فصل تازه رویارویی ابرقدرت‌ها/ چین کمربندها را بست؛ کدام گزینه آتش جنگ را شعله‌ور می‌کند؟

به گزارش اقتصادنیوز، نشنال اینترست با انتشار یادداشتی مدعی شد:‌ بازگشت ترامپ به عنوان چهل و هفتمین رئیس جمهور ایالات متحده، دوره جدیدی از رقابت ابرقدرت‌ها را رقم خواهد زد.

هفته گذشته، واشنگتن با جلسات تایید سنا و سخنرانی خداحافظی جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، احساس عادی و در عین حال زودگذری قلمداد شد. اما دوشنبه با بازگشت رئیس جمهوری و موضع گیری‌هایش، فصلی آغاز شد که زمانی چین از آن تحت عنوان «دور تازه‌ای از روابط قدرت‌های بزرگ» یاد کرد.

این احتمال وجود دارد که در دور تازه رقابت‌ها، شاهد رویارویی ترامپ و شی باشیم. با این همه شکی نیست که تماس تلفنی یخ شکن دو رهبر نشان دهنده مانور آغازین برای برتری استراتژیک بین قدرتمندترین مردان جهان بود.

آغاز رقابت دو ابرقدرت؟

نشنال اینترست در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد: شی جین پینگ با استناد به داده‌های رسمی چین اعلام کرد که پکن به هدفش یعنی رشد تولید ناخالص داخلی 5 درصدی برای سال 2024 دست یافته است، او بدین طریق و با تماس تلفنی‌اش تلاش کرد به ترامپ بفهماند که با اعزام هان ژنگ، معاونش در مراسم تحلیف، به دنبال تعامل است.

شی به شدت درگیر آماده‌سازی اقدامات تلافی جویانه بالقوه در صورت اعمال تعرفه‌های بیشتر و کنترل صادرات است. با این حال، این تماس تلفنی می‌تواند از میزان تنش‌های حاکم بر دو اردوگاه رقیب بکاهد.

ناظران هند-اقیانوس آرام در حال رصد معادلات هستند که چگونه کشمکش بین شاهین‌های دفاعی «صلح از طریق قدرت» و طرفداران فناوری بزرگ و تعامل تجاری جریان یافته و کدام یک دست بالاتر را خواهند داشت.

به ادعای این نشریه، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا در جلسه تایید صلاحیت خود گفت که چین "قوی‌ترین و خطرناک‌ترین دشمن آمریکاست." روبیو چین را به دروغگویی، هک کردن و تقلب در راه رسیدن به موقعیت ابرقدرتی سرزنش کرد. او بر نیاز فوری جهت ارسال و فروش تسلیحات به تایوان و کاهش وابستگی آمریکا به چین تاکید کرد.

مایکل والتز، مشاور امنیت ملی نیز از حمایت دو حزب از مقابله با چین گفت و از همکاری استراتژیک دولت بایدن با هند تمجید کرد. به باور ناظران، متحدان آمریکا در اقیانوس آرام از طریق ابتکارات کوچک مانند آکوس، کواد و قراردادهای سه جانبه شامل ایالات متحده، ژاپن، کره جنوبی و فیلیپین زمینه را برای مدیریت تلاطم احتمالی پیش رو فراهم می‌کنند.

با این حال، این دیدگاه‌های سنتی دفاعی مبنای باور چهره‌های تعریف شده در کابینه تازه نفس نیستند. انبوهی از چالش‌های اقتصادی و دفاعی، از نجات تیک تاک گرفته تا تهدید احتمالی اتحاد اجباری تایوان به چین، در انتظار هستند و تعدادی از مقامات کلیدی بر روی رفاه تمرکز جدی دارند. نماد این چشم انداز، درخواست اسکات بسنت نامزد وزیر خزانه‌داری برای کلید زدن «عصر طلایی اقتصادی جدید» است.

جنگ یا مذاکره در موضع قدرت

طرح اسکات بسنت گزاره‌هایی چون انرژی، رشد تولید ناخالص داخلی و مدیریت مالی را در اولویت قرار می‌دهد. همزمان اقدامات پیشنهادی شامل کاهش مالیات‌ها، مقررات زدایی از زنجیره تامین، تشویق سرمایه‌گذاری‌های جدید، اعمال نفوذ تعرفه‌ها و مذاکره برای معاملات تجاری مطلوب‌تر، از جمله با چین است.

