بازی خزنده عراق در اردوگاه متحدان آمریکا/ پشت پرده قراردادهای میلیارد دلاری فرانسه و انگلیس با السودانی؛ بغداد فصل تازه یارگیری را کلید زد؟

به گزارش اقتصادنیوز، The Cradle  با انتشار یادداشتی مدعی شد: برای سال‌ها، واشنگتن سیگنال‌های متفاوتی درباره حضور خود در عراق ارسال می‌کرد و بین آمادگی برای خروج و مقاومت سرسختانه در مقابل آن متزلزل بود.

یکی از قابل توجه ترین لحظات در سال 2020، اندکی پس از ترور سردار (شهید)قاسم سلیمانی و (شهید) ابومهدی المهندس رخ داد؛ در آن بازه زمانی پیامی توسط ژنرال آمریکایی مارک میلی فاش شد که به شکلی ضمنی بر عقب نشینی از عراق تاکید داشت.

در پارلمان نیز سندی مورد تایید قرار گرفت که بر خروج آمریکایی ها از عراق تاکید داشت؛ سندی که امضا نشد اما واکنش ها بدان قابل تامل بود. سال گذشته جدول زمانی خروج ایالات متحده از عراق ترسیم شد، البته این بار نیز فاقد تضمین های قطعی.

صرف نظر از مواضع عراق یا قطعنامه‌های پارلمانی این کشور - که بسیاری از آنها الزام‌آور نیستند - سال‌ها مذاکرات بی‌ثمر در دولت‌های مصطفی الکاظمی و محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، اکنون رایزنی ها حول محور روابط دوجانبه با شرکای ائتلاف با تمرکز بر مبارزه با داعش تعریف شده است.

ائتلاف پرهزینه

این وبگاه در ادامه یادداشت ادعایی اش آورد: ائتلاف ضد داعش که زمانی به عنوان یک ضرورت نظامی تلقی می شد، به بار مالی و لجستیکی برای همه طرف ها تبدیل شده است. بر اساس گزارش موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم (SIPRI)، مجموع هزینه های نظامی ائتلاف بین المللی بین سال های 2014 تا 2020 از 100 میلیارد دلار گذشت.

ایالات متحده به تنهایی به عنوان نیروی اصلی ائتلاف، حدود 30 تا 35 میلیارد دلار برای پوشش حملات هوایی، تدارکات و تسلیح نیروهای محلی هزینه کرد. در سال 2016، هزینه ماهانه عملیات آمریکا علیه داعش به 1.3 میلیارد دلار رسید.

سایر اعضای ائتلاف نیز بار مالی را متحمل می شوند، فرانسه سالانه حدود 1.1 میلیارد یورو به عملیات در عراق و سوریه از سال 2015 تا 2018 اختصاص می دهد، در حالی که انگلیس بین سال های 2014 تا 2018 حدود 2.5 میلیارد پوند هزینه کرده است.

با توجه به این ارقام و بازگشت مجدد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، که اصول اصلی سیاست خارجی اش شامل پایان دادن به «جنگ‌های همیشگی» و درخواست از متحدان برای عهده داری مسئولیت های مالی بیشتر است، جای تعجب نیست که واشنگتن اکنون تعهدات خود در ائتلاف را کاهش می‌دهد.

بازی خزنده بریتانیا در عراق

دولت عراق بر همین اساس حرکت کرده و با تحولات سریع سیاسی منطقه سازگار شده و ائتلاف بی سر و صدا وزن نظامی خود را به مناطق تحت کنترل نیروهای سوریه دموکراتیک به رهبری کردها (SDF) منتقل می کند.

در این میان سودانی در سفر ماه گذشته خود به لندن به افزایش حضور بریتانیا در عراق به جای نیروهای آمریکایی اشاره کرد وبه خبرگزاری فرانسه گفت که بیانیه مشترکی در مورد همکاری امنیتی بین عراق و بریتانیا امضا شده است؛ گامی کلیدی در انتقال گسترده تر در قاب ائتلاف بین المللی.

به گفته سلام عادل، رئیس مرکز اطلاع رسانی تحلیل که سودانی را در این سفر بلندپایه همراهی می کرد، انگلیس پیش از این قراردادهای مهمی را با عراق امضا کرده ، از جمله توسعه پایگاه نظامی قیاره در موصل و بازگشت شرکت های نفتی بریتانیا به کرکوک.

این اقدامات نشان می‌دهد که عراق نه تنها آمریکا را با بریتانیا جایگزین می‌کند، بلکه در عوض در حال ایجاد توافق‌های دوجانبه متناسب با اعضای اصلی ائتلاف - یعنی ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و کره جنوبی - برای برچیدن سیستماتیک ائتلاف و تعریف مجدد شراکت‌های امنیتی خود است.

منابعی در دفتر نخست وزیر عراق در این باره مدعی اند که معاملات بریتانیا با عراق شامل پروژه بازسازی 500 میلیون پوندی (640 میلیون دلار) برای پایگاه هوایی قیاره است که بخشی از یک توافق گسترده تر 12.3 میلیارد پوندی (15 میلیارد دلار) است.

