به گزارش اقتصادنیوز ، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه پس از پشت سر گذاشتن سخت ترین آزمون انتخاباتی اش، رویکرد دیپلماتیک خود با کشورهای خاورمیانه را تقویت کرده است. تمرکز او بر جذب سرمایه گذاری مورد نیاز از خلیج فارس و ترمیم حصارها با مصر و سوریه است.زمانی که ایمن صفدی وزیر امور خارجه اردن روز سه شنبه یک روز پس از دیدار با بشار اسد و فیصل مقداد به آنکارا سفر کرد، پرونده سوریه در دستور کار مذاکرات دوجانبه قرار گرفت. آن هم در شرایطی که آنکارا و اردن برای رهایی از بار پناهجویان، مبارزه با قاچاق مواد مخدر و تقویت امنیت مرزی با یکدیگر هم صدا شده اند.

بازی با کارت پناهجویان

به نوشته المانیتور، اردن به امید کاهش مخالفت‌های غرب نسبت به آشتی با دولت سوریه، اصلاح حصارها را بر اساس عمل متقابل ترویج کرده است. انتظار می رود دمشق اقداماتی را برای تسهیل بازگشت پناهندگان و مقابله با قاچاق برون مرزی انجام دهد. اردن ماه می میزبان نشست گروه تماس اتحادیه عرب بود که راه را برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب هموار کرد.

ترکیه در گفت‌وگوهای تازه خود با سوریه به عنوان بخشی از مذاکرات چهارجانبه در کنار روسیه و ایران، استدلال کرده که تسهیل بازگشت پناهجویان باید موضوع اصلی باشد، در حالی که دمشق از آنکارا خواسته تا نیروهای خود را از سوریه خارج کند و به حمایت از گروه های تروریستی پایان دهد.اردوغان برای اسکان مجدد پناهجویان بازگشته پیشنهاد کرده بود که شهرک های جدیدی با کمک مالی بین المللی در منطقه امنی در داخل سوریه در امتداد مرز ترکیه تعریف شود. اما از آنجایی که این ایده نتوانست حمایت گسترده ای را به دست آورد، ترکیه به ساخت خانه های جدید در مناطق تحت کنترل ارتش ترکیه با تامین مالی قطر و کویت بسنده کرد.

با این حال، تحریم‌های آمریکا و اروپا همچنان مانع اصلی بازسازی سوریه هستند. ترکیه و اردن می‌توانند با یکدیگر متحد شوند تا برای معافیت‌های گسترده‌تر در محدوده کمک‌های بشردوستانه در تلاش برای حل مشکل پناهندگان، که اروپا را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد، فشار بیاورند. صفدی در سخنانی پس از گفتگوهای خود در آنکارا تاکید کرد که اردن و ترکیه در مورد آینده پناهجویان همسو هستند و از درخواست ترکیه برای ایجاد صندوق بین المللی برای تضمین بازگشت ایمن و داوطلبانه پناهجویان به کشور حمایت کردند.

خیز برای پایان دادن به حضور ترکیه در سوریه

تلاش‌های سوریه برای تقویت روابط اقتصادی با کشورهای عرب، بالاخص عربستان سعودی، از زمان بازگشت این کشور به به آغوش اتحادیه عرب افزایش یافته است. در حال حاضر، بسیاری از خواسته های دمشق به پروژه های ملموس تبدیل نشده و با مخالفت های ضمنی غرب روبرو شده اند.حالا آنگونه که شبکه تلویزیونی حامی اپوزیسیون مدعی شده، اردن آماده میزبانی مذاکراتی مشابه روند آستانه با هدف حل بحران سوریه است. این پیشنهاد ادعایی پس از آن مطرح شد که قزاقستان از میزبانی گفتگوها با حضور سوریه سرباز زد. بنا به گزارش‌ها، قرار است کشورهای حاضر در نشست احتمالی در باب مکانیسم هایی برای بازگشایی بزرگراه های بین المللی سوریه - یعنی جاده های کلیدی ام-4 و ام-5 – پیشنهادهای خود را ارائه دهند.ام-5  که به دو گذرگاه مرزی بین سوریه و ترکیه متصل است، سوریه را به اردن نیز متصل می کند.

 ارتش سوریه در سال 2020 این جاده را به حلب متصل کرد، اما بازگشایی بزرگراه‌های بین‌المللی به معنای بازگشت کنترل بر جاده‌هایی است که ام-5 را به مرز ترکیه و گذرگاه‌های مرزی را به دولت سوریه متصل می‌کند. دمشق همچنین انتظار دارد که بخشی از بزرگراه ام-5 بین لاذقیه و حلب که در ادلب تحت کنترل شورشیان قرار دارد، بازگشایی شود. بازگشایی جاده ها به عنوان بخشی از طرحی است که براساس آن خروج تدریجی ترکیه از سوریه مورد بحث قرار خواهد گرفت. قبل از درگیری‌ها درسوریه، این جاده ها ترکیه را به خلیج فارس متصل می کرد و تامین کننده منافع اقتصادی اردن بود.

