معنای صلح اوکراین برای چین/ هراس پکن از هم‌صدایی آمریکا و روسیه/ در صف مخالفان آمریکا شکاف ایجاد شد؟

به گزارش اقتصادنیوز، سی ان ان با انتشار گزارشی مدعی شد: میدان برای اجرای برنامه‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده جهت پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین ظاهرا هموار شده و به نظر می‌رسد دولت وقت آمریکا برخی از خواسته‌های کلیدی کرملین مبنی بر اینکه اوکراین نباید به ناتو بپیوندد یا به مرزهای مستقل قبل از 2014 بازگردد را پذیرفته است.

در میان تحولات پیش رو و گرد و غبار حاکم بر شرایط، ترامپ موضع قبلی ایالات متحده در مورد صلح را تکرار کرد و همزمان یکی دیگر از اولویت‌های دولت در کانون توجه قرار گرفته است؛ تغییر توجه از اروپا به سمت چین.

چین و معمای صلح در اوکراین

پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، روز چهارشنبه در نشستی در بروکسل گفت: «واقعیت‌های استراتژیک مانع از تمرکز ایالات متحده آمریکا بر امنیت اروپا می‌شود».

او به همتایان خود که برای بحث در مورد امنیت اوکراین گرد هم آمده بودند، گفت: یکی دیگر از اولویت‌ها، امنیت مرزی ایالات متحده بود. ما همچنین درگیر چین کمونیست هستیم، رقیب جدی ایالات متحده که برای سرزمین مادری و منافع ملی اصلی ما در اقیانوس آرام تهدیدی جدی است.

به گفته وزیر دفاع ایالات متحده، «آمریکا در تعریف اولویت‌هایش برای بازدارندگی در رویارویی با چین در اقیانوس آرام، گزاره مبادله منابع برای اطمینان از عدم شکست بازدارندگی را لحاظ کرده است».

بدون شک پکن به دقت رویکرد واشنگتن را بررسی کرده، بالاخص در شرایطی که ایالات متحده در اوایل ماه جاری رقابت اقتصادی خود با این کشور را تشدید و تعرفه 10 درصدی را بر تمام واردات چینی اعمال کرده است.

چین از آغاز گرم و غیرمنتظره دور دوم دولت ترامپ استقبال کرد و رهبر ایالات متحده نیز بارها از شی جین پینگ، رهبر چین و پتانسیل همکاری بین دو رهبر گفت. در چنین شرایطی مقامات پکن احتمالا امیدوار بودند که تغییر سیاست خارجی آمریکا توسط ترامپ باعث تضعیف اتحادهای آمریکا در آسیا شود.

در زمان جو بایدن، رئیس جمهور سابق آمریکا، روابط بین ایالات متحده و شرکای خود مانند ژاپن، کره جنوبی و فیلیپین تقویت شد. واضح است که رهبران پکن از نزدیک وقایع را رصد کرده تا ببینند چگونه ایالات متحده ممکن است موضع و تمرکز خود را در منطقه‌ای که چین امیدوار است نفوذش را گسترش داده و ادعاهای خود را بر دریای چین جنوبی و دموکراسی خودگردان تایوان گسترش دهد، تعدیل نماید.

رهبران چین همچنین احتمالاً نگرانی‌های دیگری نیز دارند؛ اینکه آیا پیشنهادات ترامپ به رئیس جمهور روسیه، مسکو را - متحد مهم شی در رقابتش با غرب – را به غرب بالاخص ایالات متحده نزدیک خواهد کرد یا نه. از همین رو وزارت خارجه چین روز پنجشنبه اعلام کرد که از تقویت ارتباطات و گفت و گو بین آمریکا و روسیه استقبال می‌کند.

گوئو جیاکون، سخنگوی این وزارتخانه در یک نشست خبری گفت: «چین از تلاش‌های کنونی برای حل مسالمت‌آمیز بحران حمایت می‌کند و به برقراری ارتباط با همه طرف‌های مرتبط ادامه می‌دهد و نقش سازنده‌ای در حل سیاسی بحران ایفا خواهد کرد».

هراس چین از هم صدایی مسکو با واشنگتن

شی و پوتین چند روز قبل از عبور تانک‌های روسی از مرز اوکراین به شکلی به یاد ماندنی، شراکت «بدون محدودیت» را اعلام کردند. این دو در طول جنگ به یکدیگر نزدیک شده و از همین رو پکن به عنوان یک برگ برنده کلیدی برای نجات اقتصادی روسیه ظاهر شد. 

پکن در طول این سال‌ها تجهیزاتی نظامی با کاربرد دوگانه را در اختیار روسیه قرار داد؛ حمایتی که به گفته رهبران ناتو مجموعه صنعتی دفاعی روسیه را تقویت کرد، اما پکن از آن به عنوان تجارت عادی یاد کرده و موضع گیری اروپا را رد می‌کند.

روابط چین و روسیه مدت‌هاست حول محور مقابله و تحقیر غرب تعریف شده است و پوتین و شی در کنار هم برای ایجاد ائتلاف‌های بین‌المللی غیرغربی همکاری داشته‌اند. در حالی که تمرین‌های نظامی مشترک را افزایش داده و از یکدیگر در انجمن‌هایی مانند سازمان ملل حمایت می‌کنند.

این بدان معناست که گرم شدن روابط پوتین با واشنگتن می‌تواند تأثیر گسترده‌ای بر توانایی چین جهت کاهش فشارهای ایالات متحده و پیشبرد دیدگاه شی برای جایگزینی نظم جهانی تحت رهبری آمریکا داشته باشد.

در این میان این پرسش مطرح است، آیا شی در میانجی‌گری برای پایان دادن به مناقشه اوکراین در کنار ترامپ نقش آفرینی خواهد کرد یا فرآیندی که مقامات چینی مدت‌هاست بر آن تاکید دارند و نقش اصلی‌اش را عهده دار شدند، کنار گذاشته می‌شود؟

در همین حال، به باور ناظران پکن ممکن است بر نحوه مدیریت پایان جنگ در اوکراین توسط ایالات متحده و جامعه بین‌الملل متمرکز شود، بالاخص آن که پلنی مشابه در ارتباط با تایوان در ذهن دارد. حزب کمونیست چین ادعا می‌کند که این جزیره متعلق به خود است، علیرغم اینکه هرگز بر آن حکومت نکرده است. 

همزمان شی متعهد شده که در صورت لزوم با زور کنترل این جزیره را به دست می‌آورد. در شرایط کنونی ایالات متحده تامین کننده اصلی تسلیحات جزیره خودمختار تایوان است و طبق قانون موظف شده ابزاری برای دفاع از خود در اختیار این بازیگر قرار دهد.