بازی بغداد در زمین متحدان آمریکا

در همین حال، فرانسه قراردادهای قابل توجهی تضمین کرده است. در ژوئیه 2022، عراق قراردادی با شرکت فرانسوی تالس برای رادارهای دوربرد پیشرفته امضا کرد که حریم هوایی عراق را پوشش می داد. علاوه بر این، وزارت کشور عراق در سال 2014 قراردادی را با شرکت تالس برای پردازش بیومتریک و سیستم های تطبیق (ABIS) به امضا رساند.

همزمان توافقات بیشتر با ایرباس باعث شده که عراق 14 هلیکوپتر از جمله 12 جنگنده H225M Caracal را خریداری کند. با این حال، محور اصلی همکاری فرانسه و عراق، سرمایه‌گذاری ۲۷ میلیارد دلاری توتال انرژی در بخش‌های نفت و انرژی عراق است.

واشنگتن، با به رسمیت شناختن خودمختاری رو به رشد عراق، رویکردی میانه را در پیش گرفته است. ایالات متحده به جای تامین مستقیم دفاع هوایی پیشرفته بغداد، عراق را تشویق کرده تا با کره جنوبی - یکی از نزدیکترین متحدانش - قرارداد ببندد.

بغداد از آن زمان سیستم Cheongung-II (معروف به "میهن پرست کره ای") را در یک معامله 2.78 میلیارد دلاری به دست آورد. این سیستم فناوری‌های نظامی غربی و شرقی را در هم می‌آمیزد و با تخصص روسیه توسعه یافته است.

فراتر از این، عراق قراردادی به ارزش 93.7 میلیون دلار با صنایع هوافضای کره برای خرید هلیکوپترهای KUH-1 امضا کرد که مکمل قرارداد قبلی 1.1 میلیارد دلاری برای 24 جت جنگی KT-50 Golden Eagle بود.

در حالی که خرید سیستم های راداری پیشرفته (TPS-77) و بیش از 40 هلیکوپتر بل در دولت جو بایدن، رئیس جمهور سابق آمریکا قابل توجه است، اکنون همه نگاه ها به توافق بالقوه با ترامپ دوخته شده است.

برخلاف عربستان سعودی که می‌تواند صدها میلیارد دلار در یک معامله سرمایه‌گذاری کند، عراق فاقد اهرم مالی مشابه است.

با این حال، منابع نزدیک به بلوک پارلمانی چارچوب هماهنگی عراق اعلام کردند که  بغداد به دنبال راه های جایگزین برای تضمین همکاری ایالات متحده در نهایی کردن خروج ائتلاف خواهد بود.

نشانه‌های خروج

از آنجایی که سوریه پس از بشار اسد با بی ثباتی فرقه ای مواجه است و ترکیه عملیات خود را علیه نیروهای دموکراتیک سوریه گسترش می دهد، نیروهای ایالات متحده در عراق برای تداوم استقرار خود در این کشور گام برداشته اند.

دارایی های نظامی از پایگاه های عراق - مانند عین الاسد - به مکان های کلیدی در سوریه از جمله خراب الجیر، قصرک و شدادی در استان حسکه منتقل می شود. منابع نزدیک به مقاومت اسلامی در عراق اعلام کردند که مقیاس نقل و انتقال های هوایی و زمینی «استثنایی» است و نه تنها نشان‌دهنده تغییر موقعیت، بلکه نشان از تغییر عملیاتی به سمت تأمین منافع استراتژیک در سوریه است.

ناظران بر این باورند که این نقل و انتقال ها اهداف متعددی را دنبال می کند؛ مقابله با توسعه ترکیه به هزینه نیروهای  دموکراتیک سوریه، تسهیل تخلیه اردوگاه مخوف پناهجویان الهول و احتمال جابجایی زندانیان زندان گویران - که بسیاری از آنها از عوامل داعش هستند - به عراق. اگرچه این اخبار تایید نشده، اما گزارش ها با اهداف ایالات متحده در منطقه همسو هستند.

از نظر تعاملات نظامی و اقتصادی، عراق تاکنون بیش از 30 میلیارد دلار با فرانسه، 20 میلیارد دلار با انگلیس و 5 میلیارد دلار با کره جنوبی تعامل داشته است. توافق قریب الوقوع دوران ترامپ، که می تواند چشم انداز ژئوپلیتیکی عراق را بیشتر تغییر دهد، همچنان کارت برنده است.

برخی از تحلیلگران این مذاکرات را با قرارداد مهم تسلیحاتی الیمامه بین عربستان سعودی و بریتانیا در دهه 1980 مقایسه می کنند، جایی که همکاری نظامی با حمایت بین المللی مرتبط بود. اگر تنش ها با واشنگتن تشدید شود، توانایی عراق برای جمع آوری متحدان اروپایی می تواند در مقابله با فشار آمریکا برای فاصله گرفتن از ایران تعیین کننده باشد. در نهایت، استراتژی عراق روشن است: مدل منسوخ ائتلاف بین‌المللی را با شبکه‌ای از مشارکت‌های مستقیم دوجانبه جایگزین کنید و امنیت را در عین بازپس‌گیری حاکمیت ملی تضمین. تنها سوال باقی مانده این است که بغداد برای خروج نهایی واشنگتن چه قیمتی باید بپردازد.