چرا آمریکا صدام را قربانی کرد؟

به گزارش اقتصادنیوز، سرنگونی صدام تهدید را برطرف می کرد و کار قدیمی را به یکباره تمام. بر این اساس، دو هفته پس از فاجعه، بوش از رامسفلد خواست تا برنامه ریزی جنگ برای عراق را بررسی کند. در پایان سال 2001، تامی فرانک، رئیس فرماندهی مرکزی ارتش ایالات متحده، طرحی را برای تهاجم ارائه کرد و در اواسط سال 2002، بوش تصمیم به حمله گرفت، شاید اگر صدام به طور مسلم خلع سلاح خود را تایید می کرد، قربانی نمی شد.

ثروت های نفتی خاورمیانه برای اولین بار در سال 1908 کشف شد و به زودی این منطقه برای اقتصاد جهانی ضروری گشت. در ابتدا، نظم در این منطقه توسط بریتانیا، قدرت مسلط استعمار، حفظ می شد، اما در دهه های پس از جنگ جهانی دوم، ایالات متحده این نقش را بر عهده گرفت. در دهه 1970، واشنگتن با تکیه بر ایران و عربستان سعودی برای حفظ جریان نفت، تلاش کرد وظیفه امنیت منطقه را به پیمانکاران محلی واگذار کند. پس از آنکه انقلاب 1979 ایران و تبدیل شدن تهران به منتقد و رقیب جدی آمریکا، واشنگتن امید خود را به توازن قوا را از دست داد و در جریان جنگ ایران و عراق تلاش کرد تا به گونه ای غیرمملوس دخالت کند با این بهانه که جنگ به کشورهای دیگر حاشیه خلیج فارس گسترش نیابد. اما این استراتژی در سال 1990، زمانی که عراق کویت را تصرف کرد و عربستان سعودی را تهدید، درهم پاشید.در این مرحله، دولت جورج اچ دبلیو بوش برای مدیریت مستقیم اوضاع وارد عمل شد و ائتلاف بین‌المللی را برای معکوس کردن تجاوزات عراق و بازگرداندن حاکمیت کویت رهبری کرد. اما صدام حسین، رهبر عراق، توانست از جنگ جان سالم به در ببرد و کنترل بیشتر کشورش را دوباره به دست گیرد. بنابراین دولت به سیاست تحریم و مهار، که جانشینانش برای یک دهه ادامه دادند، متوسل شد.دولت جورج دبلیو بوش به دنبال حملات یازده سپتامبر تصمیم گرفت نه تنها مشکل تروریسم، بلکه مشکل عراق را نیز حل کند و رژیم صدام را به زور از بین ببرد. بخشی از این فرایند تا حد زیادی طبق برنامه پیش رفت، اما عواقب پس از آن پرحاشیه شد. رهایی به اشغال تبدیل شد. عدم اطمینان محلی به شورش و سپس جنگ داخلی بدل گشت. نیروهای آمریکایی در نهایت در عراق ماندند و تقریباً دو دهه در آنجا با یک یا آن دشمن جنگیدند.در همین راستا نشریه فارن افرز یادداشتی را منتشر کرده که اقتصاد نیوز آن را در سه بخش ترجمه کرده است. بخش نخست تحت عنوان«روایتی از عصر شوم صدام/ بازی دو سرباخت آمریکا» منتشر،بخش دوم تحت عنوان «پشت پرده سلاح های گم شده عراق/ چرا صدام در برابر آمریکا خلع سلاح شد» ترجمه شد و در ادامه بخش سوم و نهایی آمده است.

