از جنگ قره‌باغ تا جنگ غزه؛ شکاف آذربایجان و ترکیه عمیق شد/ اردوغان شمشیر را از رو بست
به گزارش اقتصادنیوز، به نظر می‌رسد جنگ اسرائیل و غزه تنش‌ها میان ترکیه و آذربایجان را تشدید کرده و به طور بالقوه دو کشور را به شکل غیرقابل برگشتی از هم جدا می‌کند. در ماه‌های اخیر، روابط بین آذربایجان و ترکیه به طرز عجیبی سرد بوده است. برای ناظرانی که لفاظی‌های پیرامون اتحاد دو کشور را شنیده‌اند – که برجسته‌ترین آن عبارت است که آنها «دو دولت» اما «یک ملت» هستند – چنین رویکردی می تواند قابل تامل باشد. گفته می‌شود یکی از دلایل سردی روابط باکو و آنکارا، حمایت بی قید و شرط ترکیه از فلسطین و در مقابل موضع نسبتاً بی‌طرفانه آذربایجان بوده است.
پشت پرده سردی روابط باکو و آنکارا
«او سی مدیا» در این باره نوشت: اواخر ژوئیه، موضع گیری رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در مورد نقش تعیین‌کننده آنکارا در جنگ قره‌باغ کوهستانی در سال 2020، خشم آذربایجان را برانگیخت. در همان بازه زمانی اردوغان مواضع خود را در ارتباط با مناقشه اسرائیل و فلسطین بیان کرد و به طور تلویحی فلسطین و آذربایجان را به عنوان دو بازیگر تحت فشار ترسیم کرد که از حمایت آنکارا برخوردار هستند. ادعای اردوغان تا حدی باکو را خشمگین کرد زیرا این تصویر با روایت آذربایجان در مورد جنگ و "انحصار آن بر پیروزی" در تضاد بود. نه تنها ادعای اردوغان، بلکه حمایت ترکیه از آرمان فلسطین نیز آذربایجان را عصبانی کرده است. بلافاصله پس از اظهارات اردوغان، ترکیه به دلیل ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس، یک روز عزای عمومی اعلام کرد؛ موضعی که آذربایجان قادر به درکش نبود. در حالی که اختلافات بین آذربایجان و ترکیه برای هر دو ملت قابل توجه است، عدم تمایل باکو جهت پیوستن به بلوک بازیگران ضداسرائیلی به عامل مهمی برای افزایش نارضایتی‌ها تبدیل شده است.
از منظر ترکیه، نگرش مثبت آذربایجان نسبت به اسرائیل و حمایت محدود این بازیگر از فلسطین - به عنوان مثال فقدان هرگونه رویداد عمومی یا گفتمان مجازی - ناامیدکننده است. اما دلایل تفاوت نگرش و رفتار آذربایجان با ترکیه چند وجهی است و تنها به نفع شخصی منطقی مربوط نمی‌شود. در حالی که خصومت‌ها بین مردمان آذربایجان و ارامنه ساکن در سرزمین‌های قره باغ بیش از یک قرن پیش آغاز شد، آذربایجانی‌ها و یهودیان ساکن آذربایجان هرگز احساسات منفی نسبت به یکدیگر نداشته‌اند. جامعه یهودیان آذربایجان در اطراف دهکده سرخ متمرکز است، جایی که یک جامعه یهودی کوهستانی برای بیش از دویست سال در این جغرافیا حضور داشته است. یکی دیگر از دلایل نزدیکی آذربایجان به اسرائیل، به جنگ اول قره باغ کوهستانی (1988-1994) مربوط است. در سال 1992، آلبرت آگارونوف، یهودی کوهستانی قومی در دفاع از شهر شوشا کشته شد. در مصاحبه‌ای که در آن سال و پیش از مرگ این فرد انجام شد، از آگارونف پرسیدند که چه چیزی باعث شد با وجود این که از لحاظ قومی آذربایجانی نیست، «از سرزمین‌های آذربایجان دفاع کند». او پاسخ داد که "از وطن خود محافظت می‌کند" و آماده است "تا پایان جنگ" بجنگد. این عبارات توجه‌ها را به خود جلب کرد و تأثیر زیادی بر تعامل دو بازیگر گذاشت.
علاوه بر مقوله‌هایی که بدان اشاره شد، اسرائیل در حوزه نظامی به آذربایجان کمک‌های بسیاری کرده است. صادرات سلاح‌های اسرائیلی نقش برجسته‌ای در پیروزی آذربایجان در جنگ 2020 و درگیری‌های سپتامبر 2023 ایفا کرد. به ویژه HAROP تولید شده توسط اسرائیل و سایر مهمات سرگردان. آذربایجان نیز به نوبه خود، نفت اسرائیل را تامین می‌کند. در این میان بسیاری از آذربایجانی‌ها بر این باورند که فلسطینی‌ها از ارمنستان حمایت کردند، به ویژه رهبر فقید فلسطین یاسر عرفات. به همین دلایل، بسیاری از آذربایجانی‌ها جندان با فلسطین هم صدا نیستند در نتیجه، این درگیری درک اردوغان از آذربایجان را تحت تاثیر قرار داده، بازیگری که در جنگ قره باغ از باکو به عنوان متحدش یاد می‌کرد.
در اول اوت، دو روز پس از بیانیه اردوغان، روزنامه رسمی دولتی آذربایجان پاسخی قابل تامل منتشر کرد. عنوان مقاله «پیروزی قره باغ، فرمانده و ارتش آذربایجان پیروز است» بود. این مقاله بیانیه اردوغان را با استفاده از استعاره‌ای که در آذربایجان به رسمیت شناخته شده توصیف می کند: «ریختن آب در آسیاب آبی ارمنی». در این مقاله بر اتحاد مردم، ارتش و رئیس جمهور آذربایجان در پیروزی تاکید شده است. نویسنده همچنین به حمایت های متعدد باکو از آنکارا اشاره کرده، از جمله کمک‌رسانی پس از زلزله در شهر قهرمان‌ماراش ترکیه و دعوت از شرکت‌های ترکیه‌ای برای فعالیت در قره‌باغ کوهستانی و در عین حال تأکید دارد که «برادری مستلزم مسئولیت‌های متقابل است».