در این میان، هرچند ترامپ در راس گروهی از مقامات ارشد با دیدگاه‌های متفاوت قرار دارد. با این حال هم تندروها و هم عملگرایان امیدوارند از سون تزو(نویسنده چینی کتاب هنر رزم) تقلید کنند و «بدون جنگ پیروز شوند». حداقل همانطور که روبیو در تاییدیه خود اذعان کرد:‌ ترامپ معتقد است که می‌توان از درگیری با چین جلوگیری کرد و مذاکره از روی قدرت مهم‌تر است.

نفوذ مدیران ارشد فناوری بزرگ در دولت ترامپ یادآور نفوذ نوآورانه و صنعتی بخش خصوصی است. در میان تشدید رقابت با چین، شرکت‌ها در دوران دولت بایدن بیکار ننشسته‌اند. به عنوان مثال، تصمیم اپل برای انتقال برخی از فعالیت‌های خود به هند نشان‌دهنده روندی به سمت کاهش وابستگی به چین است، همانطور که تصمیم چین برای ممانعت از این حرکت نشان می‌دهد که پکن عجله‌ای برای خروج از خارج از مرزهایش ندارد.

در همین حال، دیگران بیم آن دارند که اجرای تعرفه‌ها توسط ترامپ بستر ساز تنش‌ها شود. چان هنگ چی، سفیر سابق سنگاپور در ایالات متحده، هشدار داده که کشورهای آسیای جنوب شرقی مانند سنگاپور در صورت اعمال حمایت‌های شدید تجاری از سوی ایالات متحده، ممکن است درگیر "زیان جانبی" شوند.

دستور کار فوری دولت جدید جاه‌طلبانه است و شامل پایان دادن به جنگ در اوکراین، تغییر شکل خاورمیانه و احتمالاً برگزاری نشست دیگری با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی است. با این حال، دیدار پیش‌بینی‌شده میان ترامپ و شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین در اواخر امسال به عنوان یک لحظه تعیین‌کننده در دوره جدید رقابت ابرقدرت‌ها خواهد بود.

رویدادهای منتهی به این اجلاس چشم انداز استراتژیک را شکل خواهند داد. در این میان چالش‌های اقتصادی کلیدی شامل مذاکره برای یک معامله برای نجات تیک تاک است. روابط اقتصادی دوجانبه به وضوح در مورد سیاست‌های تجاری و فناوری، مانند رویکرد "حیاط کوچک، حصار بلند" که توسط دولت قبلی بیان شده، بستگی دارد.

نگرانی‌های استراتژیک مانند کنترل تراشه‌های نیمه هادی و امنیت داده‌ها در ماه‌های آینده بر بحث‌ها غالب خواهد شد. با این حال، بعید است که کنترل صادرات به تنهایی از پیشرفت چین پیشی بگیرد، دقیقاً مانند اینکه فرانسه قرن هجدهم نتوانست از انقلاب صنعتی انگلستان جلوگیری کند.

قمار ترامپ در گریلند

چینن همچنین در حال تقویت روابط با اروپا و اقتصادهای پیشرفته آسیایی است. اگر قمار ترامپ برای خرید گرینلند قلدری به سبک آمریکایی به نظر برسد، چین آماده است تا از این تنش‌ها استفاده کند. همانطور که وانگ جیسی محقق چینی هشدار داده، "اکنون نوبت آمریکاست که اشتباه کند."

دستور کار رقابت دفاعی و امنیتی حتی بیشتر با تنش همراه است. در دوران ترامپ، پایگاه صنعتی دفاعی و نیروهای مسلح ایالات متحده با یک دگرگونی اساسی روبرو خواهد شد و به جای آزمایش اجتماعی، بر نتایج استراتژیک تمرکز خواهد کرد.

به نظر می‌رسد چرخش واقعی به سمت آسیا محتمل است که مستلزم تقسیم هزینه بیشتر با متحدان و تلاش‌های مشارکتی گسترده در فضا، نقاط ضعف جهانی و فضای سایبری است. با این حال، نقاط اشتعال اولیه تایوان و دریای چین جنوبی است که  آماده رویارویی هستند. تایوان با افشای نوسازی نظامی و جنگ روایی چین با فشار روانی فزاینده‌ای مواجه است.

