معمای سفر فرمانده ارشد روس به ایران؛ سیگنال مسکو به واشنگتن/ آرایش نظامی خاورمیانه در حال تغییر است؟

به گزارش اقتصادنیوز، سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت روسیه برای گفت‌وگو با مقامات ارشد ایران به تهران سفر کرده، آن هم در شرایطی که تنش ها میان تهران و تل آویو افزایش یافته و همین گزاره به یکی از نگرانی های اصلی روسیه تبدیل شده است.

پیش از این در برخی از گزارش ها این ادعا مطرح شد که مسکو ارسال تجهیزات دفاع هوایی و رادارهای پیشرفته خواست تهران را آغاز کرده است. همزمان آنگونه که گروهی از ناظران مدعی اند، دیدار میان دبیر شورای امنیت ملی روسیه با مقام های ارشد ایران در حالی انجام شد که ایران و متحدانش در منطقه برای ارزیابی نوع و دامنه پاسخ خود به اسرائیل نشست های مختلفی تشکیل داده اند.

پس از ترور اسماعیل هنیه، رهبر ارشد حماس در تهران، ایران متعهد شد که به این کنش خونین اسرائیل پاسخ دهد؛ پاسخی که هنوز ابعادش روشن نیست.

پشت پرده سفر مقام ارشد روسیه به ایران

به ادعای امواج میدیا، شویگو، دبیر شورای امنیت روسیه، روز 5 اوت در آنچه رسانه های روسی آن را "یک سفر کاری برنامه ریزی شده" توصیف کردند، وارد تهران شد.

شویگو با همتای ایرانی خود علی اکبر احمدیان دیدار داشت، هرچند جزئیات این دیدار رسانه ای نشده است.

رئیس امنیت روسیه همچنین با مسعود پزشکیان رئیس جمهور دیدار و به طور جداگانه با محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران رایزنی داشت. خبرگزاری های رسمی بنوشته اند که شویگو در دیدار با سردار باقری تاکید داشته که روسیه «آماده همکاری همه جانبه با ایران در منطقه است». فرمانده ارشد نظامی ایران نیز روابط تهران و مسکو را «استراتژیک» توصیف کرد؛ گزاره ای که نشان‌دهنده تصمیم سیستمی برای گسترش مشارکت میان دو بازیگر است.روسیه جزو اولین بازیگرانی بود که ترور اسماعیل هنیه را محکوم و در باب پیامدهای آن هشدار داد.

با توجه به افزایش همکاری دفاعی روسیه با ایران، گمانه‌زنی‌هایی درباره چرایی سفر شویگو به ایران در این بازه زمانی مطرح است. برخی از تحلیلگران مدعی اند که احمدیان در ماه می طی تماسی تلفنی از همتای روس خود برای سفر به تهران دعوت کرد، اما تاریخ آن اعلام نشد.

با این حال، گروهی از ناظران می گویند زمان این سفر ممکن است تحت تأثیر تحولات منطقه، مانند ترور اسماعیل هنیه و واکنش قریب الوقوع ایران قرار گرفته باشد.

این در حالی است که دیدار شویگو با مقام های رسمی کشورمان در همان روزی انجام شد که مایکل کوریلا، رئیس فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام) برای رایزنی با شخصیت‌های نظامی وارد سرزمین های اشغالی شد. همزمان واشنگتن نیروهای بیشتری را به منطقه اعزام کرده و تا بدبن طریق بتواند موضع دفاعی این بازیگر را در برابر حملات ایران ومحور مقاومت تقویت کند. پیشتر در آوریل 2024، زمانی که ایران پایگاه های نظامی اسرائیل را هدف حملات موشکی و پهپادی اش قرار داد، ایالات متحده توانست به این بازیگر در رهگیری پرتابه ها یاری رساند.

همزمان و در میانه اعزام نیروهای کمکی آمریکا، شایعاتی در شبکه های اجتماعی مبنی بر افزایش پروازهای باری روسیه در سه روز گذشته منتشر شده است. با این حال، ردیاب های پرواز تنها یک مورد از این ورود را تایید کرده اند.

سوخو 35 در راه ایران؟

آنگونه که امواج میدیا مدعی است، گزارش‌هایی در 7 آگوست منتشر شد که ادعا می‌کرد ایران تجهیزات نظامی پیشرفته از جمله سیستم دفاع هوایی و تجهیزات راداری را درخواست کرده و روسیه ارسالشان را آغاز کرده است.

