جنگ غزه؛ سایه فروپاشی بر سر دولت عراق/سودانی زیر تیغ!

به گزارش اقتصادنیوز، در قلب خاورمیانه پرآشوب، عراق خود را بر سر دوراهی می بیند و با پویایی پیچیده جنگ حماس و اسرائیل دست و پنجه نرم می کند و در عین حال تلاش دارد تا روابط میان گروه های نظامی شیعه تحت رهبری اش و ایالات متحده را هدایت کند. به ادعای ناظران،ژئوپلیتیک و ملاحظات داخلی همگرا می شوند و عراق با توسل به رویکردی متعادل کننده با ریسک بالا روبرو خواهد شد؛ رویکردی که پیامدهای عمیقی برای روابط این کشور با ایالات متحده و ثبات منطقه دارد.

بالا گرفتن تنش میان بغداد و واشنگتن

عراق به عنوان تنها کشور عربی برجسته است که از زمان جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1948 از امضای توافقنامه آتش بس با اسرائیل خودداری کرده است. از منظر فنی، این بازیگر همچنان در وضعیت جنگ با اسرائیل قرار دارد - دشمنی تاریخی که به طور قابل توجهی بر موضع بغداد در درگیری حاکم تاثیر می گذارد. عراق نه تنها از به رسمیت شناختن اسرائیل امتناع کرده، بلکه هرگونه رابطه با این بازیگر را جرم می داند. از همین رو عراق با موقعیت متضادی روبرو است. موضع رسمی دولت بر تلاش های دیپلماتیک جهت پایان دادن به درگیری ها، حمایت از تشکیل کشور فلسطین در بلندمدت و ایجاد کریدورهای بشردوستانه برای ساکنان غزه متمرکز است. محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان، خواستار برگزاری نشست سران پارلمان عرب در بغداد شد و بر رویکرد فعالانه عراق جهت رسیدگی به درگیری‌های منطقه‌ای تاکید کرد.

محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، ضمن تماس با رهبران منطقه، دست به اقدامی دیپلماتیک زد. او 16 اکتبر با جو بایدن، تماس گرفت،غزه، محور اصلی رایزنی رهبران دو کشور بود. با این حال، سودانی از رئیس جمهوری آمریکا خواست تا از گشودن کریدور بشردوستانه در غزه حمایت کرده و بر لزوم مداخله بین المللی در رویارویی با تشدید خصومت ها تاکید داشته باشد.این در حالی است که به ادعای شورای آتلانتیک، ایالات متحده سابقه رویارویی با چندین گروه نظامی شیعی عراقی را دارد. این گروه های نظامی که از حامیان ایران هستند، در هفت سال گذشته بارها مواضع آمریکا در سوریه و عراق را هدف قرار دادند.با این حال، از زمان روی کار آمدن سودانی، تنش ها بین ایالات متحده و این گروه ها در عراق به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. این کاهش را می‌توان تا حدی به دلیل همسویی اکثریت گروه‌های مسلح با ائتلاف سودانی برای تشکیل دولت دانست.

چند صدایی در بغداد

با این حال، درگیری غزه پیچیدگی روابط عراق با ایالات متحده را افزایش خواهد داد، بالاخص آن که گروه های مسلح عراق از 7 اکتبر حملات راکتی و پهپادی علیه منافع ایالات متحده در این کشور را از سر گرفته اند.به ادعای ناظران، چندین فرمانده عراقی حامی ایران، چهره های برجسته ای چون هادی العامری از تیپ بدر و گروه‌هایی مانند کتائب حزب‌الله، بیانیه‌هایی صادر کرده‌اند و در چارچوب آن هشدار داده اند که در صورت مداخله ایالات متحده، منافع این بازیگر به خطر می افتد.علاوه بر این، مقتدی صدر، روحانی شیعه و صدای سیاسی مهم در عراق، از دولت خواست که رسما به مأموریت آمریکا در عراق پایان داده و سفارت این کشور را ببندد. با این حال، او روش های خشونت آمیز برای هدف قرار دادن دیپلمات های آمریکایی را رد کرد، هرچند هشدار داد که اگر دولت عراق به درخواست هایش پاسخ ندهد، به اهرم های دیگری متوسل خواهد شد.

علاوه بر این، ایالات متحده همچنان شریک حیاتی برای عراق در مبارزه با گروه تروریستی داعش محسوب می شود. اقتصاد عراق به شدت به ایالات متحده وابسته است و بانک مرکزی این کشور به سیاست های فدرال رزرو آمریکا و دسترسی به ذخیره ارزی 100 میلیارد دلاری خود متکی است. به ادعای ناظران، عنصر دیگری که باید لحاظ کرد، این است که چگونه علیرغم تحریم‌های ایالات متحده بر ایران، ایالات متحده به عراق معافیت‌های تحریمی خاصی مانند برق را برای تجارت با تهران اعطا کرد. به ادعای شورای آتلانتیک همه این مولفه ها، اهمیت روابط آمریکا و عراق را نشان می دهند.

سودانی در یک قدمی سقوط

سفر آنتونی بلینکن به بغداد با توجه به اینکه عراق تحت تاثیر جنگ غزه قرار دارد، با اهمیت است. رویکرد عراق به عنوان تنها کشوری در منطقه که هزاران نیروی آمریکایی و گروه‌های مسلح حامی ایران را در خود جای داده، قابل تامل است و بر نقش استثنایی و مخاطره‌آمیز این بازیگر در چشم‌انداز وسیع‌تر ژئوپلیتیک تاکید می‌کند. در نتیجه، آنگونه که تحلیلگران مدعی اند، سودانی با چالشی جدی روبرو است: او باید تعادل ظریفی بین منافع ایالات متحده و گروه های مسلحی مخالف واشنگتن تعریف کرده  و در عین حال اهرم سیاسی قابل توجهی را در اختیار داشته باشد.

به ادعای ناظران، انفعال سودانی جهت پاسخگویی به خواسته های بازیگران مختلف در داخل عراق یک گزینه نیست. این رویکرد ممکن است منجر به پایان حیات سیاسی اش شده و زمینه ساز بی ثباتی سیاسی و امنیتی و پیچیده تر کردن وضعیت شکننده حاکم شود. تحلیلگران مدعی اند، این مقوله، خطری برای روابط ایالات متحده و عراق در پهنای خاورمیانه است.با این حال، با تشدید جنگ غزه، نخست وزیر عراق ممکن است کنترل امور را از دست بدهد و تحت فشار گسترده ائتلاف خود و رقبایش، چهره هایی چون مقندی صدر قرار گیرد.