سیگنال مهم آمریکا به ایران درباره احیای برجام /میانجی آزادی زندانیان کیست؟

برت مک‌گورک، دستیار امور خاورمیانه کاخ سفید، می‌گوید که ایالات متحده و ایران برای بازگشت به توافق هسته‌ای 2015 «در تیررس یک توافق احتمالی قرار دارند»، اما او «نمی‌خواهد درباره شانسی که برای آن قائل است صحبت کند».

در تیررس توافق

بر اساس گزارش آکسیوس، این مقام ارشد خاورمیانه در کاخ سفید گفت: «احتمال یک توافق وجود دارد و همچنین احتمال بالایی وجود دارد که توافقی حاصل نشود و من به شما خواهم گفت، ما برای هر یک از سناریوها آماده ایم».

مذاکرات به نقطه اوج نزدیک می‌شود

باراک راوید، خبرنگار آکسیوس گزارش داد: برت مک‌گورک، هماهنگ کننده امور خاورمیانه در شورای امنیت ملی کاخ سفید روز پنجشنبه در یک گفتگوی مجازی که توسط آرون دیوید میلر میزبانی شده بود، مدعی شد که مذاکرات به «نقطه اوج» نزدیک شده است و «ایالات متحده به زودی متوجه خواهد شد که آیا ایران آماده است تا به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای 2015 با شرایطی که واشنگتن بپذیرد، بازگردد یا خیر».

خو‌شبینانه‌ترین سیگنال کاخ سفید

مک گورک علیرغم خوش بینی نسبی خود گفت که ایالات متحده برای احتمال شکست مذاکرات بدون توافق آماده است. او همچنین گفت که دولت بایدن همچنان بر احیای اصل توافق سال ۲۰۱۵ متمرکز است و علاقه‌ای به توافق موقت «کمتر در ازای کمتر» ندارد.

به نوشته آکسیوس این خوشبینانه‌ترین اظهارات دولت بایدن از زمان از سرگیری مذاکرات هسته ای در دسامبر گذشته در وین است.

جرت بلان به جای ریچارد نفیو

مک‌گورک، در پاسخ به سوالی درباره خروج ریچارد نفیو، معاون نماینده آمریکا در امور ایران از مذاکرات در ماه دسامبر، گفت نفیو "یک هم‌تیمی فوق‌العاده با استعداد" است و افزود: مذاکرات فشرده بود و این به انتخابی مرتبط بود که دولت در اوایل دسامبر پس از ازسرگیری مذاکرات با آن روبرو شد.

به تازگی وال‌استریت‌ژورنال گزارش داد که ریچارد نفیو، معاون رابرت مالی و همچنین مشاور ارشد دستیار امور کنترل تسلیحات وزارت امور خارجه، آریان طباطبایی، از تیم مذاکره کننده ایالات متحده -عمدتاً به دلیل اختلافات سیاسی که برای مدتی ایجاد شده بود- کنار رفتند.

گزارش‌ها حاکی است «جرت بلان» اکنون به عنوان معاون نماینده ایالات متحده در امور ایران، زیر نظر راب مالی خدمت می کند. پیش از این، بلان و نفیو هر دو به عنوان معاون مالی در مذاکرات حاضر بودند.

اولیانوف: توافق تا اواخر فوریه قابل دستیابی و تا آوریل قابل اجراست

در همین حال میخائیل اولیانوف، مذاکره کننده ارشد روسیه در مذاکرات وین که مصاحبه‌ها و توئیت‌هایش از دل مذاکرات تبدیل به سخنگوی غیررسمی مذاکرات شده است به روسیا-24 گفت: «اگر مذاکرات با سرعتی که در حال حاضر در حال انجام است ادامه یابد، اصولاً دستیابی به توافق تا پایان فوریه کاملاً واقع بینانه است». وی افزود: «این توافق می تواند تا آوریل اجرایی شود».