روابط ایران و روسیه که به ادعای گروهی از ناظران درگیر بی‌اعتمادی متقابل بود، پس از حمله مسکو به اوکراین در فوریه 2022 به طور قابل توجهی گسترش یافته است.مشارکت دوجانبه دو کشور در عرصه های مختلف بالاخص در حوزه نظامی افزایش یافته است. تهران همچنین از تلاش های روسیه برای بومی سازی تولید پهپادها حمایت می کند.همکاری بین مسکو و تهران علاوه بر مقوله های نظامی، بر توسعه کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) نیز متمرکز است. هدف این ابتکار عمل زمینه سازی برای اتصال هند و روسیه از طریق ایران است.

به ادعای ناظران همکاری فزاینده ایران و روسیه باعث نگرانی غرب شده و دیپلمات های اروپایی را به تکاپو انداخته است. با این همه آنگونه که امواج میدیا مدعی است در مسیر این همکاری موانعی بالاخص در حوزه انرژی وجود دارد.

فوریه 2024، ادعاهایی در باب ارسال موشک های با برد 400 از جمله موشک‌های کوتاه برد فاتح-110 به روسیه منتشر شد؛ ادعاهایی که تهران و مسکو به شدت آن را رد کردند. فعلا شواهد نشان می دهد که گمانه زنی ها مبنی بر اینکه روسیه ممکن است 22 فروند جنگنده سوخو-35 (Su-35) و بالگردهای  Mil Mi-28 را به ایران تحویل دهد، محقق نشده است. این در حالی است که سپتامبر 2023 گزارش هایی ادعایی در باب آماده شدن پایگاه هوایی برای ورود سوخو-35 منتشر شد.

امواج میدیا در ادامه گزارش ادعایی اش آورده، در حالی که روابط دوجانبه تهران و مسکو در دوران ریاست شهید ابراهیم رئیسی شکوفا شد، پزشکیان، رئیس جمهور فعلی تعامل با غرب را در اولویت های خود قرار داده است. چنین چرخشی از سوی تهران، اگر قرار باشد از سوی پایتخت های غربی مورد استقبال قرار بگیرد، می تواند برای روسیه چالش ساز شود. سفر شویگو به ایران نیز در همین قاب قابل تبیین است.با این همه مشخص نیست که تاریخ سفر شویگو به ایران قبل از ترور شهید اسماعیل هنیه تعیین شده یا بعد از آن.

با این حال به ادعای ناظران چنین سفری در شرایط فعلی ممکن است به عنوان حمایت روسیه از ایران در برابر اسرائیل یا تلاشی برای مدیریت تنش بین دو دشمن سرسخت منطقه تلقی شود.

به ادعای گروهی از تحلیلگران آنچه این سفر را برجسته تر کرده، سرد شدن روابط مسکو و تل آویو در سال گذشته با توجه به حمله روسیه به اوکراین و جنگ اسرائیل در غزه است.در این میان سفر چهره ای چون شویگو، وزیر دفاع سابق که روابط نزدیکی با سردارد باقری دارد، به عنوان ناظرسرویس فدرال همکاری‌های فنی-نظامی روسیه که صادرات تسلیحات را انجام می‌دهد قابل تامل است. حال باید دید که آیا تعامل دوجانبه سودی برای تهران در زمینه نظامی به همراه خواهد داشت یا خیر.

در این باره ناظران می گویند شاید این سفر سیگنالی است از جانب روسیه به آمریکا مبنی بر این که در صورت رویارویی، مسکو کنار تهران قرار می گیرد.

با این همه گروهی مدعی اند که حمایت روسیه از ایران با حمایت آمریکا از اسرائیل برابری نمی کند. مسکو ممکن است همکاری های خود را تا حد حمایت از قابلیت های دفاعی چون پدافند هوایی ایران محدود نگاه دارد. به ادعای این گروه، رابطه اسرائیل و روسیه سرد شده، اما دو بازیگر در سوریه مکانیسمی را برای رفع تنش ها تعریف کرده اند، حال اگر روسیه بخواهد فراتر از مقوله های دفاعی کنار تهران باشد، روابطش با تل آویو در سوریه، درگیر چالش خواهد شد.