پشت پرده یک اتحاد نامیمون/ باج‌گیری چین از غرب با اهرم روسیه

به گزارش اقتصادنیوز، اوت گذشته برای لحظه‌ای کوتاه تصور شد پکن آماده است تا از «مشارکت بدون محدودیت» با مسکو فاصله بگیرد. در آن ماه، شی جین پینگ، رهبر چین، لی هوی، نماینده ویژه خود برای جنگ در اوکراین  را فرستاد تا در مورد فرمول صلح ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین با دیپلمات های چندین کشور از جمله اوکراین و ایالات متحده رایزنی داشته باشد. برمبنای این فرمول از روسیه خواسته شده تا به مرزهای اوکراین در سال 1991 عقب نشینی کرده، جنایتکاران جنگی را به دادگاه های بین المللی فرستاده و به کی یف غرامت بپردازد. این طرح به وضوح نشان دهنده خواست کی یف برای پایان درگیری است، و پکن صرفاً با طرح آن اعلام کرد که ممکن است آماده بازی سخت با مسکو باشد.اما اولین مشارکت عمومی چین در بحث درباره آن فرمول آخرین آن مسارکت این بازیگر نیز بود. در 31 مه، پکن اعلام کرد که به 90 کشور دیگر در اجلاس صلح 15 تا 16 ژوئن در سوئیس برای بحث بر اساس پیشنهاد زلنسکی درباره چگونگی پایان دادن به جنگ نخواهد پیوست. سخنگوی وزارت خارجه چین، مائو نینگ، توضیح داد که پکن تنها در صورتی در این اجلاس شرکت می کند که روسیه نیز حاضر باشد. در باب بازی یک بام و دو هوای پکن، نشریه فارن افرز یادداشتی را منتشر کرد. اقتصادنیوز این یادداشت را در دو بخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.

پشت پرده هم صدایی چین و روسیه

به نظر می‌رسد شی، شریک مشکل‌ساز روس خود را رها نخواهد کرد و کمکی در اختیار کی یف قرار نمی دهد. در عوض، چین رویکرد بلندپروازانه‌تر، اما در عین حال پرمخاطره‌تر را انتخاب کرده است. این بازیگر به کمک مسکو خرابکاری در پیشنهادات صلح به رهبری غرب را ادامه خواهد داد. چین امیدوار است وارد عمل شده و از اهرم فشار خود بر روسیه استفاده کند و در قاب میانجی هر دو طرف را به پای میز مذاکره تا توافق پایدار ببرد.بعید است این قمار نتیجه بخش باشد. ظاهرا نه روسیه و نه اوکراین آمادگی مذاکرات جدی برای صلح را ندارند - حداقل در حال حاضر. علاوه بر این، کی یف و شرکای این بازیگر به حسن نیست چین اعتماد ندارند. پکن تجربه بسیار کمی در انجام چنین مذاکراتی دارد، هرچند تلاش دارد رهبری رایزنی ها را عهده دار شود.

اما بعید است موانع شی را تحت تأثیر قرار دهند. او در صورت ادامه جنگ در اوکراین چیزی برای از دست دادن ندارد. بنابراین چین همچنان به سان چوب در لجن باقی خواهد ماند: به طور غیرمستقیم به روسیه کمک می کند، ابتکارات دیپلماتیک تحت رهبری کی یف را از مسیر خارج کرده و به جای تلاش واقعی برای همکاری با سایر طرف ها برای یافتن راه حل، وانمود می کند که درگیر دیپلماسی است.برای پکن، روابط با روسیه از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است. چین و روسیه 2600 مایلی مرز مشترک دارند و روسیه منابع طبیعی ارزان و حتی برخی فناوری های پیشرفته نظامی را در اختیار چین قرار می دهد. شی همچنین از داشتن یک اقتدارگرای همفکر در میان اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل سود می برد.

هزینه اتحاد با کرملین

هنوز محدودیت هایی بر روابط چین و روسیه وجود دارد. بازارهای غربی برای سلامت اقتصاد چین ضروری هستند و به پکن امکان دسترسی به فناوری های پیشرفته را می دهند. در نتیجه، پکن مراقب بوده از خطوط قرمز واشنگتن عبور نکند. اما چین بر اساس این قاعده عمل می کند، این که هر چیزی که ممنوع نیست مجاز است. پکن ممکن است کمک‌های کشنده را در اختیار روسیه قرار ندهد، اما بسیاری از اپراتورهای روسی و شرکای آنها در چین و آسیای مرکزی از چین به‌عنوان بستری برای محصولات صنعتی کلیدی اقتصاد روسیه مانند ماشین‌ابزار و تراشه‌ها استفاده می‌کنند. طی دو سال، تجارت بین کشورها بیش از 60 درصد افزایش یافته و به میزان 240.1 میلیارد دلار رسیده است.

