نقش جالب یک مذاکره کننده ارشد چینی در مذاکرات هسته‌ای ایران

پس از ادامه مذاکرات در روز دوشنبه، دیپلمات‌های درگیر در مذاکرات به وال استریت ژورنال گفتند که یکی از بزرگترین موانع، درخواست تهران برای ارائه تضمینی در مورد عدم خروج مجدد آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها از سوی واشنگتن است.

مذاکرات شش ماهه در وین با جابجایی‌های مختلف بین گروه ۱+۴ (چین، فرانسه، بریتانیا، روسیه و آلمان)، اتحادیه اروپا، ایران و ایالات متحده ادامه دارد. از آنجایی که ایران از ملاقات مستقیم با مذاکره کنندگان آمریکایی امتناع می‌کند، گفتگو‌ها به طور غیرمستقیم از طریق مذاکره کنندگان اروپایی، روسیه و چین انجام می‌شود.

وانگ کون، نماینده ارشد چین با عینک و پاپیون در مذاکرات حاضر شد. وانگ محتاط‌تر از همتای روسی خود، میخائیل اولیانوف است که به توئیت‌ها و بیانیه‌های مطبوعاتی علاقه دارد. با این وجود نقشی کلیدی در مذاکرات ایفا کرده است.

در رسانه‌های چینی، وانگ بار‌ها بر نقش منحصر به فرد و سازنده چین در مذاکرات و ارتباطش با همه طرف‌ها برای تشویق به ازسرگیری روند مذاکره بین آمریکایی‌ها و ایرانی‌ها در اسرع وقت تأکید کرده است.

وانگ با کنار گذاشتن تنش‌ها با واشنگتن بر سر رقابت‌های تجاری یا اختلافات بر سر تایوان و دریای چین، ساعت‌ها با رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در وین مذاکره کرده است تا بتواند توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را نجات دهد.

نفت و ژئوپلیتیک

ژان فرانسوا دی مگلیو، متخصص چین و رئیس شرکت آسیا سنتر که در پاریس مستقر است، توضیح داد: چینی‌ها علاقه‌مند هستند که این توافقنامه در اسرع وقت امضا شود تا از تنوع عرضه نفت اطمینان حاصل کنند. بعلاوه از آنجاکه ایران یک شریک ژئوپلیتیکی برای آنهاست، به احیای این توافق تمایل دارند.

تیری کوویل، پژوهشگر مؤسسه فرانسه برای مطالعات بین‌الملل و امور استراتژیک در مصاحبه با فرانس ۲۴ گفت: چینی‌ها قبلاً نقش مهمی در مذاکراتی که منجر به توافق ۲۰۱۵ شد، ایفا کردند.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه پیشین و مذاکره کننده ارشد ایران در کتابی که درست قبل از روی کار آمدن ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور جدید ایران در اوت ۲۰۲۱ منتشر شد، این موضوع را مطرح کرد.

ظریف در گزارش طولانی خود از دو سال مذاکرات پشت پرده که منجر به توافق ۲۰۱۵ شد، می‌نویسد: هر زمان طرفین به بن بست می‌رسیدند، تیم چینی ورود می‌کرد، ابتکار جدیدی ارائه می‌کرد و موفق می‌شد مذاکرات را احیا کند.

علاوه بر تحویل نفت با تخفیف به پکن، توافق راهبردی که از ۱۵ ژانویه اجرایی شد، کمک‌های امنیتی چین به ایران از جمله تحویل تجهیزات نظامی را نیز شامل می‌شود. دی مگلیو گفت: چین شراکت‌های بسیار کمی از این نوع امضا کرده است. این یک اتحاد دیپلماتیک جدی است.

برای پکن که علیرغم خطر جریمه‌های خزانه داری آمریکا به واردات نفت ایران ادامه می‌دهد، لغو تحریم‌های تجارت آمریکا با ایران یک موهبت خواهد بود. پیش از خروج آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸، چین نزدیک به ۱۰ درصد نفت خود را از ایران وارد می‌کرد و در زیرساخت‌ها به منظور خرید حجم بیشتری از نفت سرمایه گذاری کرده بود. دی مگلیو خاطرنشان کرد: چینی‌ها به نفت خام ایران بسیار علاقه‌مند هستند، زیرا پالایشگاه‌های آن‌ها با تصفیه این نفت سنگین که به عنوان سوخت برای تامین انرژی مورد نیاز نیروگاه ها، گرمایش و سوخت کامیون‌ها استفاده می‌شود، سازگاری دارد.

پکن میزبان نمایندگان اعراب

به گفته کارشناسان، علاوه بر جنبه مالی، نزدیکی با ایران به چین اجازه می‌دهد تا اقدامات آمریکا را متعادل و قدرت دیپلماتیک فزاینده خود را در منطقه تقویت کند.

دی مگلیو گفت: خاورمیانه از عناصر اصلی دیپلماسی چین نبود. اما این موضوع در پنج سال گذشته با توجه به اقدامات پکن در مورد عراق به عنوان نقطه عطف تغییر کرده است. پس از جنگ، چین از فرصت استفاده کرد و استخراج میادین نفتی عراق را که در حال حاضر در حال بازسازی است، به دست گرفت.

چین در سازمان ملل نیز از رأی شورای امنیت خود برای تأثیرگذاری بر تصمیمات مربوط به منطقه استفاده می‌کند. این شامل ایران و سوریه نیز می‌شود و چین تقریباً به‌طور سیستماتیک خود را با مواضع روسیه به نفع بشار اسد هماهنگ می‌کند.

در چند هفته گذشته، دیپلماسی چین با سرعت تمام در حال کار بوده است. بین ۱۰ تا ۱۴ ژانویه، وانگ یی، وزیر امور خارجه چین از همتایان خود در منطقه پذیرایی کرد. سران دیپلماسی عربستان سعودی، کویت، عمان، بحرین و ایران و وزیر امور خارجه ترکیه و دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس به نوبت از پایتخت چین بازدید کردند.

این دیدار‌ها علاوه بر مسائل دوجانبه، بر موضوع هسته‌ای ایران نیز تأثیر داشت، زیرا فرصتی برای قوت قلب دوباره دادن به کشور‌های خلیج فارس به ویژه در مورد اهمیت توافق هسته‌ای ایران بود. همچنین این فرصتی برای چین است تا به واشنگتن نشان دهد که اکنون نقش کلیدی‌ای را در منطقه ایفا می‌کند که در آن ایالات متحده نفوذ خود را از دست می‌دهد.