گشتیم نبود؛ نگرد نیست
تصاویر بیلبورد برای بسیاری شوکه کننده بود و به سرعت شبیه‌سازی جملات توصیه‌ای و اخلاقی با خمیرمایه طنز به نقل از سایر نویسندگان در شبکه‌های اجتماعی شروع شد، اما گروهی نگاهی نقادانه داشتند. کاربری نوشت: «آقای #وزیرارشاد، کسی که حرف #خدا پیامبر قانون مبلغان-دینی را در مورد #حجاب نپذیرفته!، به نظرشما با یک جمله «من درآوردی» از #تولستوی یا #ویکتورهوگو متحول می‌شود و محجبه؟! حیف از #هزینه چاپ #بنر از این دو نویسنده بلادکفر». بخشی از انتقادات نیز به اصالت نقل قول‌ها برمی‌گشت: «وقتی از قرآن و حضرت محمد و حضرت علی می‌گید، انگلیسی هم می‌نویسید با ذکر منبع و حتی صفحه و پاراگراف. این‌جا هم به انگلیسی می‌نوشتید تا شرکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان غیر ایرانی هم به دین مبین اسلام و #حجاب برای تحکیم خانواده روی بیارن.» این اعتراضات در شبکه‌های اجتماعی عمومی بود و از هر دو طیف. با توجه به اینکه عمده انتقادات به اصالت جملات بود، حسن وزیری، طراح بنرهای حجاب در سطح نمایشگاه در مورد منبع گفته‌های تولستوی گفته است: «منبع جمله منتشر شده در بنرهای حجاب نمایشگاه کتاب، کتاب «محمد ص» جمع‌آوری و ترجمه برخی نوشته‌های متفاوت تولستوی توسط یک نویسنده عرب است، پس بنابراین به زبان عربی است که نشر ثالث بخشی از آن را به فارسی ترجمه و در ۱۳۸۵ منتشر کرده است.» او در مورد جملات نقل قول شده از لئو تولستوی و ویکتور هوگو، گفته است: «آنچه صورت گرفته منابعی دارد و در ترجمه ممکن است کلمه حجاب و پوشش استفاده شده باشد. در روزهای آینده این مساله را پاسخ می‌دهم و به نظرم این مساله از جمله مطالب جذاب است.» اما بررسی‌های ما نشان می‌دهد که این کتاب هیچ نسخه عربی ندارد.
کتاب مذکور، «محمد رسول‌الله» است که نویسنده آن لئو تولستوی اعلام شده و مترجم نیز عطا ابراهیمی‌راد ذکر شده است. این کتاب در سال ۱۳۸۵ توسط نشر ثالث منتشر شده است. در مقدمه کتاب به قلم هاکان آل بایراک، رئیس کانون نویسندگان ترکیه آمده است: «در عالم غرب، از جمله نویسندگانی که مظلومانه زیر قیچی سانسور قرار گرفته‌اند یکی هم «لئو تولستوی» است. نقاشی‌ها و کاریکاتورهای کاریکاتوریستی که کسی او را در دنیا نمی‌شناسد هر جایی چاپ می‌شود، ولی کتاب و رساله بزرگ‌ترین رمان‌نویس جهان مخفی می‌ماند. برای آنکه بدانیم تولستوی در مورد رسول‌اکرم(ص) چگونه می‌اندیشیده است، تاثیر تعالیم اسلام بر نویسنده بزرگ و نظرات او درباره اسلام و دین محمدی را باید زمانی دراز مانند صدسال به انتظار بنشینیم تا روزی متوجه شویم که متفکر بزرگ حتی کتابی را نیز در این باره نوشته است. روس‌ها به دلایل عقیدتی نامه‌ها و اسنادی که موجودیت و صحت این گفتار را بیان می‌داشت در تاقچه‌های پرخاک، زیر اسناد با ارزش به خودی خود رها کرده و منتقدان و اندیشمندان غربی نیز به این اسناد و مدارک توجهی نداشتند، در نهایت جست‌وجوگری آذری مدارک و نامه‌های فوق را تقدیم جهانیان کرد. کتابی که ابتدا به زبان آذری و بعدها به زبان ترکی و هم‌اینک به زبان فارسی ترجمه شده است. مترجم نیز در مقدمه کتاب مدعی شده که در جمع کانون نویسندگان و شاعران ترکیه در شهر آنکارا خبر «مسلمان شدن تولستوی» را شنیده و زمانی که از مدعیان مدرک خواسته، آنها «رساله گمشده تولستوی» را ارائه کرده‌اند که او با نام «محمد رسول‌الله» ترجمه کرده است.