کاخ سفید با آگاهی از قدرت اقتصادی خود سعی کرده از تحریم ها برای توقف این همکاری استفاده کند. آمریکا در دسامبر 2023، فرمان اجرایی صادر کرد و تهدید کرد که تحریم‌های ثانویه را علیه هر بانک بین‌المللی که حتی ناآگاهانه پرداخت‌های صنعت نظامی روسیه را تسویه کند، اعمال خواهد کرد. بعداً، جانت یلن، وزیر خزانه داری ایالات متحده و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه به چین سفر کردند و به رهبران و مؤسسات مالی چینی درباره عواقب سنگینی را که در صورت تخلف با آن مواجه خواهند شد، گفتند. در همین حال، کورت کمبل، معاون وزیر امور خارجه آمریکا، از اروپا دیدن کرد تا متحدان خود را در مورد این موضوع آگاه کرده و از آنها خواست تا بر پکن فشار بیاورند.این اقدامات تا حدودی تاثیر داشته است. طبق داده های گمرک، صادرات چین به روسیه در ماه های مارس، آوریل و می کاهش دو رقمی داشته است. اکثریت قریب به اتفاق بانک های چینی هنگام تسویه هر گونه تراکنش مرتبط با روسیه رویکردی بسیار محتاطانه را اتخاذ کرده اند. برخی از آنها معامله با نهادهای روسی را به کلی کنار گذاشته اند. اما مشخص نیست که آیا این اقدامات جریان محصولاتی را که ژاپن، بریتانیا، ایالات متحده و اتحادیه اروپا برای صنعت نظامی کرملین ضروری تشخیص داده‌اند و چین در مقادیر انبوه به روسیه ارسال می‌کند، متوقف خواهد کرد.

بازی پوتین در آسیای میانه

در همین حال، پکن و مسکو به ایجاد پایه‌های روابط اقتصادی عمیق‌تر و بادوام‌تر ادامه می‌دهند. در جریان سفر دولتی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به چین در 16 مه، شرکت‌های راه آهن دولتی چین و روسیه توافقنامه‌ای را برای توسعه زیرساخت‌های فرامرزی امضا کردند که به تسهیل صادرات روسیه به شرق کمک می‌کند. در همان سفر، پوتین احتمالاً طرحی را برای ارسال بیشتر گاز روسیه به آسیای میانه ارائه کرد تا قزاقستان و ازبکستان بتوانند گاز بیشتری برای ارسال به چین داشته باشند، بنابراین مسکو و دولت های آسیای مرکزی می توانند سود خود را افزایش دهند. پوتین پس از سفر خود با رؤسای جمهور قزاقستان و ازبکستان تماس گرفت تا در مورد این دیدار با آنها رایزنی داشته باشد، کاری که قبلا هرگز انجام نداده است. در 7 ژوئن، گازپروم قراردادهایی را امضا کرد که صادرات گاز روسیه را به قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان گسترش می‌داد.

پکن و مسکو همچنین در مورد راه های پاکسازی صادرات حساس از چین به روسیه گفتگو کردند. برای انجام این کار، آنها می توانند بانک های تخصصی را تعیین کرده که تا حد زیادی از محدودیت های ایالات متحده مصون هستند. چنین بانک هایی خود را به سیستم مالی جهانی متصل نمی کنند و فقط در روسیه حساب مکاتبه ای دارند و تمام پرداخت ها را به یوان و روبل از طریق سیستم پرداخت بین المللی چین تسویه می کنند. تراکنش‌های آن‌ها در زیر لایه‌های متعدد شرکت‌های پوسته پنهان می‌شود. ایالات متحده می‌تواند با ردیابی تراکنش‌های مشکوک و تحریم بانک‌ها، این سیستم را هدف قرار دهد، اما این امر دشوار خواهد بود زیرا تمام پرداخت‌ها دلار آمریکا و سایر سیستم‌های پرداخت غربی را دور می‌زند. به هر حال، چین از طرح مشابهی با بانک Kunlun خود برای دور زدن موثر تحریم‌ها علیه ایران استفاده کرد.