این در حالی است که مقامات دولت بایدن پایان ژانویه یا ابتدای فوریه را به عنوان ضرب الاجل غیررسمی برای مذاکرات تعیین کرده بودند. مقامات آمریکایی و اروپایی در هفته های اخیر گفته‌اند که پیشرفت در وین کم و بسیار کند بوده است.

یک مقام ارشد آمریکایی که در مذاکرات شرکت داشت هفته گذشته گفت که «ایران باید در زمینه دیپلماسی خود سریعتر یا در برنامه هسته‌ای خود کندتر حرکت کند تا فضای کافی برای توافق فراهم شود».

رفت‌وآمد دیپلماتیک قطر میان تهران و واشنگتن

با پیشرفت مذاکرات وین و افزایش احتمال حصول توافق برای احیای برجام به نظر می‌رسد پویایی دیپلماتیک در این زمینه نیز جدی‌تر پیگیری می‌شود. سفر وزیر خارجه قطر به تهران، چندروز پیش از سفر امیر این کشور به واشنگتن از جمله تحولاتی است توجه ناظران را جلب کرده است.

بر اساس گزارش الجزیره محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر خارجه قطر، چند روز پیش از دیدار امیر قطر با جو بایدن، در واشنگتن دی سی، با همتای خود حسین امیرعبداللهیان در تهران گفت وگو کرد. در قرائت این نشست توسط وزارت امور خارجه ایران هیچ اشاره ای به گفتگوهای وین نشد اما به نوشته الجزیره توالی وقایع قبل و بعد از این دیدار می تواند نشان دهنده تلاش آشکار قطر برای انتقال پیام بین مقامات ایرانی و آمریکایی باشد.

بر اساس اعلام وزارت خارجه دو کشور، آل ثانی و امیرعبداللهیان روز سه‌شنبه قبل از این سفر در تماسی تلفنی با یکدیگر درباره مسائل دوجانبه و منطقه‌ای گفتگو کردند. وزیر خارجه قطر یک روز قبل با آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا تلفنی گفتگو کرده بود.

امیرعبداللهیان در توئیتی پس از این دیدار نوشت: «تاریخ و تجربه نشان داده است که نمی توان به سیاستمداران آمریکایی اعتماد کرد، بنابراین اقدامات عملی مبنای هر قضاوتی خواهد بود. در موضوع لغو تحریم‌ها، منافع کامل ایران باید محقق شود و باید اتفاقی ملموس در صحنه بیفتد».

میانجی‌گری برای تبادل زندانی؟

به نوشته رویترز، امیرعبداللهیان قبلاً در 11 ژانویه با شیخ تمیم و شیخ محمد در دوحه ملاقات کرده بود. یک فرد مطلع در گفتگو با رویترز مدعی شد که در آن دیدار، وی از قطر خواست تا درباره آزادی ایرانیان زندانی در آمریکا و دوتابعیتی‌های زندانی در ایران میانجیگری کند. رویترز نتوانست مشخص کند که آیا قطر با این درخواست موافقت کرده است یا خیر، اما این کشور عربی خلیج فارس در گذشته فعالانه به آزادی زندانیان خارجی در سایر کشورها کمک کرده است.

مذاکره کننده اصلی هسته ای آمریکا روز یکشنبه به رویترز گفت که تضمین توافق هسته ای بعید است مگر اینکه تهران چهار شهروند آمریکایی را آزاد کند.ایران روز دوشنبه ضمن رد هرگونه پیش‌شرط ایالات متحده، گفت که تهران و واشنگتن می‌توانند در صورت تمایل طرف مقابل، «در هر دو مسیر جداگانه» (مذاکرات وین و تبادل زندانیان) به یک توافق پایدار دست یابند. تهران بارها اعلام کرده است که برای یک مبادله زندانی کامل آماده است تو می‌گوید ایرانیانی که در آمریکا عمدتا به دلیل شکستن تحریم ها زندانی شده‌اند، ناعادلانه تحت بازداشت هستند.