا است.

حتی در مناظره ای هم که اخیرا میان دو تن از اقتصاددانان مشهور به چپ میانه یعنی  لاورنس سامرز وزیر پیشین خزانه‌داری آمریکا و همچنین رئیس سابق دانشگاه هاروارد و پاول کروگمن برنده جایزه نوبل و استاد سابق دانشگاه پرینستون برگزار شده، علی رغم آن که کروگمن مدعی شده بایدن همان هزینه‌کننده بزرگی است که آمریکا می‌خواهد و اغلب بخش‌های بسته حمایتی بایدن را قابل دفاع دانسته و موضوع حباب بازارها را مساله‌ای که مانع از وضع سیاست‌های مناسب پولی شود قلمداد نکرده، اما سامرز با وجود تحسین‌برانگیز خواندن بسته محرک بایدن نسبت به همراهی خطرات بزرگی مانند تورم با آن هشدار داده است. بدین نرنیب مسئله اصلی این جاست که این طرح در نهایت ناجی اقتصاد بحران زده آمریکا می شود و یا بحرانی بر بحران می افزاید.