مخمصه خطرناک هسته ای در 2023

به گزارش اقتصادنیوز ، در آستانه پایان سال 2022 میلادی شورای اطلاعات ملی جامعه اطلاعاتی ایالات متحده، با تکیه بر تجربه چندین ساله خود در پیش‌بینی خطرات و روندهای جهانی، بزرگترین خطرات جهانی را در سال 2023 از دیدگاه ایالات متحده شناسایی کرده‌اند.

برآورد آن ها از خطرات در کمین سال 2022 تا حد زیادی موفق از آب درآمد. انواع مختلف کووید، به ویژه در چین، طبق این پیش‌بینی، رشد اقتصادی چین را کاهش داد.

ده درس ریچارد هاس از 2022 /بازار سنگری در برابر جنگ نیست!

مطابق با این پیش‌بینی، حمله روسیه به اوکراین اتفاق و قیمت نفت به بشکه‌ای 100 دلار رسید، اگرچه قیمت‌های انرژی تا حدودی در نیمه دوم سال 2022 کاهش یافته است. کمبود مواد غذایی، بحران‌های اقتصادی و مشکلات رو به رشد بدهی در میان کشورهای در حال توسعه، همگی عیان شدند. برخی از اقتصاددانان پیش‌بینی می‌کنند که بحران بدهی ممکن است به اندازه‌ای که پیش‌بینی می‌شد گسترده نبود، اما کشورهای با درآمد پایین و متوسط، مانند سریلانکا و پاکستان، در حال حاضر با این واقعیت روبرو هستند.

پیش‌بینی سال گذشته در مورد کمبود در مبارزه با تغییرات اقلیمی در گردهمایی غافلگیرکننده COP27 در قاهره، مصر، در نوامبر به اثبات رسید. در نهایت، به دلیل تنش‌های فزاینده پیرامون تایوان و همچنین تحریم ایالات متحده بر صادرات طرح‌ها و تجهیزات نیمه‌رسانای پیشرفته، اختلافات چین و ایالات متحده در سال 2023 ادامه خواهد داشت.

این برآورد از سال آتی میلادی در پایگاه تحلیلی نشنال‌اینترست منتشر شده که  اقتصادنیوز  پیش از این بخش اول آن را با عنوان «خطرات بزرگ سال 2023؛ از رویارویی ایران و آمریکا تا خستگی از جنگ اوکراین» منتشر کرده و در ادامه بخش دوم و پایانی آن منتشر می‌شود:

6) تعمیق کاهش همکاری‌های جهانی

خطرات جهانی، از تغییرات آب و هوایی و بدهی کشورهای کمتر توسعه یافته گرفته تا زباله های فضایی، در حال افزایش است، زیرا افزایش رقابت قدرت های بزرگ، دستیابی به همکاری در مورد مشکلات مشترک جهانی را دشوارتر می کند. پس از نشست ماه نوامبر گروه بیست، جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا و شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، توافق کردند که مذاکرات دوجانبه در مورد تغییرات آب و هوایی را از سر بگیرند. با این حال، یک درگیری دیگر بر سر تایوان احتمالاً این تلاش را متوقف خواهد کرد. همانطور که نگوزی اوکونجو-ایویلا، مدیر کل سازمان تجارت جهانی اخیرا هشدار داد، سیستم تجاری چندجانبه به شدت در حال نابودی است، حتی اگر هزینه‌های حمایت‌گرایی و تلاش‌های خودکفایی قدرت‌های بزرگ رشد اقتصادی را برای همه کشورها کند کند. 

مؤسسات بین‌المللی دیگر ناکارآمد می‌نمایند: گروه بیست در خنثی کردن بحران های رو به رشد بدهی در میان کشورهایی که بیشترین آسیب را دیده اند، مانند بنگلادش، پاکستان، سریلانکا و سایرین کند عمل کرده، و این در حالی است که بانک جهانی مورد انتقاد شدید کشورهای در حال توسعه بابت عدم اختصاص بودجه بیشتر به مبارزه با تغییرات آب و هوایی قرار دارد.

در غیاب اقدامات بیشتر نهادهای چندجانبه برای رویارویی با چالش‌های امروزی، مشروعیت نظم لیبرال غربی پس از جنگ جهانی دوم، به‌ویژه در چشم بسیاری از کشورهای جنوب جهانی، که اکنون شاهد کاهش شانس خود برای توسعه سریع اقتصادی هستند، از بین خواهد رفت. یکی دیگر از پیامدهای ناسیونالیسم اقتصادی که باعث عدم همکاری در اصلاح و به روز رسانی نهادهای جهانی می شود، تکه تکه شدن نظم بین المللی به خوشه های منطقه‌ای و هنجارها و استانداردهای رقیب ناکارآمد است. فروپاشی نظام چندجانبه تنها خطرات فقر، ملی گرایی و درگیری بیشتر را افزایش می دهد.