به عنوان مثال، سفیر چین در استرالیا، لای چینگ ته، معاون رئیس جمهور تایوان را متهم کرد که به دنبال استقلال است و آشکار کرد که فشار روانی در ماه‌های آینده بر تایوان افزایش خواهد یافت. در عین حال، افشاگری‌های چین از اسکله‌های پل قابل حمل جدید و سکوهای آبی خاکی بزرگ نوع 076 که قادر به ادغام سیستم‌های بدون خدمه هستند، نشان دهنده پیشرفت مداوم به سمت قابلیت های تهاجمی است.

دریای چین جنوبی نیز شاهد تنش‌های بیشتری خواهد بود. فیلیپین شکایت کرده که تشدید عملیات چین در منطقه خاکستری، مانند استقرار کشتی‌های گارد ساحلی عظیم برای به چالش کشیدن ادعاهای ارضی این کشور، مانیل را "به دیوار" تبدیل کرده است.

این رقابت ابرقدرت‌ها احتمالاً شامل درگیری‌های همزمان و همکاری رو به رشد بین قدرت‌های تجدیدنظرطلب مانند چین، روسیه، کره شمالی و ایران خواهد شد. همانطور که جان رتکلیف در جلسه تایید ریاست سیا گفت: هماهنگی فزاینده میان رقبای آمریکا به همان اندازه که ایالات متحده با آن مواجه بوده، چالش امنیتی جدی است.

از همین رو، برنامه‌ریزی اضطراری به طور فزاینده‌ای پیچیده خواهد شد و ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری‌اش تهدید چین را در اولویت قرار داد. هشت سال بعد، دوره جدیدی از رقابت ابرقدرت‌ها فرا رسیده است و تنها یک سوال در حال حاضر مطرح است؛ این مسیر به کجا منتهی می‌شود؟

اهرم چین برای خنثی کردن پلن ترامپ

امروز اقتصاد چین با مصرف کند و ساخت و ساز اما تولید صنعتی و صادرات سریع مشخص می‌شود. شی در حال آماده شدن برای مقابله با تعرفه‌ها با دستورالعمل پکن در مورد محدودیت‌ها در مورد مواد معدنی حیاتی، مقررات و اقدامات خودکفایی بوده است. اما از بسیاری جهات، ویژگی‌های یک معامله اهمیت کمتری نسبت به رقابت کلی بر سر قوانین دارد.

دیوید رنی از اکونومیست بینشی از جاه‌طلبی‌های چین ارائه می‌دهد. رنی پس از گذراندن شش سال در این کشور، مشاهده می‌کند که چین به دنبال تجدید نظر در نظم پس از جنگ جهانی دوم به رهبری ایالات متحده است و خود را به عنوان مدافع وضعیت موجود در برابر سیاست‌های «اول آمریکا» قرار داده است. چین قصد دارد ارزش‌های دموکراتیک جهانی را با «امنیت جهانی» جایگزین کند و نظم جهانی را به سمت استبداد تکنو ارتقا دهد - نکته‌ای که با هشدار بایدن درباره یک «مجموعه صنعتی-فناوری» در سخنرانی خداحافظی‌اش تکرار شد.

در این میان وابستگی متقابل اقتصادی هر دو کشور را محدود می‌کند. ترامپ در معرض خطر اعمال تعرفه‌ها قرار دارد. شی به بازارهای پیشرفته برای حمایت از استراتژی صادرات محور چین و در عین حال تلاش برای اتکا به خود متکی است.

رقابت در جنوب جهانی، به ویژه در میان کشورهای بریکس تشدید خواهد شد. چین نفوذ خود را فراتر از آسیا به آفریقا و آمریکای لاتین گسترش داده است. شی اخیراً به آنورا کومارا دیسانایاکه، رئیس‌جمهور سریلانکا، یک پالایشگاه نفت پیشرفته 3.7 میلیارد دلاری در مجاورت بندر هامبانتوتا هدیه داد که خود محصول ابتکار بزرگ کمربند و جاده است.

شی همچنین اخیراً با دبیرکل ویتنام تعامل داشت زیرا روسیه مشارکت ویتنام را در بریکس ترویج می‌کرد. هر دوی این‌ها و بسیاری دیگر از اقدامات شی جین پینگ نشان می‌دهد که چین امیدوار است با ایجاد روابط جدید در بازارهای نوظهور، کمپین فشار ترامپ را پشت سر بگذارد.