پزشکیان بر سر دوراهی؛ تهران و واشنگتن در بزنگاه احیای توافق/ آیا ایران و آمریکا به میز مذاکره بازمی گردند؟

به گزارش اقتصادنیوز، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور منتخب ایران، قرار است در 30 ژوئیه(9 مرداد) مراسم تحلیف خود را برگزار کند. رئیس جمهوری منتخب در طول کارزار انتخاباتی در عرصه سیاست خارجی تعهداتی مهمی را مطرح کرد؛ تعهداتی که هدفشان  تغییر پویایی روابط بین‌الملل ایران است. در دستور کار او، تعهد برای تعامل مجدد با برای احیای توافق هسته ای و بهبود روابط دیپلماتیک با غرب، از جمله ایالات متحده قرار دارد. اما اینکه آیا پزشکیان قادر به دستیابی به این اهداف خواهد بود یا خیر، قابل بحث است. پیچیدگی‌های چشم‌انداز سیاسی ایران، تحقق اهداف سیاست خارجی این چهره فراجناحی را با چالش‌هایی روبرو کرده است.

تلاش پزشکیان برای فرصت سازی

در همین راستا عرب نیوز نوشت، یکی از وعده‌های نخست پزشکیان در حوزه سیاست خارجی، بازگشت به توافق هسته‌ای( برنامه جامع اقدام مشترک است)؛ توافقی که سال 2015 امضا شد اما با خروج یکجانبه ایالات متحده از آن در می 2018 از هم پاشید. با این حال پزشکیان احیای آن را برای فرصت سازی جهت تعامل با جهان ضروری قلمداد کرده است. علاوه بر این، هدف او اصلاح و بهبود روابط با کشورهای غربی از جمله ایالات متحده است. با این حال به ادعای این رسانه، عملی بودن این وعده ها منوط به اراده سیاسی در داخل ایران و واکنش جامعه جهانی است.هدف اصلی اهداف پزشکیان لغو تحریم هایی است که مدت هاست اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده است. رفع تحریم ها دروازه ای است برای دریافت امتیازهای بالقوه، از جمله ادغام مجدد ایران در سیستم مالی جهانی. چنین فرایندی مشروعیت جهانی ایران را افزایش می دهد و به تهران فرصت می دهد در حوزه تجارت و سرمایه گذاری بین المللی آزادانه تر فعالیت داشته باشد. علاوه بر این، لغو تحریم ها به طور قابل توجهی درآمدهای ایران را افزایش می دهد.

با این حال، پیشرفت برنامه هسته ای ایران، نگرانی‌های جدی را هم در سطح منطقه و هم در سطح جهانی ایجاد کرده است. به ادعای عرب نیوز، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ماه گذشته به نقل از بازرسانش مدعی شد که ایران تزریق گاز به سانتریفیوژهای پیشرفته در تاسیسات نطنز را آغاز کرده است. این نهاد پادمانی مدعی است که چنین فعلی نشان‌دهنده افزایش توانایی‌های ایران در حوزه غنی‌سازی است. سانتریفیوژهای پیشرفته با چرخاندن گاز اورانیوم با سرعت بالا، کارایی غنی‌سازی اورانیوم را افزایش می‌دهند.این فرآیند به ایران فرصت می‌دهد تا اورانیوم را در سطوح بالاتر غنی‌سازی کند. ایران غنی سازی اورانیوم تا 84 درصد را پذیرفته که به 90 درصدی که برای عبور از آستانه گریز هسته ای مورد نیاز است، نزدیک می باشد. از همین رو گروهی در باب آغاز رقابت تسلیحاتی در منطقه هشدار می دهند.

احیای برجام در ابهام

دولت بایدن برای جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته ای ایران، در داخل بالاخص از جانب جمهوری خواهان تحت فشار است. این فشار صرفاً به سیاست خارجی محدود نیست، بلکه یک موضوع داخلی  نیز هست و می تواند رویکرد دولت کنونی آمریکا به شکلی منفی تاثیر بگذارد. در حالی که فرانسه، آلمان، بریتانیا، روسیه، چین و ایالات متحده، طرفین توافقنامه برجام بودند، اما احیای توافق تا حد زیادی منوط به تعامل تهران و واشنگتن است.

شواهد تاریخی، مانند توافق دولت اوباما با حسن روحانی، رئیس جمهور وقت ایران، نشان می دهد که اراده سیاسی در هر دو کشور برای هر توافقی ضروری است. با این حال، جو سیاسی کنونی در ایران و ایالات متحده، علیرغم هرگونه منافع متقابلی که ممکن است وجود داشته باشد، مانعی بزرگ در مسیر توافق محسوب می شود.

علیرغم تمایل پزشکیان برای بازگشت به توافق هسته ای و حمایت دولت بایدن از احیای آن، فشار غالب در واشنگتن و تهران زمینه را برای حصول این نتیجه دشوار کرده است. در شرایط کنونی اعتماد میان دو دولت به پایین ترین حد خود رسیده است. در واشنگتن، مخالفت عمدتاً از جانب جمهوری‌خواهان است که مدعی اند نمی‌توان به ایران برای پایبندی به توافقی اعتماد کرد. از منظر این گروه ایالات متحده می بایست برای کاهش نفوذ و قدرت ایران در منطقه، تحریم ها را افزایش داد. در همین حال، در ایران، محافظه کاران غالبا مخالف تعامل مجدد با آمریکا هستند.