پیام‌ اشتباه پوتین به اوکراین

مانور نظامی یا تغییر تاکتیک؟

با تکیه بر  دو دلیل می توان فرضیه تغییر استراتژی را رد کرد، نخست بعید است مسکو بتواند مواضع اوکراین را برای مدت زمانی طولانی هدف حملات موشکی اش قرار دهد. این کشور هفته به هفته در سراسر اوکراین به طور متناوب به اهدافی حمله کرده و بر روی ذخایر نفت تاثیرگذاشته است. 

با این همه امروز مشخص نیست که روسیه دارای چه تعداد جنگده و پهپاد است. ناظران از تجهیزات اندک نظامی کرملین می گویند. در صورت پذیرفتن این فرضیه، حملات موشکی روزهای دوشنبه و سه شنبه بیش از همه نوعی مانور نظامی بود تا تغییر تاکتیک در بلندمدت. 

البته مسکو از زمان آغاز جنگ اوکراین هیچگاه در باب حمله به مواضع و تاسیسات غیرنظامیان گام محتاطانه ای برنداشته است. او پیشتر شهر زاپروژیا را هدف حملات موشکی اش قرار داده بود. در روزهای نخست جنگ نیز یک زایشگاه و سالن تئاتر را که به سرپناهی برای کودکان در ماریوپل تبدیل شده بود را نشانه گرفت. پس حملات روز دوشنبه تغییری ناگهانی در قطب نمای اخلاقی روسیه را نشان نداد، روس ها دقیقا همان کاری را کردندکه در طول جنگ اوکراین بدان متوسل شده بودند، البته این بار نبرد در مقیاسی عظیم تر و بزرگ تر انجام شد.

به نوشته خبرگزاری سی ان ان، گزاره دومی که باید لحاظ شود آن است که با توجه به حجم موشک های پرتاب شده به اوکراین، آسیب های به جای مانده در زیرساخت ها چندان فاجعه بار نبود اما پس لرزه های این حملات موجب شد تا زلسنکی بتواند کاخ سفید را برای تقویت پدافند هوایی کی یف متعهد کند؛ خواسته ای که اوکراین مدت ها طالبش بود.

خوراکی برای خفه کردن مخالفان

گروهی از ناظران می گویند، موشک باران کی یف حامل پیام روسیه برای اوکراین بود؛ پیام این بود مسکو قادر است زمانی که احساس خطر می کند، گستره نبرد را وسیع تر کرده و بدین طریق شهرهای نسبتا امن اوکراین را هم ناامن کند. هرچند کرملین نمی داند که با انتشار این پیام، متحدان اوکراین، متحدتر شده و پدافند هوایی این کشور تقویت می گردد. از همین رو بسیاری می گویند پیام ارسالی مسکو، خودزنی آشکار بود هرچند می تواند خوراک خوبی برای داخل باشد و بهانه ای برای بستن صدای معترضان و مخالف خوان ها.

پوتین هفته ها بعد از شکست ایده بسیج عمومی اش؛ ایده ای که ده ها خانوار روس را درگیری جنگی خودساخته کرد هنوز هم  با انتقادها و مخالفت های آشکار و پنهان روبرو است. سربازانش در میدان نبرد از سه جبهه عقب نشینی کردند و در تامین تجهیزات و تدارکات خود با چالش های جدی روبرو هستند. در چنین شرایطی انفجار پل کریمه نیز میزان آسیب پذیری روسیه را عریان تر  کرد.

حالا بسیاری از مخالفان که شاهد شکست های پی در پی بودند با صدای پرتاب موشک های روسی از روند جنگ در کوتاه مدت شاید راضی شوند. منتقدان و حامیان روسیه امروز تصور می کنند توانستند در دل اوکراینی ها و غرب ترس ایجاد کنند. ترس مهم ترین بخش استراتژی نظامی روسیه است که موجب شده هزینه کم تر و ارتش دست و پاگیر این کشور در دهه گذشته تقریبا همه کاره باشد بدون آن که منابع ضعیف سوخت، سربازان وظیفه وحشت زده در خط مقدم و فقدان استراتژی در ساختار نظامی روسیه لحاظ گردد.

گزینه های محدود پوتین

فعلا اوکراین با تقویت پدافند هوایی اش و رهگیری موشک های روسی توانسته اندکی از هراس حاکم را کاهش دهد. از همین رو بعید است مسکو در بازه زمانی طولانی تر بدین استراتژی متوسل شود. نکته قابل تامل این است که پوتین بعد از حمله به پل کریمه با گزینه های محدودتری روبرو است بالاخص آن که نظامیانش در میدان سنگر به سنگر، جبهه های خود را ازدست می دهند.

پس می توان اینگونه استدلال کرد که حملات موشکی روسیه به اوکراین شاید نشان از تغییر لحن با صدای بلند و وحشیانه فرمانده جدید روسیه یعنی سرگئی سوروویکین باشد؛ مردی که کارش صرفا بمباران بی رویه اهداف غیر نظامیان بوده و هست.

از همین رو شاید بتوان حملات موشکی روسیه به اوکراین در روزهای دوشنبه و سه شنبه را به عنوان نقطه عطفی نسبی در تحولات میدانی جنگ لحاظ کرد. 

شواهد نشان می دهد پوتین خسته و ناامید است. حتی تهدیدهای اخیرش هم دیگر به سان گذشته تند و هولناک نیست. رئیس جمهوری روسیه درست در شرایطی که توانست تمامی اوکراین را به واسطه موشک هایش درگیر هراسی هولناک کند به جای آن که با سری بلند  برای کی یف و جهان خط و نشان بکشد به ادبیاتی محتاطانه متوسل شد چرا که به خوبی می داند تداوم این استراتژی فراتر از مرزهای این کشور خریداری ندارد.