تلاش برای فرار از واقعیت

اگر جورج دبلیو بوش برنت اسکوکرافت و رابرت گیتس بزرگان ساختار امنیت ملی جمهوریخواه به جای دیک چنی و دونالد رامسفلد، را به سمت های کلیدی در دولت خود منصوب می کرد یا اینکه قدرت را انتخاب می کرد، سناریوی مشابهی رخ می داد. با این حال، حتی با انتخاب بوش و پر شدن کرسی های اش دولت او از تندروها، تا 11 سپتامبر هیچ حرکتی برای حمله وجود نداشت، که در نهایت دولت را در مسیر جنگ نه تنها در افغانستان بلکه در عراق نیز قرار داد.در دوران ریاست کلینتون، گروه‌های تروریستی مستقل به عنوان تهدیدی نگران‌کننده ظاهر شدند. آنها مرکز تجارت جهانی در نیویورک در سال 1993، سفارتخانه های ایالات متحده در تانزانیا و کنیا در سال 1998 و ناو یو اس اس کول در یمن در سال 2000 را بمباران کردند. در دوران گذار ریاست جمهوری، مقامات کلینتون به همتایان بوش خود گفتند که این گروه ها بیشترین تعداد را تشکیل می دهند. تهدید اضطراری که کشور با آن روبرو بود، اما تیم بوش این تهدید و هشدارهای مقامات اطلاعاتی خود که به طور فزاینده ای دیوانه شده بودند را رد کرد - زیرا معتقد بودند که کشورهای سرکش خطرات بزرگتری هستند.

بنابراین، هنگامی که القاعده در 11 سپتامبر به نیویورک و واشنگتن حمله کرد، شخصیت های ارشد دولت از غم، خشم و گناه ویران شدند. با این حال، پذیرش واقعی مسئولیت بیش از حد غیر قابل تحمل بود. این به معنای رویارویی با این واقعیت ناراحت کننده است که دیگران زمان را از دست نداده اند و اکنون باید به جای نادیده گرفته شدن به آنها گوش داد. بوش و مشاوران ارشدش برای فرار از تحقیر و ناهماهنگی شناختی ناشی از ناتوانی در تلقی خود، شرایط را دوباره طراحی کردند. آنها به‌جای اینکه بدانند چرا در مورد این حمله اشتباه کرده‌اند، به دنبال حملات آینده‌ای بودند که می‌توانستند از آن جلوگیری کنند و با انجام این کار، خود را به عنوان قهرمانان پیشگو دوباره معرفی کردند. کاندولیزا رایس، مشاور امنیت ملی، می گوید: «پاسخ شما این نیست که به عقب برگردید و خودتان را در مورد 11 سپتامبر سرزنش کنید. "باید تلاش کنید که چنین واقعه ای دوباره تکرار نشود."

عراق نه تنها یک خطر، بلکه یک فرصت نیز بود. این کشور به اندازه کافی قوی بود که تهدیدی ایجاد کند، اما آنقدر ضعیف بود که بتوان آن را تسخیر کرد، و اگر در 11 سپتامبر درگیر نبود، حداقل به طور قابل قبولی به عنوان منبع لازم برای یک حمله با تلفات جمعی دیگر فراهم می کرد. سرنگونی صدام تهدید را برطرف می کرد و کار قدیمی را به یکباره تمام. بر این اساس، دو هفته پس از فاجعه، بوش از رامسفلد خواست تا برنامه ریزی جنگ برای عراق را بررسی کند. در پایان سال 2001، تامی فرانک، رئیس فرماندهی مرکزی ارتش ایالات متحده، طرحی را برای تهاجم ارائه کرد و در اواسط سال 2002، بوش تصمیم به حمله گرفت، شاید اگر صدام به طور مسلم خلع سلاح خود را تایید می کرد، قربانی نمی شد.

چرا جنگ عراق پایانی نداشت؟

دولت‌های دیگر رویای خلاص شدن از دست صدام را در سر می‌پرورانند، اما هیچ‌کدام برای آن وارد جنگ نشده بودند،  همانطور که چنی در سال 1994 در دفاع از تصمیم ایالات متحده برای سرنگونی نکردن صدام در طول جنگ خلیج فارس گفت: «وقتی به عراق رسیدید و آن را به دست گرفتید، دولت صدام حسین را سرنگون کردید، قرار است چه چیزی را به جای آن تعریف کنید؟ این یک باتلاق است.» دولت جورج دبلیو بوش این مشکل را با نادیده گرفتن آن حل کرد. طرح جنگی اش فاقد پایان بود – و بنابراین، جای تعجب نیست که جنگ هرگز واقعاً به پایان نرسید و درگیری از یک نبرد به نبرد دیگر برای سال‌های آینده ادامه داش

