دست‌وپا زدن پوتین در باتلاق جنگ اوکراین/طرح «بی» رهبر کرملین چیست؟

به گزارش اقتصادنیوز، درباره چرایی حمله روسیه به اوکراین، گمانه زنی ها و تحلیل های متفاوتی ارائه شده، هرکدام از ناظران هم تلاش دارند تا این رخداد را از زاویه ای متفاوت بررسی کند.

با این همه بسیاری از تحلیلگران در باب یک موضوع اجماع نظر دارند و یک صدا می گویند که ایده حمله به اوکراین، ایده شخص پوتین بود و حالا رهبر کرملین در باتلاق خودساخته اش اسیر شده است. توماس فریدمن نیز با انتشار یادداشتی در نیویورک تایمز به این گزاره اشاره کرده و بر این باور است که همین جنگ می تواند به حیات سیاسی پوتین پایان دهد.

ریشه جنگ اوکراین تنها در ذهن پوتین بود

اخیرا مطالب زیادی درباره جنگ در اوکراین ننوشته ام چرا که از ماه های اول آغاز درگیری، زمانی که سه واقعیت تقریبا تمامی تحولات را مدیریت می کرد و هنوز هم در کانون توجه ها قرار دارد، از منظر استراتژیک اندکی تغییر کرده اند.

واقعیت نخست: همانگونه که ابتدا نوشتم، زمانی که جنگی در چنین ابعادی آغاز می شود، سوال کلیدی که به عنوان نویسنده در حوزه سیاست خارجی از خود می پرسید، بسیار ساده است: کجا باید باشم، در کی یف، دونباس، کریمه، ورشو، برلین، بروکسل یا واشنگتن؟

 از آغاز جنگ اوکراین تنها یک مکان برای درک زمان و جهت آن مطرح بوده و آن ذهن ولادیمیر پوتین است. متاسفانه پوتین به ذهنش ویزا نمی دهد.

این یک مشکل واقعی است چرا که ریشه این جنگ در ذهن پوتین بود بدون این که با اعضای کابینه یا فرماندهان نظامی اش در این باره مشورت کند. طبیعتا این تصمیم بدون پافشاری و خواست توده مردم روسیه هم آغاز شد. با این همه روسیه در اوکراین متوقف خواهد شد خواه در قامت برنده یا بازنده، البته زمانی که پوتین تصمیم بگیرد که این نبرد را متوقف کند.

پوتین بازنده است زیرا...

این گزاره منجر به واقعیت شماره دوم می شود: پوتین هرگز پلن« بی» نداشته است.اکنون روشن است که پوتین تصور می کرد ظرف یک هفته کی یف را تصرف خواهد کرد، رئیس جمهوری نزدیک به خود را منصوب و اوکراین را از آن خود می کند. پوتین به خیال خود بدین طریق گسترش قلمروی اتحادیه اروپا، ناتو یا غرب به سوی روسیه را پایان می داد و پس از آن بر سراسر اروپا سایه می انداخت.

 واقعیت سوم: پوتین خود را در موقعیتی قرار داده که نمی تواند برنده شود، نمی تواند ببازد و حتی نمی تواند متوقف شود. دیگر راهی وجود ندارد که بتواند با توسل بدان تمام اوکراین را از آن خود کند. اما در عین حال، او به واسطه همه هزینه هایی که متحمل شده نمی تواند شکست بخورد، بنابراین نمی تواند متوقف شود.

به بیانی دیگر، از آنجایی که پوتین برنامه« بی» نداشت، شاید با موشک پراکنی های بی رویه به سمت شهرها و زیرساخت های غیرنظامی اوکراین و آغاز جنگ فرسایشی تازه، تلاش داشت تا با ریختن خون اوکراینی ها، انها را به تخلیه وادارد. با این همه روسیه کاملا فرسوده شده، تا جایی که با گرفتن بخشی از شرق اوکراین، تلاش دارد این دستاورد حداقلی را به عنوان پیروی بزرگ به مردم خود القا کند.

طرح «بی» پوتین چیست؟

طرح« بی» پوتین در حقیقت پنهان کردن شکست طرح نخست او است. از همین رو اگر این عملیات نظامی نظامی نامی درست داشت، اسمش را می گذاشتند« صورتت را بپوشان». طبیعتا رهبری که بی معناترین جنگ در دوران مدرن را برافروخته، زیرساخت های غطرنظامی کشور دیگری را ویران می کند تا حقیقت را پنهان کند، احمقی بیش نیست.

سخنرانی روز پیروزی پوتین نشان می دهد که رهبر روسیه به هر دلیلی متوسل می شد تا جنگی که با توسل به خیال های شخصی اش، آغاز کرده را توجیه کند. او هنوز ادعا می کند که اوکراین بخشی از روسیه است. در ادامه ادعا دارد که حمله اش به اوکراین توسط جهان گرایان و نخبگان غربی تحریک شده؛ همان هایی که به ادعای پوتین جامعه را تجزیه، درگیری ها و آشوب های خونین را برانگیخته،   نفرت و روس هراسی و ناسیونالیسم تهاجمی می کارند و ارزش های سنتی خانوادگی را از میان برده و فردگرایی را ترویج می کنند.

