«مینی توافق» مقدمه ای است برای احیای برجام؟

به گزارش اقتصادنیوز ،سال گذشته در همین بازه زمانی، ایالات متحده و ایران در باب آنچه «متن نهایی» برای احیای توافق هسته‌ای تلقی می‌شد، مواضعشان را به شکلی مکتوب در اختیار هم قرار دادند و نامه نگاری کردند.حالا تحلیلگران می گویند که دولت بایدن به جای تلاش برای مذاکره درباره توافق جدید که شامل کاهش وزن تحریم ها علیه تهران است، قصد دارد برنامه هسته‌ای و غنی سازی ایران را به واسطه درک نانوشته در سطحی مشخص نگاه دارد.

فرجام «مینی توافق» 

علی واعظ، مدیر پروژه ایران فعال درگروه بحران بین‌المللی، در این باره به المانیتور گفت:این تعامل بر محور گفت‌وگو تعریف شده که هدف است، نه توافق. او در ادامه افزود: نزدیکی به انتخابات ایالات متحده باعث می شود که این تعامل دیپلماتیک چندان سازنده نباشد.گروهی از ناظران بر این باورند که دولت آمریکا در حال حاضر به خاطر توافقی که برای بازگرداندن پنج زندانی آمریکایی منعقد کرده، توسط جمهوری خواهان به چالش کشیده شده. بر اساس متن این توافق، واشنگتن دسترسی تهران به حدود 6 میلیارد دلار از درآمدهای منجمدش را که می تواند تحت نظارت شدید برای خریدهای بشردوستانه مورد استفاده قرار بگیرد را تسهیل کرده است.

مقام های ایالات متحده از این توافق به عنوان توافقی که واشنگتن بر آن نظارت قابل توجهی خواهد داشت، دفاع کرده اند.اما منتقدان معامله مدعی اند که «مینی توافق» تهران و واشنگتن به ایران فرصت دوباره برای افزایش تفوذش در منطقه خواهد داد.در این میان دولت بایدن برای رهایی از انتقادها مدت‌ها مدعی است که تلاش‌هایش برای آزادی زندانیان جدا از فرایند دیپلماسی با هدف نجات توافق هسته‌ای یا همان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است.با این همه گروهی از تحلیلگران براین باورند که «مینی توافق»، در صورت موفقیت آمیز بودن، می تواند چشم انداز همکاری در مورد برنامه هسته ای ایران را افزایش دهد، بالاخص آن که ایران از زمان خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا از برجام در سال 2018، برنامه هسته ای را پیشرفته تر کرده است.

پشت پرده «مینی توافق»

به باور واعظ، به نفع هر دو طرف است که سعی کنند از زمانی خریده اند برای بحث در مورد عناصر یک توافق جانشین استفاده کنند تا در صورت انتخاب مجدد بایدن، خواسته شان را به سرغت اجرایی و نهایی نمایند.اخبار مربوط به آزادی زندانی ها پس از گفتگوهای غیرمستقیم مقام های آمریکایی و ایرانی در عمان و در ماه می منتشر شد. در ماه های پس از آن، به نظر می رسد هر دو طرف گام های متقابلی برای کاهش تنش ها برداشته اند.مارک فیتزپاتریک، یکی از مقام های سابق وزارت امور خارجه که کنون در موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک فعالیت دارد در این باره گفت:در حالی که جزئیات به عنوان یک راز رسمی باقی مانده، به نظر می رسد واضح است که ایران و ایالات متحده درگیر فرایند دیپلماتیک جدی برای رسیدن به «تفاهم» بوده‌اند. اگر همه اینها از بین برود، ثابت خواهد شد که این نمایش نتیجه قدرت دیپلماتیک بوده است.

یک روز پس از انتقال چهار آمریکایی زندانی به حبس خانگی، وال استریت ژورنال گزارش داد که ایران میزان غنی سازی اورانیوم خود را کاهش داده و بخشی از ذخایر اورانیوم غنی شده 60 درصدی اش  را رقیق کرده است.به ادعای گروهی دیگر، نشانه احتمالی کاهش تنش، توقف حملات گروه‌های حامی ایران در عراق و سوریه به نیروهای آمریکایی است این در حالی است که براساس گزارش‌های ادعایی، ایالات متحده از ایران خواسته تا فروش پهپادهایش به روسیه را متوقف کند. تهران تاکید داشته که فارغ از همکاری نظامی با مسکو، به این کشور در جنگ اوکراین کمکی نکرده است.در همین حال، پنتاگون با پیشنهادی مبنی بر استقرار تفنگداران دریایی آمریکا بر روی نفتکش‌های تجاری در تنگه هرمز هم صدا نشده و ضرب طبل تحریم‌های مرتبط با ایران از سوی وزارت خزانه‌داری و وزارت خارجه در اوایل ژوئن متوقف شد.

با این همه بهنام بن طالبلو، یکی از اعضای ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی ها، مدعی است ممکن است برخی از کنش ها و واکنش ها را به پای کاهش تنش ها گذاشت اما تهران هر آن ممکن است بار دیگر مانور قدرتش را اغاز کند.دولت بایدن بارها گفته که هیچ توافق هسته ای روی میز وجود ندارد، عباراتی که به ادعای برخی از منتقدان تلاشی است برای ساکت کردن منتقدان در کنگره؛ جایی که اشتهای کمی برای انعقاد توافق تهران وجود ندارد.