اکنون مشخص است که چندین نفر مسئول این قصور فاحش بوده اند.سال گذشته، ملوین لفلر، مورخ دیپلماتیک، در کتاب خود در مواجهه با صدام حسین، دیدگاه واشنگتن را ارائه کرد و از دولت بوش در برابر منتقدان توطئه‌گرا دفاع کرد. اما حتی او نیز کیفرخواست اهانت آمیز ارائه کرد. لفلر می‌نویسد: «بوش از بحث‌های تند بدش می‌آید، و بنابراین، از بررسی دقیق سیاست‌هایی که مایل به دنبال کردن آن بود و هزینه هایی که متحمل خواهد شد، سرباز زد».این که چرا یک دولت پر از مقاماتی است که بهتر می دانستند، یک طرح بدیهی بد را اجرا کردند، یک سوال جداگانه است. وقتی چنین اتفاقی در دیکتاتوری‌هایی مانند عراق صدام یا روسیه ولادیمیر پوتین رخ می‌دهد، ناظران طبیعتاً تصور می‌کنند که این به خاطر هزینه‌های وحشتناک مخالفت است. حمله آمریکا به عراق نشان می دهد که چنین اجباری لازم نیست. احترام بوروکراتیک به اقتدار و شغل گرایی معمول می تواند افراد را به خوبی در صف نگه دارد.

مجموعه درس های حاصله از این نمایش در مورد فرآیند است و سیاست. یکی از گویاترین حقایق در مورد تصمیم به جنگ در عراق عدم تشکیل جلسه ای است که در آن چنین تصمیمی گرفته شده است. دولت هیچ وقت خود را مجبور نکرد که اهداف جنگ و استراتژی دستیابی به آنها را رسماً اعلام کند - شکستی که باعث شد شکاف های بزرگ بدون چالش باقی بماند. با این حال، حتی استادان ذن که از بهترین شیوه‌های مدیریتی پیروی می‌کنند، برخورد با صدام را دشوار می‌دانستند. مانند شخصیت خود ویرانگر آل پاچینو، صدام و پسرانش قرار بود به اهداف خشونت آمیزی دست یابند. تنها سوال این بود که کی و چگونه. در دسامبر 2003، صدام در حفره ای در مزرعه ای در نزدیکی تکریت دستگیر شد و سه سال بعد به دار آویخته شد. عدی و قصی در ژوئیه 2003 در موصل ردیابی شده بودند و صاحب مخفیگاه آنها را برای 30 میلیون دلار جایزه تحویل داد. نیروهای آمریکایی ویلا را محاصره کردند و به ساکنان دستور دادند که تسلیم شوند. سرانجام رگبار موشک های ضد تانک اتاق مستحکمی را که حاکمان آینده سابق عراق در آن سنگر گرفته بودند، ویران کرد. بیل کلینتون یک بار به کارکنان خود گفت که عراق را «سخت‌ترین مشکل» می‌داند، زیرا این کشور فاقد یک پاسخ سیاسی معقول است. زمانی که صدام از جنگ خلیج فارس جان سالم به در برد، برای ایالات متحده منطقی بود که سعی کند او را بدون اینکه وارد درگیری تمام عیار دیگری شود، مهار کند. اما این رویکرد پرهزینه، مخاطره آمیز و سخت بود. دولت جورج دبلیو بوش نپذیرفت که چنین مسیر رضایت‌بخشی بدترین گزینه موجود است و کورکورانه به ورطه فرو رفت. اگر رهبران بغداد یا واشنگتن کمتر بی پروا رفتار می کردند، جنگ رخ نمی داد. اما چالش حفاظت از اقتصاد جهانی در برابر تونی مونتانای (بازیگر صورت زخمی)خود بغداد همچنان باقی می ماند.

​