پوتین برای حراست از ارزش های خانوادگی روسیه به اوکراین حمله کرد؟ این را چه کسی می دانست؟ او رهبری است که تلاش دارد به مردم خود توضیح دهد که چرا جنگ را با همسایه ضعیف خود که به ادعایش موجودیت ندارد را آغاز کرده است. ممکن است بپرسید چرا دیکتاتوری چون پوتین احساس می کند نیاز به لباس مبدل دارد؟ چرا نمی تواند کاری کند تا مردم باورش کنند؟اگر به رفتارهای او نگاه کنید، به نظر می رسد پوتین امروز از دو موضوع کاملا ترسیده است، تلفات بالا و تاریخ روسیه.

چرا رهبر کرملین هراس دارد؟

برای درک این که چرا این دو گزاره پوتین را ترسانده ابتدا باید فضایی که او را احاطه کرده را لحاظ کنید.کاخ سفید هفته گذشته گزارش داد که حدود صد هزار جنگجوی روس تنها در پنج ماه گذشته در اوکراین کشته یا زخمی شده اند و از زمان آغاز این جنگ توسط پوتین در فوریه 2022 حدود 200 هزار نفر کشته یا زخمی شده اند.

این تلفات حقیقتا بالا است و پوتین نگران است که مردمش درباره آن حرف بزنند. اگر پوتین نمی ترسید؛ علیرغم تمام تلاش هایش باز هم عباراتی چون چرا اینقدر جنگ بد پیش می رود یا چگونه می توان از خدمت فرار کرد در دهان ها نمی چرخید.

پایان حیات سیاسی پوتین!

مقاله اخیر لئون آرون، مورخ روسیه در باب دیدار ماه مارس پوتین از شهر ماریوپل که در اختیار روس ها قرار دارد را بخوانید. آرون نوشت: دو روز پس از آن که دادگاه کیفری بین المللی پوتین را به جرم جنایت جنگی متهم و حکم بازداشتش را صادر کرد، رئیس جمهوری روسیه برای چند ساعتی به ماریوپل آمد. اما در فیلم ها انگاری در محدوده نوسکی توقف می کند از یک آپارتمان جدید دیدن و برای چند دقیقه با ساکنانش گفتگو می کند. هنگام رفتن، صدایی که به سختی در این ویدئو شنیده می شود( کسی از دور فریاد می زند): همه این ها دروغ است.

آرون به من گفت که رسانه های روسی بعدا آن صدای مبهم را از فایل های صوتی پاک کردند. حالا برخی می گویند شاید این کار خرابکارانه توسط یکی از اعضای فعال در رسانه های رسمی روسیه انجام شده باشد. آرون گفت« خدایان تاریخ روسیه در برابر شکست نظامی به شدت نابخشودنی هستند. در عصر مدرن، زمانی که یک رهبر روس جنگ را ببازد یا بدون پیروزی متوقف کند، معمولا رژیم حاکم تغییر می کند. بعد از جنگ کریمه اول، پس از جنگ روسیه و ژاپن، پس از شکست های روسیه در جنگ جهانی اول، پس از عقب نشینی خروشچف از کوبا در سال 1962 و پس از قرار گرفتن برژنف در باتلاق افغانستان، شاهد بودیم که انقلاب های پرسترویکا و گلاسنوست گورباچف تسریع شد. مردم روسیه به دلیل صبرشان مسائل زیادی را خواهند بخشید اما شکست نظامی را نه».

پایان روسیه پوتین

به همین دلیل است که ارون، چهره ای که به تازگی کتابی درباره «روسیه پوتین به پایان رسیده است» را نوشته، استدلال می کند که درگیری اوکراین که هنوز به پایان نرسیده می تواند وضعیت را بدتر کند.آرون گفت: اکنون دو راه برای پوتین جهت پایان این جنگ وجود دارد، اول این است که تا مادامی که توان اوکراین تمام شود بدین نبرد ادامه دهد و دیگری رویارویی مستقیم با ایالات متحده است؛ رخدادی که ما را به پرتگاه یک تبادل هسته ای استراتژیک همه جانبه می کشاند، پس از آن عقب نشینی کنیم و به غرب ترسیده یک راه حل کلی پیشنهاد دهیم.

راه حل می تواند اوکراین بی طرف و خلع سلاح شده و حفظ کریمه و دونباس باشد. طبیعتا نمی توانیم وارد ذهن پوتین شده و حرکت بعدی اش را پیش بینی کنیم. اما نگرانی این است که طرح اول او شکست خورده و اکنون هرکاری انجام دهد تا طرح بی را ارائه دهد تا هزینه های بالایی که به نام کشور تحمیل کرده توجیه کند.