احتمال:

7) یک سیستم تکنوپلاریزه و پاره‌ پاره

 گروه مشاوره بوستون تخمین می زند که اگر قدرت های بزرگ تلاش کنند همانطور که دولت بایدن می خواهد به خودکفایی کامل در نیمه هادی ها دست یابند، سرمایه گذاری اولیه می تواند به 1 تریلیون دلار برسد و تراشه ها 35 تا 65 درصد بیشتر  هزینه دارند. با داغ‌تر شدن جنگ فناوری چین و آمریکا، چین به بسیاری از محصولات خارجی دسترسی نخواهد داشت و باید اقلام ساخت چین را جایگزین کند و انگیزه‌هایش برای پایبندی به استانداردهای جهانی را تضعیف می‌کند.

یک مطالعه موسسه جهانی مک‌کینزی در بررسی 81 فناوری در حال توسعه نشان داد که چین تاکنون از استانداردهای جهانی برای بیش از 90 درصد آنها استفاده کرده است. در بسیاری از این موارد، پکن برای 20 تا 40 درصد ورودی‌های مورد نیاز خود به شرکت‌های چندملیتی خارجی متکی بوده است. از آنجایی که نیمه‌هادی‌ها نقش فزاینده ای را در همه کالاهای مصرفی ایفا می کنند -و نه فقط لوازم الکترونیکی یا تجهیزات تکنولوژیکی پیشرفته- بازارهای همه کالاهای تولیدی احتمالاً با هزینه های بیشتر (بخوانید تورم) و انتخاب کمتر برای مصرف کنندگان تقسیم می شوند. بر اساس گزارش سازمان تجارت جهانی، در بلندمدت، جدا شدن اقتصاد جهانی به دو بلوک مستقل غربی و چینی منجر به کاهش تولید ناخالص داخلی جهانی به میزان حداقل 5 درصد خواهد شد که بدتر از آسیب ناشی از بحران مالی 2007-2008 است. مدل‌سازی صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد که «چشم‌انداز رشد برای اقتصادهای در حال توسعه تحت این سناریو تیره می‌شود و برخی از آنها با ضررهای رفاهی دو رقمی مواجه می‌شوند».

احتمال:

8) تغییرات آب‌وهوایی

کنفرانس COP27 بیش‌تر با ناامیدی به پایان رسید تا احساس موفقیت. با وجود توافق بر سر محدود کردن افزایش دما به 1.5 درجه سانتیگراد به عنوان یک هدف، درخواست‌ها برای حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی توسط دولت‌های تولیدکننده نفت مسدود شد. اکثر دانشمندان فکر می کنند که جهان به زودی به افزایش 1.5 درجه سانتیگراد خواهد رسید و ما در مسیر افزایش 2.2 درجه سانتیگراد قرار داریم، مگر اینکه کشورها متعهد به کاهش 43 درصدی در کل انتشار گازهای گلخانه ای شوند. آب و هوای گرمتر به معنای خشکسالی‌ها و سیل‌های مهیب‌تر و هم‌چنین تغییرات خطرناک در الگوهای بارش است که قرار است عملکرد کشاورزی را مختل کند. تنها نقطه نیمه روشن در COP27 توافق بر سر یک صندوق جدید «زیان و خسارت» برای کمک به کشورهای در حال توسعه برای پوشش هزینه های تأثیرات تغییرات آب‌وهوایی بود. با این وجود، هیچ تصمیمی در مورد میزان بودجه ای که جهان صنعتی متعهد به پرداخت آن خواهد بود، گرفته نشد. کشورهای غربی در حال حاضر وعده ارائه کمک‌های مالی به کشورهای در حال توسعه برای تولید کربن کم‌تر داده‌اند، ولی به این وعده‌ها عمل نکرده‌اند. جمهوری‌خواهان که اکنون کنترل مجلس نمایندگان را در دست دارند، قبلاً گفته‌اند که نمی‌خواهند برای مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی به دیگران پول بدهند. تغییر به سمت راست و ملی‌گرایی در سیاست اروپا نیز ممکن است تأمین مالی «زیان و خسارت» را در سال‌های آینده به خطر بیندازد. علی‌رغم فراوانی فزاینده رویدادهای شدید آب و هوایی - که همه کشورها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نه فقط کشورهای فقیر - تغییرات آب و هوا هنوز یک اولویت اساسی برای غرب صنعتی است.