راسیح ییلماز، مترجم کتاب از روسی به آذری در یادداشتی نوشته است: «تولستوی، کتاب عبدالله السهروردی عالم بزرگ هندی(البته در اصل بنگالی)در مورد احادیث حضرت محمد را بدون شک خوانده و برای پی بردن به این مهم کند‌و‌کاو و تحقیقات بسیار زیادی انجام داده است. تولستوی بدون شک حدیث‌هایی را که از طرف خودش (اگر بتوان این را قبول کرد) جامع بوده جمع کرده و آنها را با امضای خویش و اندکی همراه با نظرات خود به چاپ رسانده است... به نظر اینجانب اگر تولستوی در شرایط خاص زمان خود نمی‌زیست یا فشارهای عقیدتی دین خود یعنی مسیحیت آن زمان روسیه را نمی‌داشت به احتمال بسیار زیاد به دین اسلام گرویده و مسلمان می‌شد.»
در صفحه ۱۹ کتاب در مورد چاپ آن در سال ۱۹۹۰ و نام‌گذاری کتاب آمده است: «اثر تولستوی با نام «احادیث پیامبر (ص) که در قرآن نیامده» بود. به نظر ما نام کتاب، غلط بود. زیرا «قرآن» کلام خداست. حدیث هم سخنان حضرت پیغمبر است... به این دلیل ما نام کتاب را محمدرسول‌الله نهاده...».
در صفحه ۲۰ به نقل از زنی روس به نام «پروهووا» که مسلمان شده و سال‌هایی در عربستان زندگی کرده و نقش پررنگی در معرفی کتاب تولستوی در وسایل ارتباط جمعی داشته، مدعی شده که «تولستوی سال‌های آخر زندگی به دین اسلام اعتقاد پیدا کرده و طبق وصیت خویش طبق اصول شریعت اسلام به خاک سپرده شده است.» دلیل او نبود صلیب بر سر قبر تولستوی است. در پیش‌گفتار کتاب که به چاپ دوم رسیده است، آمده: «احادیث انتخابی تولستوی که در کتاب آورده است اکثرا در موضوعاتی مانند «فقر» و «مساوات» است که اینها به‌طور اعم حاوی درس‌هایی به مردم روسیه است.»
بعد از زندگی‌نامه و معرفی تولستوی و آثار او، احادیثی که به اظهار این کتاب توسط او جمع‌آوری شده، آمده است از آن جمله: «هر کس کار نیکی انجام دهد ده برابر آن کار نیک بهره خود خواهد کرد. و کسی که کار بدی از او سر زند هم ده برابر به اندازه آن بدی نصیب خواهد برد» یا «خداوند تعالی بیشترین کاری را که تاکید می‌کند، رزق اندکی است که به دست انسان‌ها می‌آید و با آن رزق اندک احسان میکنند و به آنان که توانایی چیزی را ندارند یاری میکنند.» احادیث بیشتر بر اخلاقیات تمرکز دارد. در مواردی نیز احادیث انذار می‌دهد مانند: «زنای چشم نگاه کردن است، زنای زبان صحبت کردن است. نفس می‌طلبد و اشتهای انسان باز می‌شود. اندام‌های بدن نیز اینان را به حقیقت یا دروغ گواهی میکنند.» یا «آیا می‌دانید چه چیزی دین‌ها را خراب کرده و آن را از اصل خویش جدا می‌کند؟ کسانی که تحلیل و تفسیر غلط از دین می‌دهند، ناقلان ریاکاری که با همه به بحث و جدل نشسته و حکم‌دارانی که با تحلیل خود مسائلی را بیان می‌دارند.» در احادیثی تاکید بر جاودانگی قرآن و آموزش علم است: «زمان چندانی نخواهد گذشت که جز نام دین چیزی در جهان هستی باقی نمی‌ماند. به جز قرآن و جز تفسیر آن چیزی نمی‌ماند. در آن وقت در مساجد دیگر علم و دین را درس نمی‌دهند، کسی به خداوند بندگی نمی‌کند.
روحانیون و مدرسان دینی، دانشمندان، به بدترین انسان‌ها بدل خواهند شد، مناقشه و مناظره بین آنها در می‌گیرد و آدم‌های عادی از دین منحرف می‌شوند و باز به دوره جاهلیت خویش باز می‌گردند.» در مورد این احادیث منابعی نیز ذکر شده و در بررسی برخی از آنها، منابعی نیز پیدا نشده که این مورد ذکر شده است. در بررسی «دنیای اقتصاد» از کتاب اعلامی که نقل قول از تولستوی از آن گرفته شده است، جمله مورد اشاره پیدا نشد. البته طراح راه را برای خود باز گذاشته و اعلام کرده شاید کلمات آن نباشد، اما منشأ اثر این کتاب بوده است.
