چالشی مهم پیش روی ابراهیم رئیسی/ بهار دولت سیزدهم به پایان رسید؟

سرانجام سیدابراهیم رئیسی توانست پیروز کارزار انتخابات 1400 باشد. او در این مدت وعده‌هایی را به مردم داد و حالا افکارِعمومی با تأکید بر اینکه در سه ماه گذشته دولت، رئیسی انتصابات خود را پشت‌سر گذاشته و وزرا، مسئولین و مدیران براساس ریل‌گذاری‌های دولت رئیسی بر سر کار قرار گرفته، پایان صد روز را زمان مناسبی برای پیگیری اقدامات دولت در زمینه مطالبات مردم می‌دانند.

تنگ زیرین ساعت شنی چهارساله دولت رئیسی نشان می‌دهد که هفت درصد از زمانی که وی فرصت دارد برنامه‌ها و وعده‌هایش را عملی، راهبردهای خود را برای حل مشکلات موجود ارائه و میزان پیشرفت آن را شفاف کند گذشته است.

کارشناسان تحلیل‌های مختلفی را به رسانه‌ها ارائه کرده‌اند، بسیاری براین‌باورند که تغییر خاصی در اداره کشور به وجود نیامده و مشکلات به‌خصوص مشکلات اقتصادی کشور همچنان به قوت خود باقی است و عده‌ای دیگر تأکید دارند که در مقابل رئیسی، مشکلاتی وجود دارد که به قول دولت روحانی حداقل شانزده سال زمان لازم است تا آواربرداری شود و او قادر به معجزه نخواهد بود.

مروری بر کارنامه رئیسی

با مروری بر کارنامه حدوداً صد روزه دولت سیزدهم، می‌توان دریافت که دولت در این مدت، فرازوفرودهای مثبت و منفی متعددی را تجربه کرده است.

از منظر برخی از تحلیلگران در این مدت، کفه ترازوی اقدامات مثبت دولت سنگین‌تر است و در مقابل عده‌ای نیز عقیده دارند که اقدامات این دولت نوپا نشان نمی‌دهد که تغییر ویژه‌ای در شرایط کشور به‌وجود آمده است.

نقاط قوت دولت رئیسی

شتاب در اجرای طرح واکسیناسیون عمومی بیماری کرونا، سفر‌های استانی و صحبت بی‌واسطه با مردم، عضویت در پیمان شانگهای و شفافیت ازجمله نکاتی است که طرفداران رئیسی آن را نشانه عملکرد روبه‌بهبود دولت سیزدهم عنوان می‌کنند.

این گروه تأکید دارند سفرهای استانی پایان هفته رئیس‌جمهور حکایت از آن دارد که دولت بر شعار مردمی بودن خود مصمم است و از همه فرصت‌ها برای خدمت استفاده می‌کند، به ویژه اینکه مقاصد اکثر سفرها محروم‌ترین استان‌ها و مناطق در اولویت بود.

حامیان سفرهای استانی پایان هفته تأکید دارند که این حضور میدانی خروجی عملیاتی و اقتصادی زودبازده ندارد، اما یک پشتوانه مهم روحی و دلگرمی برای مردم محسوب می‌شود.

آنها قفل دولت بر استقراض از بانک مرکزی و تأمین بودجه شهریور و مهر ماه کل کشور، بدون استقراض از بانک مرکزی را از اقدامات مؤثر دولت در تأمین بودجه می‌دانند که  می‌تواند موجب مهار تورم افسارگسیخته فعلی شود.

از دیگر مواردی که در زمره کارهای دولت سیزدهم عنوان می‌شود، انتشار صورت‌های مالی بانک ملی در راستای شفافیت عملکرد شرکت‌های دولتی  و برگزاری مستمر و منظم نشست سران قوا است.

البته حضور شخص رئیس‌جمهور در جمع مردم زلزله‌زده سی‌سخت و اندیکا و حضور محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری به همراه وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مناطق زلزله‌زده استان هرمزگان را نباید فراموش کرد.

درعین‌حال این عده تأمین 81 میلیون دُز واکسن کرونا در سه ماه و ورود به پیمان شانگهای را گام‌های مثبت در حوزه‌های بهداشت و درمان و سیاست خارجی می‌دانند.

​

منتقدان دولت رئیسی چه می‌گویند؟

اما برخی از موارد مثبت مورد اشاره حامیان دولت از سوی منتقدان مورد نقد قرار دارد.

یکی از این موارد، حل مشکل تأمین کالاهای اساسی است؛ زیرا بازار برخی از کالاهای اساسی مانند تخم‌مرغ، برنج و لبنیات همچنان با امواج تورمی دست‌ و پنجه نرم می‌کند.