احتمال:

9) تشدید تنش‌های آمریکا و چین

علی‌رغم نشست ماه نوامبر بایدن-شی، جایی که هر دو رهبر تلاش‌هایی را برای تثبیت روابط آغاز کردند، اختلافات اساسی در مورد تایوان، قوانین و استانداردهای فناوری، تجارت، حقوق بشر و تجاوزات پکن بر اساس ادعاهای ارضی بی‌اعتبار در دریاهای چین جنوبی و شرقی، هم‌چنان باقی مانده است.  از سرگیری اولیه مذاکرات پیرامون تجارت، مسائل اقلیمی و گفتگوهای نظامی آغاز شده است، اما ناسیونالیسم ناپایدار هر دو طرف می تواند هر دستاورد اساسی را مختل کند. واکنش پکن تاکنون به ممنوعیت صادرات هوش مصنوعی و تراشه‌های ابررایانه‌ای و تجهیزات ساخت تراشه توسط دولت بایدن، طرح شکایت سازمان تجارت جهانی علیه واشنگتن و برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری ۱۴۳ میلیارد دلاری اضافی در یارانه‌های صنعت نیمه‌رسانا بوده است. این اقدامات به دنبال خفه کردن توسعه فناوری پیشرفته چین است. در حالی که مخالفت دو حزبی نسبت به چین وجود دارد، مجلس نمایندگان تحت کنترل جمهوری‌خواهان قصد دارد برنامه‌ای تهاجمی‌تر برای مقابله با چین در مورد تایوان، تجارت و حقوق بشر اتخاذ کند که خطر تضعیف دستور کار بایدن را به دنبال دارد. اگرچه احتمال تلاش چین برای وادار کردن تایوان به اتحاد میان دو کشور در سال 2023 یا چندین سال پس از آن بسیار کم ارزیابی می‌شود، اما سیاست ابهام استراتژیک در قبال تایوان، که هدف آن تقویت روابط نظامی و سیاسی با تایوان است، دوباره تنش‌ها و شیطان سازی متقابل را برانگیخت.  تلاش برای تثبیت رابطه با سرعت گیرهای جدی روبرو است و ممکن است از ریل خارج شود.

احتمال:

10) مخمصه خطرناک تر در شبه جزیره کره

آزمایش بی امان طیف کامل موشک های بالستیک توسط پیونگ یانگ (86 آزمایش در سال 2022)؛ موشک های کروز؛ موشک های تاکتیکی با قابلیت حمل سلاح هسته ای، متحرک و میان برد؛ و موشکهای با سوخت جامد بخشی از دستور کار کره شمالی برای ایجاد یک زرادخانه ضربه دوم قابل بقا و ارائه گزینه های بیشتر برای اجبار و حمله احتمالی است

 همانطور که دولت‌های آمریکا و کره جنوبی هشدار داده‌اند، ماه‌هاست که آماده‌سازی هفتمین آزمایش هسته‌ای در حال انجام است. تفاهم احتمالی کمک برای مهار بین پیونگ یانگ و پکن ممکن است توضیح دهد که چرا چنین آزمایشی رخ نداده است. با این وجود، اگر آزمایش هفتم رخ دهد و پکن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل را با هدف تنبیه کره شمالی وتو کند، شکاف در روابط آمریکا و چین احتمالا عمیق‌تر خواهد شد. زرادخانه پیونگ یانگ در حال حاضر برای بازدارندگی متقابل با ایالات متحده بسیار بیشتر از نیاز است. رئیس جمهور کیم جونگ اون ممکن است وسوسه شود تا اقدامات تحریک آمیزی را بر اساس محاسبات اشتباه انجام دهد که می تواند به یک بحران و/یا درگیری میان شمال-جنوب دامن بزند.

احتمال:

خطرات ناشناخته های ناشناخته

خطراتی که در بالا مورد بحث قرار گرفت، به تعبیر دونالد رامسفلد، وزیر دفاع سابق، «ناشناخته‌های شناخته‌شده» هستند - تحولات یا روندهای قابل تشخیصی که می‌توان مسیرهای احتمالی آنها را ارزیابی کرد. علاوه بر این، طیفی از «ناشناخته‌های ناشناخته» وجود دارد - رویدادهایی که نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که پیامدهای فاجعه‌باری دارند. در میان آنها: فوران ابر آتشفشان (یلواستون، اندونزی، ژاپن)؛ اصابت یک سیارک غول پیکر به عرض 6 مایل، به اندازه ای که دایناسورها را 66 میلیون سال پیش کشت. طوفان خورشیدی - تزریق جرم تاجی- و پرتاب مقادیر زیادی از ذرات باردار مغناطیسی به زمین که می تواند شبکه ها را برای هفته ها یا ماه ها از کار بیندازد و فوران اشعه گامای رادیواکتیو از اعماق فضا. همانطور که در همه‌گیری کووید-19 دیده‌ایم، هزاران ویروس در سیاره ما می‌توانند جرقه همه‌گیری‌های آینده را ایجاد کنند، که مقابله با برخی از آنها دشوارتر از کووید است.