ابراز تاسف بزرگ سیدمحمدخاتمی؛ متاسفانه اولین بار من از مفهوم مردم سالاری دینی استفاده کردم!
رییس جمهور پیشین ایران با اشاره به ترکیب و مفهوم جمهوری اسلامی گفت: «جمهوری تاریخ و معنا و لوازمی دارد. از دوران روم باستان، یونان و تا به امروز جمهوری به اشکال مختف وجود داشته و توسعه یافته است و امروز اشکالی از آن در جهان وجود دارد و در حکمرانی موفق بوده‌اند».
متاسفانه اولین بار من از این مفهوم استفاده کردم، اما منظور ما از مردم سالاری همان دموکراسی و از دینی بودن همان اخلاق دینی سازگار با عرف بود. امروز شاهدیم جمهوری اسلامی به سمت حکومت اسلامی تمایل پیدا کرده است، در حالی که منظور موسسان از جمهوری اسلامی، حکومت آخوندی نبود
وی ادامه داد: «اینکه جمهوری اسلامی در ایران معنا دارد یا ندارد، باید در مورد آن بحث شود و مدافعان آن دلایلی دارند و معتقدان به ضدیت عرف و دین نیز برای خود فکت و استدلال دارند، اما شخصا معتقدم نسخه اسلام سازگار با عرف، اشکالی را ایجاد نمی‌کند».
خاتمی در مورد مردم سالاری دینی به مزاح گفت: «متاسفانه اولین بار من از این مفهوم استفاده کردم، اما منظور ما از مردم سالاری همان دموکراسی و از دینی بودن همان اخلاق دینی سازگار با عرف بود. امروز شاهدیم جمهوری اسلامی به سمت حکومت اسلامی تمایل پیدا کرده است، در حالی که منظور موسسان از جمهوری اسلامی، حکومت آخوندی نبود».
مردم در همه پرسی تعیین نظام به کدام جمهوری اسلامی رای دادند؟ اگر همان زمان می‌گفتیم که قرار است با اسلامیتش تو سرتان بزنیم، ایا کسی به آن رای می‌داد؟
رییس دولت اصلاحات با ذکر خاطره‌ای از اول انقلاب و دوران حیات امام (ره)، اضافه کرد: «یکی از فرماندهان ارتش در همان روز‌های ابتدایی بعد پیروزی انقلاب - که فکر می‌کنم تیمسار مصطفی رحیمی بود- نگران کلمه جمهوری اسلامی بود و به امام نامه نوشت و نگرانی خود را با ذکر دلایلی ابراز کرد».
وی ادامه داد: «من شخصا پیگیر نامه بودم و می‌خواستم بدانم حضرت امام چه نظری دارند. از مرحوم احمد آقا [سید احمد خمینی]پرسیدم چه شد. سید احمد آقا به من گفت، امام نه یک بار که دوبار نامه را مطالعه کرد و گفت به رحیمی بگویید منظور از جمهوری اسلامی، حکومت آخوندی نیست، این مردم نگرانند اسلام با جمهوری سازگار نباشد».
خاتمی خاطرنشان کرد: «مردم در همه پرسی تعیین نظام به کدام جمهوری اسلامی رای دادند؟ اگر همان زمان می‌گفتیم که قرار است با اسلامیتش تو سرتان بزنیم، ایا کسی به آن رای می‌داد؟»
برانداز می‌گوید این نظام باید برود، تفکر اصلاح‌طلبی مبنا را بر تغییرات و اصلاحات کم هزینه می‌گذارد. من معتقدم اگر زندگی و آزادی می‌خواهید آن را در براندازی و انقلاب جستجو نکنید، در صورتی که آن اتفاق حادث شود، ایران روزگار خوبی نخواهد داشت، اگر "زن، زندگی، آزادی" می‌خواهیم باید بدانیم، براندازی زندگی مردم را بهتر نخواهد کرد
رییس جمهور پیشین ایران با تاکید براینکه جمهوری اسلامی اندک اندک به اسلامیت میل کرده است، اظهار کرد: «می‌گویند اگر زنی روسریش تا نصفه عقب باشد، اشکالی ندارد و بچه‌های خودمان هستند، اما اگر روسری افتاد و چهار تار مو بیشتر آشکار شد، دیگر بچه‌های خودمان نیستند. بله اسلام نسبت به بی حجابی محض حرف دارد و البته اختلاف نظر‌ها هم زیاد است، ولی اسلام دین رکود نیست بلکه برای زمان و مکان انعطاف دارد».
وی با اشاره به شعار زن زندگی آزادی گفت: «برانداز می‌گوید این نظام باید برود، تفکر اصلاح‌طلبی مبنا را بر تغییرات و اصلاحات کم هزینه می‌گذارد. من معتقدم اگر زندگی و آزادی می‌خواهید آن را در براندازی و انقلاب جستجو نکنید، در صورتی که آن اتفاق حادث شود، ایران روزگار خوبی نخواهد داشت، اگر «زن، زندگی، آزادی» می‌خواهیم باید بدانیم، براندازی زندگی مردم را بهتر نخواهد کرد».
سید محمد خاتمی در بخش دیگری از سخنان خود مهدی نصیری، روزنامه‌نگار و فعال اجتماعی را خطاب قرار داد و به او گفت: «به نظر من تفکرات و مقالات پراکنده خود را در یک کتاب جمع آوری کنید، بسیار مسائل درست و مهمی را مطرح می‌کنید».
رییس دولت اصلاحات در بخش دیگری از گپ و گفت‌وگوی خود با حاضران در دیدار نورزوی با اشاره به بحث ولایت مطلقه فقیه، یادآور شد: «آقای سعید حجاریان در همان سال‌های ابتدایی حرکت اصلاحی در کشور (بعد از خرداد ۷۶) در توجیه ولایت مطلقه می‌گفت، این مفهوم برای عرفی کردن شرع است، در حالی که من فکر می‌کنم این ترکیب و مفهوم عملا در حال «شرعی کردن عرف» است».