پلن اردوغان برای پادشاهی های خلیج فارس

به نظر می رسد اردن می خواهد میان آنکارا و دمشق نقش میانجی را ایفا کند، هرچند در تلاش است تا در این مسیر جا پای روسیه نگذارد. با توجه به اینکه آوارگان سوری به موضوع مهمی برای ترکیه و اردن تبدیل شده‌اند، دو کشور می‌توانند برای فشار برای لغو تحریم‌های غرب و هموار کردن راه برای بازسازی سوریه در این باره همکاری کنند.

ش بلومبرگ نوشته انتظار می‌رود اردوغان که با آشفتگی اقتصادی در داخل ئست به گریبان است، در روزهای آینده از امارات متحده عربی، عربستان سعودی و قطر بازدید کند، زیرا آنکارا امیدوار است تا کشورهای حاشیه خلیج فارس از طرق مختلف چون خصوصی‌سازی و تملک بیش از 25 میلیارد دلار در این کشور سرمایه‌گذاری کنند. اردوغان همچنین ظاهرا امیدوار استتا بخشی از سرمایه های عربی را به خانه سازی در سوریه اختصاص دهد.

نزدیکی سلطان به جهان عرب

شواهد نشان می دهد که ترکیه بعد از پیروزی دوباره اردوغان تلاش دارد تا جا پای خود را در کشورهای حاشیه خلیج فارس محکم تر کند.در همین راستا هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه اخیرا با همتایان عراقی، کویتی و الجزایری اش در حاشیه گردهمایی جنبش عدم تعهد در باکو گفتگوهای دوجانبه انجام داد. وزیر امور خارجه سوریه نیز در این گردهمایی حضور داشت.

همزمان روابط ترکیه با مصر نیز رو به بهبود است، تا جایی که بعد از یک دهه بن بست، دو کشور قرار است سفرای خود را بازگردانده و روابط دیپلماتیکشان را احیا کنند؛ روابطی که به واسطه مقابله دولت مصر با اخوان المسلمین درگیر چالش های جدی شد. مقامات ترکیه اعلام کردند که در باب نشست اردوغان و عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر توافق شده است، اما تاریخ این دیدار مشخص نیست. بر اساس گزارش های مطبوعات ترکیه، سیسی قرار است در 27 ژوئیه به آنکارا سفر کند، در حالی که رسانه های عربی به نقل از منابع دیپلماتیک اعلام کردند که این دیدار احتمالا ظرف دو هفته آینده برگزار می شود.

ترکیه در میدان جنگ فصل تازه ای را رقم زده است

به باور ناظران روند سازش ترکیه با کشورهای عرب موجب خواهد شد تا آنکارا فعالیت‌ حامیان اخوان المسلیمن در ترکیه را برای راضی نگاه داشتن قاهره محدود کند. در باب مناقشه لیبی نیز که از جمله موارد اختلاف میان ترکیه و مصر است،  دو کشور دریافته اند که هیچ طرفی نمی تواند بدون همکاری . به شکلی یکجانبه پیروز شود. اردوغان امیدوار است با برقراری صلح با سیسی؛ همانی که سلطان از او تحت عناوینی چون کودتاچی و  یا قاتل یاد کرده بود، به انزوای ترکیه در اختلاف ها بر سر حقوق اکتشاف انرژی در شرق دریای مدیترانه پایان دهد.

با این حال قاهره از رویکردی محتاطانه پیروی می کند. از همین رو قاهره علیرغم معرفی سفیران، هنوز به بازگشت مجموعه‌ای از نهادهای دولتی ترکیه به مصر چراغ سبز نشان نداده است. اما  به گفته مقام های آنکارا، گفتگوها در مورد بازگشایی دفاتر خبرگزاری آناتولی، پخش عمومی تی آر تی، آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه و موسسه یونس امره که فرهنگ ترکیه را در خارج از کشور ترویج می کند، ادامه دارد. اردوغان در ورق زدن صفحات جدید با دولت‌های عربی، ممکن است به طور معمول از شعار «برد-برد» پیروی کند، اما حرکت‌های او اساس چرخشی است. سلطان امید دارد با حمایت کشورهای عربی حفره‌های اقتصادی ترکیه را با سرمایه‌های عربی ببندد. از همین رو ترکیه در میادین نبرد چون سوریه و لیبی فصل با رقبا فصل تازه ای را رقم زده است.