همچنین این گروه براین‌باورند که علی‌رغم اظهارات حامیان رئیسی درباره پایبندی به شعارهای انتخاباتی چهره‌ای مستقل، اقدامات او در راستای راه‌اندازی سامانه‌ای «یاران رئیسی»، به‌کارگیری مسئولان دولت روحانی و... تبلیغاتی بوده و شیوع انتصابات فامیلی نیز ثمره چنین رویکردی است.

منتقدان سیاست‌های رئیسی سفرهایی استانی پایان هفته او را تبلیغاتی خوانده و براین‌باورند که رئیس‌جمهور باید کارهای کلان مدیریتی انجام دهد نه اینکه استان به استان سفر کند.

موضوع شفافیت و اطلاع‌رسانی نیز با انتخاب نشدن سخنگوی دولت و برگزار نشدن جلسات مطبوعاتی هیئت دولت، مورد نقد کارشناسان سیاسی قرار دارد.

ورود به پیمان شانگهای و تأمین واکسن نیز از منظر منتقدان مصادره به مطلوب دولت رئیسی محسوب شده و آنان این موفقیت را محصول تلاش‌های دولت گذشته می‌دانند.

آنها می‌گویند، ابراهیم رئیسی وعده داده بود که بازار بورس را سروسامان می‌دهد اما با گذشت این مدت تیم اقتصادی او، اقدام مؤثری برای توقف ضرر و زیان سرمایه‌گذاران انجام نداده و انتقادات نمایندگان مجلس، عملکرد در بورس گذشت به‌گونه‌ای بوده که آنها دولت را «تماشاگر» این میدان در نظر گرفتند.

نقاط ضعف دولت نوپای سیزدهم

در مقابل مخالفان عملکرد دولت رئیسی ادامه گرانی‌ها و نداشتن برنامه اقتصادی و تیم اقتصادی هماهنگ، افزایش قیمت سکه و ارز، عملکرد ضعیف بورس، تأخیر در آغاز مذاکرات هسته‌ای، عدم پیگیری پیوستن به FATF، کندی اینترنت، انتخاب هیئت دولت ضعیف، فامیل‌بازی در انتصابات مقامات بالای دولتی، شکایت از برخی خبرنگاران افشاگر، عدم معرفی وزیر آموزش‌وپرورش کارآمد را ازجمله موارد قابل‌انتقاد می‌دانند.

این گروه تأکید دارند دولت در حالی ادعای شفافیت و پاسخگویی را مطرح می‌کند که با گذشت نزدیک به صد روز هنوز سخنگویی برای خود انتخاب نکرده و از جلسات پرسش و پاسخ خبرنگاران در هیئت دولت هم خبری نیست.

تأخیر در احیای مذاکرات برجامی، یکی دیگر از موضوعاتی است که بسیاری آن را حاوی یک سیگنال به طرف‌های دیگر مذاکرات دانسته و براین‌باورند که تعلل و تطویل مذاکرات موجب می‌شود، این کشورها ادامه مذاکرات با ایران را اشتباه محاسباتی فرض کنند. این در حالی است که شعار رئیسی این بود که نباید اقتصاد کشور را به دیپلماسی و سیاست خارجی گره زد؛ اما عملکرد اقتصادی دولت حکایت از آن دارد که در انتظار نتیجه برجام و اتخاذ تصمیم است.

چالش‌های پیش‌روی رئیسی

به نظر می‌رسد در این مدت رئیسی بیشتر «اشکال» گرفته تا «رفع اشکال» کند. دولت هنوز به تصمیم‌های سخت اقتصادی و سیاسی نرسیده، تعیین تکلیف قطع ارز ۴200 تومانی، روند روبه‌رشد قیمت‌ها، حل مشکل بیکاری و مسکن، تنش با کشورهای منطقه ازجمله جمهوری آذربایجان، ترکیه، افغانستان، عربستان و...؛ ازجمله مسائلی است که می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم دولت را درگیر کرده و موفقیت یا ناکامی آن را رقم بزند. درعین‌حال یکی از مهم‌ترین مسائل پیش‌روی دولت مذاکرات توافق در مورد بازگشت به برجام است.

کارشناسان سیاسی تأکید دارند دولت در صورت عدم توافق با قدرت‌های جهانی در مورد برجام، با شرایط دشواری روبه‌رو می‌شود که بر مشکلات موجود می‌افزاید. در نهایت حل مشکلات اقتصادی مهم‌ترین چالشی است که قطعاً می‌تواند میزان محبوبیت رئیسی را تحت‌الشعاع قرار دهد.